Huisjesmelkers lokaal verplichten om hun schimmelwoningen te verduurzamen

Huiseigenaren worden met subsidies geholpen om te verduurzamen. Huurders bij corporaties hebben ook vaak (maar niet altijd) het geluk dat hun woning verduurzaamd wordt. Maar mensen die hun woning huren van een particuliere eigenaar zitten vaak in een lastigere situatie: er is geen verplichting voor die eigenaren om te investeren in verduurzaming en zolang de huurders een eigen energiecontract hebben, is er ook geen stimulans voor eigenaren om iets aan verduurzaming te doen.

Een oplossing is er niet 

Koen Vossen

Raadslid in Den Bosch

Helpt Den Bosch particuliere eigenaren van huurwoningen met het verduurzamen van woningen?

‘We hebben met meerdere gemeenten samen kennispunten, zoals via een site, waarop verduurzamingsopties beschreven staan. De gemeente neemt een informerende positie in met betrekking tot bestaande bouw. In sommige wijken investeren we in pilots om van het gas af te gaan. Dat kunnen dus ook woningen zijn die verhuurd worden.’

Zijn er veel klachten van huurders die bij particulieren huren over gebrek aan medewerking om te verduurzamen?

‘Ik hoor zeker klachten. We hebben onlangs vragen gesteld aan het college van B&W daarover. We willen een huurwaakhond in de gemeente om de positie van huurders te ondersteunen.

Daarnaast heeft mijn fractiegenoot Stan Peters laatst vragen gesteld over het stimuleren van Verenigingen van Eigenaren. Veel woningbouwcomplexen die hieronder vallen worden verhuurd in de vrije sector. Onze provincie heeft een convenant VvE Transtitiecentrum. Den Bosch doet hier momenteel nog niet aan mee, maar gelukkig ziet het college daar wel heil in voor de toekomst. Als fractie zijn we daar verheugd om. Een VvE-aanpak met subsidies is ook belangrijk om particuliere huurwoningen naar een lager energielabel te krijgen.’

Veel huizen van particuliere verhuurders zijn oud en daardoor lastig te verduurzamen. Ook hebben lang niet alle verhuurders de financiële middelen om dat te doen. Tegelijkertijd wordt bijvoorbeeld huurstijging binnenkort verder beperkt, waardoor er nog minder investeringsmogelijkheden zijn. Hoe kijk je daar naar?

‘Ik vind dat echt een slechte zaak. Verhuurders hebben bepaalde plichten ten opzichte van het verduurzamen van woningen. Je hebt daar een verantwoordelijkheid voor. Maar als je daar de middelen niet voor hebt, dan ligt er wat mij betreft ook een taak voor de gemeente en het Rijk om daar een faciliterende rol in te spelen.’

Hoe zie je dat voor je?

‘De overheid kan bijvoorbeeld een garantstelling organiseren voor verduurzamingsprojecten als grootschalige energiehubs of zonnepanelen die (gedeeltelijk) in lokaal eigendom zijn. Of de gemeente kan het geld voorschieten bij zonnepanelen. Daar zijn verschillende constructies voor mogelijk.’

Toch schiet het nog niet echt op?

‘Nog niet alles is juridisch haalbaar. Leningen geven aan burgers moet echt wettelijk goed geregeld worden, net als decentraal opgewerkte energie die je lokaal kunt verdelen. Dat gaat dus niet per se over de verhuursector, maar is wel een belangrijk onderdeel van de puzzel.’

De Nederlandsche Bank stelt dat particuliere verhuurders kunnen worden aangespoord via een combinatie van beprijzing, regulering en subsidiëring. Zo kan de waarde van het energielabel in de huurpuntentelling (verder) worden vergroot, het verhuurverbod van woningen met energielabel E of slechter in 2030 naar voren worden gehaald en de subsidieregeling voor verduurzaming van particuliere huurwoningen meer onder de aandacht worden gebracht. Vind je dit goede ideeën?

‘Het vervroegd aanpassen van het puntensysteem lijkt me een erg goed idee. De communicatie over bestaande regelingen verbeteren kan, maar daarmee bereik je vaak de usual suspects. Ik hoorde van een andere gemeente dat ze rond waren gaan rijden met warmtescanners en daarna deden ze brieven in de bus met een rapport over hoeveel warmte er in een woning verloren ging.’

Vinden mensen dat niet ook een inbreuk op hun privacy?

‘Ze hebben wel van tevoren een brief gestuurd, dat ze dit gingen doen en je kon je daar voor afmelden ook. Misschien kun je dat beter omdraaien en zeggen dat mensen zich er voor kunnen áánmelden, maar het idee om mensen op een praktische wijze te helpen is wel goed natuurlijk.’

Wat is het belangrijkste dat de gemeente nu voor particuliere verhuurders kan doen om verduurzaming te versnellen?

‘Een puntensysteem, waarbij verduurzaming als recht voor huurders wordt opgenomen, is de basis. Dan dwing je van onderop af dat verhuurders hun verantwoordelijkheid gaan nemen voor de verduurzaming. Dit natuurlijk altijd wel in combinatie met goede financiële regelingen.’

Nu onmogelijk om malafide beleggers te dwingen 

Martijn Otten

Raadslid in Leiden

Moeten er nog veel woningen verduurzaamd worden in Leiden?

‘Leiden is heel dichtbebouwd, met een monumentaal centrum. Dat zijn dus veel oudere woningen die lastig te verduurzamen zijn. Ongeveer een kwart van de woningen in de stad is particuliere verhuur. En daar moet zeker nog veel van verduurzaamd worden.’

Zit er wel een beetje schot in?

‘Een jaar of acht geleden is er een onderzoek geweest naar duurzaamheid in den brede en daar scoorde Leiden toen heel slecht in. De afgelopen jaren hebben we gelukkig een goede inhaalslag gemaakt. Isolatie is daarbij heel belangrijk. Eerder stimuleerden we dat met subsidies. Daarmee bereikte je vooral de mensen die toch al wilden verduurzamen die je dan een beetje korting gaf. Nu kijken we hoe we mensen kunnen bereiken die het gewoon echt niet kunnen.’

Dat klinkt makkelijker gezegd dan gedaan.

‘Dat is inderdaad wat lastiger, maar niet onmogelijk. We gaan met energiecoaches langs de deuren om te kijken wat er geïsoleerd kan worden. Ook zijn er regelingen voor minima om oude koelkasten in te ruilen, helpen we bij het aanleggen van zonnepanelen en groene daken en is er een regeling gestart om grootschalig in te kopen op isolatie en zonnepanelen, waarbij we ook veel gedoe uit handen nemen.’

Is dat laatste voor sommigen niet te duur?

‘Ja, die laatste maatregel is voor sommigen nog steeds duur. De volgende stap is wat mij betreft dat we als gemeente zelf met een centraal verduurzamingsprogramma komen: zelf huizen isoleren, al dan niet met gebouwgebonden leningen.’

Helpen jullie particuliere eigenaren om hun huurwoningen te verduurzamen?

‘Op zich wel. Maatregelen en advies zijn voor hen gewoon beschikbaar. Er zijn veel studentenwoningen in de binnenstad die in handen zijn van particuliere eigenaren. Ook daar komen energiecoaches gratis langs en we helpen hen met subsidieregelingen.’

En als ze niet geholpen willen worden?

‘Helaas is er ook een groep beleggers die veel geld hebben, maar niet wíllen verduurzamen en zoveel mogelijk geld uit huurders willen trekken. Bij die groep kijken we naar verhuurdersvergunningen. Rondom verkamering zijn bijvoorbeeld eisen waarbij je verduurzaming kunt meenemen, maar het is erg ingewikkeld. We zouden graag, net als in Utrecht, eigenaren van verkamerde panden willen dwingen om hun panden bij te houden en op te knappen tot een niveau van vijftien jaar lang min-of-meer onderhoudsvrij.’

Een huurder kan bij de rechter vragen om gevel-, dak-, raam- en vloerisolatie of het plaatsen van een cv-ketel met een rendement van minstens 80%, mits de huidige ketel dan wel minimaal tien jaar oud is. Dit doen weinig mensen. Moet dit anders georganiseerd worden?

‘Misschien wel, een stap naar de rechter is wel een grote en ingewikkelde stap voor veel mensen.’

Kan het Huurteam dat Leiden heeft daar niks in betekenen?

‘Soms wel. Landelijk wordt er door Natuur & Milieu en de Studentenvakbond gepleit voor het verbieden van enkel glas, maar de wet- en regelgeving moet echt strenger worden om een goede rol te kunnen spelen.’

Welke problemen melden huurders over hun woning als het gaat om verduurzaming?

‘Het gaat om een heel scala aan problemen, van enkel glas tot slechte gevelisolatie. Daarbij worstel ik nog wel met een paradox. Wanneer we in het belang van huurders zorgen voor betere isolatie, profiteren verhuurders daar ook van, in de vorm van hogere woningprijzen. Afwachten tot de overheid met iets komt loont dus. Hoe je kan voorkomen dat die beleggers door subsidies profiteren van hun uitstelgedrag vind ik nog wel een lastige.’

Maatwerk belangrijk

Charlotte Brand

Fractievoorzitter in Nijmegen

Helpt Nijmegen particuliere verhuurders met verduurzamen?

‘Ja, we hebben daar een plan voor gelanceerd, maar daar staan wel veel maatregelen in die best generiek zijn. We willen vooral dat mensen met een laag inkomen en de slechtste energielabels als eerste worden geholpen, want daar heb je het meeste en het snelste profijt. Mensen die voldoende financiën om het zelf te doen, hoef je ook minder hulp te bieden. Het college bestaat hier echter uit GroenLinks, D66 en een lokale partij. Inkomensafhankelijke subsidies vragen volgens de wethouder teveel van het ambtelijk apparaat. Dat vinden wij te makkelijk.’

Waarom heb je problemen met dat generieke?  

‘Je kunt niet groen doen als je rood staat. De wethouder zegt dan dat je een renteloze lening kunt krijgen. Maar mensen die het al niet breed hebben nog een lening aansmeren gaat niet werken. Je moet maatwerk leveren en starten met de huizen met de slechtste labels. Bij koopwoningen gebeurt dat echt te weinig.’

Wat doet de gemeente?

‘Nijmegen heeft energiecoaches die helpen met het zoeken naar quick wins. Maar die zijn dus ook beschikbaar voor iedereen, niet per se voor de mensen met de laagste en midden inkomens. En ook stadsbreed, terwijl er specifieke wijken zijn waar snel meer aandacht naartoe zou moeten. Je wilt immers dat iedereen mee kan doen in de verduurzaming.’

Je redeneert nu vanuit het belang van de huurders, maar verhuurders hebben soms ook niet de middelen om te verduurzamen. Is daar specifieke aandacht voor?

‘Het gaat inderdaad niet alleen over huurders, maar ook over slecht geïsoleerde huizen die particulier worden verhuurd. Daar wil je als gemeente ook op sturen. Dat begint met het maken van afspraken, maar we zijn daarbij afhankelijk van het Rijk en wet- en regelgeving.’

Alleen qua wet- en regelgeving?

‘Nee, zonder geld lukt het niet. De belangrijkste stap nu is isoleren en daarbij is subsidie vanuit het Rijk, ook voor specifiekere doelgroepen dan nu, onontbeerlijk. Ik zou het goed vinden als sommige regelingen meer inkomensafhankelijk worden gemaakt en meer wijkgericht bijvoorbeeld. Overigens denk ik wel dat de groep uitgebreid moet worden met de middeninkomens, want door de inflatie hebben meer mensen die steun nu ook hard nodig. Dat geldt zowel voor huurders en eigenaren natuurlijk.’

Hoe groot is de energiearmoede in de stad?

‘Vrij fors, we hebben een noodfonds voor inwoners en een fonds voor maatschappelijke instellingen, en sportverenigingen. Dat is echt hard nodig, want we zien nu in de praktijk dat het aanvraagproces best ingewikkeld is. Je moet daarvoor naar een wijkcentrum, dat moet eenvoudiger kunnen. Zeker als ambtenaren al zo overbelast zijn, moet je dat vereenvoudigen.’

Wat is een groter probleem in Nijmegen: eigenaren die simpelweg niet willen vernieuwen omdat ze er geen geld aan wíllen uitgeven, of omdat ze het niet kúnnen?

‘Dat vind ik lastig in te schatten. We zien natuurlijk wel dat grote pandjesbazen niet staan te springen om te investeren. Er is een woningtekort, dus ze krijgen hun huizen toch wel verhuurd en dan kunnen investeringen wel even wachten. Dat is natuurlijk zorgelijk.’

Vanaf 2030 mogen geen woningen meer verhuurd worden met een E, F of G-label. Moet dat naar voren worden gehaald, of is dat niet reëel?

‘Je zou willen dat dat ver naar voren wordt gehaald. Maar de opgave is zo groot, dat het de vraag is of dat lukt. Je moet wel alles op alles zetten om deze doelstelling te halen.’

Afbeelding: Jean-Pierre Jans | ANP