Deze gemeenten blikken terug op een rustig verlopen jaarwisseling

Vanwege ingrijpende incidenten tijdens de jaarwisseling deed de politie een oproep in landelijke media voor een algeheel vuurwerkverbod. Maar het ging niet overal mis. Raadslid Dick van Belle uit Schiedam, burgemeester Willem Gradisen van Mook en Middelaar en wethouder Sybrig Sytsma uit Heerenveen kijken terug op een goed verlopen jaarwisseling in hun gemeenten. 

‘Ik denk dat Oud en Nieuw evolueert naar iets zonder consumentenvuurwerk,’ meent Dick van Belle. In zijn gemeente Schiedam gold voor het tweede achtereenvolgende jaar een afsteekverbod voor vuurwerk. Het lokale vuurwerkverbod maakt het handhaven makkelijker als er moet worden ingegrepen, stelt van Belle.

Een vuurwerkverbod gold deze keer in zestien gemeenten, vier meer dan vorig jaar. De gemeente Schiedam had vorig jaar nog geprobeerd ook een verkoopverbod te bewerkstelligen zegt Van Belle, maar dat is tegengehouden door de rechter. 

Hij heeft de indruk dat er deze keer minder is afgestoken dan tijdens de jaarwisseling van 2022 op 2023, toen het lokale afsteekverbod voor de eerste keer gold. ‘In de uitzending van Nieuwsuur (van dinsdag 2 januari, red.) werd ook verteld dat het aantal vuurwerkslachtoffers is gedaald ten opzichte van tien jaar geleden. De gemeente Schiedam heeft het besluit voor een vuurwerkverbod genomen. In de aanloop naar de jaarwisseling toe was de politie zichtbaarder aanwezig. Vergeleken met andere jaren vond ik die periode ook rustiger.’

Over definitieve cijfers beschikt hij nog niet, maar hij weet dat een aantal auto’s is uitgebrand en constateerde zelf dat er ook illegaal vuurwerk is afgestoken. Desondanks verliep de nacht van oud naar nieuw naar zijn waarneming rustiger dan voorheen.

Dubbel

Het Schiedamse PvdA-raadslid staat dubbel tegenover het lokale vuurwerkverbod. ‘Het gaat mij niet om de zogenaamde traditie, dat boeit mij niet, maar het afsteken van vuurwerk brengt heel veel mensen wel plezier. Je gaat om 12 uur naar buiten, proost met elkaar, kijkt wat de buren voor een vuurwerkpakketje hebben. Zoiets is ook waardevol voor een wijk, Oud en Nieuw is ook een sociaal evenement. Als er geen vuurwerk is, ga je niet naar buiten. Aan de andere kant zijn er ook voldoende argumenten tegen. Maar wat al niet in de haak is tijdens de jaarwisseling, is sowieso verboden.’

Van Belle doelt op onder meer het in bezit hebben en afsteken van illegaal vuurwerk. ‘Illegaal vuurwerk zou eigenlijk als vuurwapenbezit moeten gelden en onder het strafrecht vallen,’ stelt hij. ‘Een zwaardere aanpak helpt. Het zijn asocialen en meelopers die Oud en Nieuw aangrijpen om te kijken wat er te slopen valt. Dat is meer een maatschappelijk probleem.’

'Je gaat om 12 uur naar buiten, proost met elkaar, kijkt wat de buren voor vuurwerkpakketje hebben. Zoiets is ook waardevol voor een wijk.' 

Als er een landelijk vuurwerkverbod komt, bied dan een alternatief, stelt Van Belle. 'Vuurwerkshows per wijk of per buurt kunnen een goede vervanging kunnen zijn,' meent hij. ‘Als er helemaal niks gebeurt, dan komen mensen ook niet naar buiten om elkaar even te zien. In Frankrijk worden op 14 juli op verschillende plekken vuurwerkshows gehouden. Zoiets zou je hier ook per wijk of per buurt kunnen aanbieden ter vervanging van het zelf afsteken.’

Van Belle meent dat de Oud en Nieuw-viering in Nederland door de tijd heen evolueert naar zo’n concept.

Nul brandweeruitrukken

Burgemeester Willem Gradisen kijkt bijzonder tevreden terug op het verloop van de jaarwisseling in zijn gemeente Mook en Middelaar. Met reden: De brandweer hoefde dit jaar nul keer uit te rukken. Beter nog dan vorig jaar toen zij eenmaal in actie moest komen.

Mook en Middelaar sloot zich op aanraden van de politie aan bij buurgemeenten Nijmegen en Heumen die al een vuurwerkverbod kenden. ‘In 2019 was er een incident bij een winkelcentrum met een leegstaand pand. Een groep jongeren stak daar vuurwerk af, gooide ruiten van het leegstaande pand in en stak in het pand vuurwerk af.’ Toen de politie op de melding afging, werden twee agenten bekogeld met vuurwerk. ‘Daarop moesten de agenten zich terugtrekken. Later kwam versterking, met ook de hondenbrigade.’

Veel van de onruststokers bleken te komen uit Malden dat bij buurgemeente Heumen hoort. ‘Omdat daar en in Nijmegen, twee buurgemeenten, al een vuurwerkverbod gold, ontstond een waterbedeffect. De jongeren kwamen naar onze gemeente. De politie adviseerde daarom ook hier een lokaal verbod in te stellen. De raad stemde in met het voorstel een verbod in de APV op te nemen.’

Begrijpelijk

De burgemeester zegt de oproep van de politie voor een landelijk verbod wel te snappen. ‘Als je zelf wordt bekogeld, is het begrijpelijk dat je een verbod wilt. Sommigen zien op tegen de Oud & Nieuw-dienst die in toenemende mate een risico met zich meebrengt. Ook ambulancepersoneel loopt risico. Maar verbieden heeft pas effect bij een landelijk verbod en als er geen verkooppunten meer mogen zijn in gemeenten. Het is hilarisch dat je wel vuurwerk mag verkopen, maar het niet mag afsteken.’

Hij vervolgt: ‘Oud en Nieuw lijkt een soort legitimiteit om alles te mogen doen wat gerelateerd is aan vuurwerk. Dat is natuurlijk niet zo.’

Gradisen betreurt de twee slachtoffers die zijn omgekomen door vuurwerk en degene die oogletsel hebben opgelopen, sommigen nog minderjarig. Komt er ooit een algeheel vuurwerkverbod, dan vindt ook Gradisen dat er wel alternatieven moeten komen voor de goedwillende vuurwerkfans.

Rustig

Heerenveen heeft in vergelijking met andere jaren een hele rustige jaarwisseling beleefd, constateert wethouder Sybrig Sytsma (Zorg). ‘De sfeer was gemoedelijk. Er zijn zes tot acht kleine brandjes geweest en verder zijn er enkele vernielingen aangericht. Het ging om prullenbakken en een paar verkeersborden. Nul is het beste, maar ik vind dit acceptabel. We hebben nu voor een paar duizend euro schade, in het verleden is dat veel meer geweest.’

In Heerenveen kunnen inwoners ook een vergunning aanvragen voor carbid schieten. De gemeente hanteert daarvoor de ruimste tijden stelt Sytsma: ‘Het mocht van tien uur 's morgens tot twee uur ’s nachts. In de meeste andere plaatsen in Fryslân mocht het van een tot zes.’

In Heerenveen en bijbehorende dorpen werd op negentien plekken carbidschieten vergund, voor vier locaties is de aanvraag afgewezen. ‘Op alle plekken is het goed verlopen. Het carbidschieten is vooral sociaal. Het wordt meer ervaren als een traditie.’

Hoewel de zorg het heel rustig had, is er helaas toch een persoon gewond geraakt door vuurwerk.

'Ik denk dat mensen hier relaxter zijn'

In vorige jaren is wel sprake geweest van dreigende situaties tegenover hulpdiensten, maar Oud en Nieuw is in Heerenveen nooit uit de hand gelopen, merkt Sytsma op. Hoe de gemeente dat voor elkaar krijgt? ‘Ik denk dat mensen hier relaxter zijn. En als iemand te pittig doet, een ander uit de groep wel zal zeggen dat die rustiger aan moet doen. Het goede verloop zit ook in een multidisciplinaire voorbereiding en contact met inwoners en sleutelfiguren in de gemeente Heerenveen.'

Dat is misschien ook de reden dat een vuurwerkverbod niet voorkomt op de politieke agenda in Heerenveen. ‘Er is geen initiatiefvoorstel voor geweest voor een vuurwerkverbod. Ik denk trouwens ook dat een verbod alleen werkt als je het allemaal doet. Maar ons adagium, we willen een leuke jaarwisseling voor iedereen, is gelukt.’

Afbeelding: Rob Engelaar | ANP