Start politiek seizoen: business as usual of volop in de campagnestand?

De campagne staat op het punt om los te barsten. Tegelijkertijd gaat het politieke seizoen lokaal en provinciaal gewoon van start. Hoe verhouden die twee zich tot elkaar?

Leiden staat er vooralsnog goed voor 

Marc Newsome

Fractievoorzitter in Leiden

Wat zijn in Leiden de prioriteiten de komende periode?

‘We gaan eindelijk een pakket maatregelen invoeren om van woningmarkt naar volkshuisvesting te gaan. Dat gaat van regels voor verkamering, een opkoopverbod tot regels voor goed verhuurderschap in het algemeen. Daar zijn we heel blij mee.

Verder zijn we ook een begroting in elkaar aan het klussen. Leiden verkeert vooralsnog in een fijne positie. In een tijd dat gemeentebegrotingen onder druk staan, lijkt het erop dat wij alles kunnen blijven doen, terwijl andere gemeenten in de omgeving daar meer moeite mee hebben. We gaan dus bijvoorbeeld ook over nieuw armoedebeleid en gelijke kansen praten zonder dat echt moeilijke bezuinigingen nodig zijn.’

PvdA-burgemeester Henri Lenferink vertrekt ook na twintig jaar.

'Ja, er komt een nieuwe burgemeester. Henri was de langstzittende burgemeester van Nederland inderdaad. Dat is natuurlijk wel een moment om bij stil te staan. Dus daar zijn we ook mee bezig.’

Volkshuisvesting, armoede en gelijke kansen zijn de belangrijke thema’s. Denk je dat de campagne daar ook over gaat de komende tijd?

‘Voor een deel wel denk ik. Bij peilingen zie je wonen hoog op de lijst staat. Ook wordt er natuurlijk veel gesproken over bestaanszekerheid. Ongelijkheid echt een belangrijk thema. Ook qua kansen. Als het bijvoorbeeld gaat om de steeds dramatischere cijfers van leesvaardigheid van kinderen.

Frans Timmermans verwoordde dat mooi vond ik: “In een tijd van grote veranderingen en crises is de overheid nodig om bij te sturen, omdat de verschillen anders te groot worden.” Dat resoneert.’

Zoeken jullie lokaal ook de samenwerking met GroenLinks?

‘Zeker, we zitten samen in het college en we trekken veel samen op. Landelijk gaan ze wel wat sneller dan wij in Leiden. Henri kreeg laatst een erespeld uitgereikt van de partij, toen hebben we uitdrukkelijk GroenLinks uitgenodigd om daar bij te zijn.

Bovendien starten we binnenkort met gesprekken in de afdeling met beide partijen. Het helpt om met elkaar te praten en samen te werken. Dat was in het verleden moeizamer, maar door het landelijke voorbeeld is de drempel om elkaar op te zoeken.’

Hebben jullie er last van dat er voorlopig geen missionair kabinet is?

‘Dat weten we nog niet helemaal. Voor de verdeling van het gemeentefonds lijkt dat wel handig. Maar aan de andere kant hadden gemeenten aan het nu gevallen kabinet eigenlijk weinig. Je zag het ook met de complexiteit rondom energietoeslagen en stijgende prijzen: het kabinet kwam daar ook niet uit. Steeds meer mensen komen in armoede terecht. Dus dat kan en moet echt beter. Ik hoop op een links kabinet!’

Gekeken naar overeenkomsten 

Aleida Berghorst

Fractievoorzitter in Limburg

Jullie zitten in Limburg in een coalitie met PvdA, BBB, VVD, CDA en SP. Verwacht je ook zo’n soort brede coalitie bij de Tweede Kamerverkiezingen?

‘Het kan uiteraard, maar de verschillen zijn landelijk misschien wel wat groter.’

Ja?

‘Wij hebben in de stikstofdiscussie een pragmatische oplossing gekozen. Wanneer blijkt dat 2030 praktisch gezien niet haalbaar is, dan is 2035 voor ons oké. Als we maar wel voortvarend aan de slag gaan en vaart maken. Landelijk kan dat een moeilijker punt worden.’

Wat kunnen de komende formateurs van jullie leren?

‘Wat de coalitie in Limburg uiteindelijk echt vooruit geholpen heeft, is kijken naar overeenkomsten. Bijvoorbeeld met nieuwkomer BBB konden we elkaar met name op sociaal vlak vrij gemakkelijk vinden. Een brede coalitie is zeker mogelijk en ik vind dat we ons daar als PvdA ook keihard voor moeten inzetten. In het belang van Nederland.’

De roodgroene samenwerking lijkt in Limburg met GroenLinks in de oppositienog niet echt van de grond te komen. Hoe zit dat?

‘Als het alleen aan ons had gelegen, dan waren we met GroenLinks in deze coalitie gestapt. Helaas kon dat bij een deel van de coalitiepartijen niet op draagvlak rekenen. Dat vonden en vinden wij nog steeds heel jammer. We hebben er in het belang van Limburg en onze progressieve waarden uiteindelijk voor gekozen toch samen met de SP in de coalitie te stappen.’

Dus geen problemen met GroenLinks?

‘Nee, we werken goed samen met GroenLinks. Dat was al zo. En dat blijft ook zo. Uiteraard is er wel teleurstelling bij GroenLinks en die is terecht denk ik. GroenLinks is een constructieve partij. Dat andere partijen dan nog steeds niet willen samenwerken, is natuurlijk erg jammer.’

Wat zijn wat betreft de PvdA de belangrijkste punten voor Limburg de komende jaren?

‘Zuid-Limburg is een badkuip gebleken. Je kunt hier plotseling veel water in de straten hebben staan. Hoe we ons gaan aanpassen op klimaatverandering is dus een meer dan urgente vraag. Ook is het voor Limburg erg belangrijk dat er geld komt om het OV te verbeteren en dat we op korte termijn uitsluitsel krijgen over de Maaslijn en de financiering daarvan.’

Veel ruimtelijke ordening dus.

‘Ja de komende jaren staat het ruimtelijk dossier sowieso op één. Hoe ga je om met de beperkte ruimte die er is? Wonen, natuur, stikstof,water en gebiedsplannen. We willen van alles, maar daar hebben we de steun van Den Haag voor nodig.’

Is het dan nu vervelend dat het kabinet demissionair is?

‘Ook wij zitten in een politiek reces, dus op dit moment valt dat nog niet te zeggen. Het hangt ervan af wat er controversieel verklaard wordt in september.’

Leg uit.

‘Natuur, water, openbaar vervoer, als dat soort dossiers allemaal controversieel verklaard worden dan ligt het door de verkiezingen, formatie en nieuwe beleidsvorming zomaar anderhalf jaar stil. Dat kunnen we ons niet permitteren. Als je een taak van het Rijk krijgt, maar de financiën en de kaders ontbreken, wordt het voor ons wel heel ingewikkeld om voortvarend aan de slag te gaan.’

Gaan jullie als provincie nog iets merken van de Kamercampagne?

‘Ongetwijfeld. Frans Timmermans is een Limburger en Limburgers stemmen op Limburgers. Dat zagen we met Lilianne Ploumen, dat gaan we nu weer zien. Dus ik denk zeker, dat we daar wat van gaan merken. En we gaan ook keihard campagne voeren natuurlijk, samen met GroenLinks. Daar heb ik nu al zin in!'

Reces is bij ons wel echt reces 

Cindy Vorselman

Fractievoorzitter in Assen

Is het reces bij jullie al voorbij?

‘Nee, we hebben nog een week. Het is nu al wel weer wat drukker, maar reces is bij ons ook echt wel reces. Zelfs de griffie was er vorige week niet.’

Was het door de val van het kabinet wel drukker dan normaal in de zomer in de politiek in Assen, minder druk, of maakte het geen enkel verschil?

‘Het maakte geen enkel verschil. Het schrijven van een verkiezingsprogramma is nu ook veel minder met de leden zelf dan normaal. Normaliter tuig je een uitgebreid traject op waarin inbreng van leden wordt gevraagd. Als fractie en als afdeling kom je dan ook bij elkaar om te bespreken wát je dan zou willen inbrengen. Maar vanwege de hoge druk die nu op het proces staat gaat het anders dit keer. Gelukkig krijgen de leden wel het laatste woord en kunnen er gewoon moties en amendementen ingediend worden. We blijven wel een ledenpartij.’

Terug naar Assen. Wat zijn bij jullie de thema’s waarmee het nieuwe politieke seizoen van start gaat?

‘De groenvisie, klimaatadaptatie, wonen, asielzoekers Oekraïense vluchtelingen en uiteraard het ravijnjaar in 2026. Daarin verwachten we natuurlijk wel wat van het Rijk. Onze wethouder houdt de druk in de VNG op de ketel. En we zijn niet de enige gemeente die hier meer te maken heeft natuurlijk.’

Is het vervelend dat het kabinet demissionair is, of niet?

‘Dat is lastig. Ik ben blij dat ze niet doorgaan, maar we lopen nu wel vertraging op op enkele grote vraagstukken. De verkiezingen zijn pas in november, dan krijg je onderhandelingen, voor er weer nieuwe wet- en regelgeving komt ben je een heel eind verder. Eén miljoen mensen in de armoede volgend jaar: dat wil je nu aanpakken.’

Vind je dat de Assense thema’s ook bij de verkiezingen een rol moeten gaan spelen?

‘Klimaatadaptie in ieder geval. We moeten klaar zijn voor extremer weer. In Assen zitten we relatief hoog, dus van overstromingen hebben we geen last, maar van potentiële droogte of stormen wel. Het lijkt allemaal ver weg in Europa te zijn, maar het kan ook hier elk moment op een vervelende manier losbarsten.’

Toch scoort klimaat niet hoog in de prioriteitenlijstjes. Hoe verklaar je dat?

‘Ik denk dat het deels struisvogelpolitiek is: wij hebben het nog goed, hebben er weinig last van, dus we doen nog even niets. Ook kost het veel geld en wie gaat dat dan betalen? In Assen spelen dat soort zaken in ieder geval een rol en landelijk denk ik ook.’

Wat kan je daarmee doen?

‘Er is veel onzekerheid. In bijvoorbeeld de communicatie moet je ervoor zorgen dat mensen zich niet gedwongen voelen om iets te doen. Mensen willen wel, maar je moet laten zien dat je het samen als overheid en inwoners oppakt.’

Werken jullie ook samen met GroenLinks in Assen?

‘Ja. Voor de zomer deden we gezamenlijk de voorbereiding voor de Kaderbriefbesprekingen. Ook dienen we regelmatig gezamenlijk moties in en in september komt er een gezamenlijke ledenbijeenkomst. Met name op sociale ongelijkheid en alles wat met klimaat, milieu en biodiversiteit vinden we elkaar goed.’

Heeft de landelijke samenwerking geholpen?

‘Ja, die samenwerking is meer geïntensiveerd sinds de landelijke discussie is gaan lopen. Ook zijn er betere interpersoonlijke contacten is er zelfs een gezamenlijke Whatsappgroep. Tot slot helpt het dat sommigen lid zijn geworden ook van elkaars partij. Dat versterkt het allemaal.’

Bijschrift afbeelding: Het stadhuis van Leiden

Afbeelding: Guus Schoonewille | ANP