Anderhalve week na de verkiezingen is de rust eigenlijk nog niet teruggekeerd. Tuurlijk: de rode jassen kunnen de kast weer in en alle flyers zijn uitgedeeld, maar het nagelbijten begint nu echt. Wel of niet in de coalitie?
Mooi resultaat na dito campagne
Nanda van Zoelen
Nanda van ZoelenLijsttrekker & Hoogheemraad in De Stichtse Rijnlanden
Hoe hebben jullie het gedaan?
‘We hebben een zetel winst geboekt en daar ben ik blij mee. We hadden al goede hoop dat het zou lukken en hadden verlies ook niet verwacht. Met onze drie zetels hebben we een beter uitgangspunt voor de onderhandelingen.’
Heb je een verklaring voor de winst?
‘Je weet natuurlijk nooit helemaal waar de winst aan heeft gelegen, maar wat misschien heeft geholpen is onze verkiezingsflyer, waar op één pagina ons verkiezingsprogramma en de werking van waterschappen was uitgetekend. Dat hebben we fysiek verspreid onder ten minste 40.000 adressen. We hoopten daarmee de waterschapsverkiezingen meer te laten leven.
Daarbij hebben we op sociale media een video van een gesprek tussen onze lijstduwer Maarten van Rossem en mij als lijsttrekker geplaatst. Dat is 30.000 keer bekeken, en dat schijnt best veel te zijn in de wereld van campagnes. Ik hoop niet direct dat mensen op ons gestemd hebben vanwege de figurerende BN’er, maar de aandacht voor het thema en onze inhoudelijke boodschap.’
Wat was die inhoudelijke boodschap?
‘In onze campagne hebben we vooral ingezet op de zichtbare klimaatverandering en hoe je daar als waterschap op moet inspelen. Daarbij hebben we ook aandacht besteed aan onszelf. Hoe kun je de footprint van de organisatie zo klein mogelijk maken?’
Vertel.
‘Bij een hoogheemraadschap gebruiken we in het zuiveringsproces veel grondstoffen. We moeten kijken hoe we energieneutraal kunnen worden en moeten innoveren om grondstoffen, zoals Kaumera en cellulose, te hergebruiken. Dat standpunt onderscheidt ons ook wel echt van andere partijen: sommige vinden dat we ons alleen bij onze basistaken moeten houden, maar als PvdA vinden we dat we moeten inzetten op innovatie. Je moet niet stilstaan.’
Hoe gaan jullie nu verder?
‘Water Natuurlijk is hier de grootste partij en aan zet. Bij het duidingsdebat van afgelopen donderdag is de informateur aangesteld. Half april wordt dan waarschijnlijk duidelijk welke partijen gaan onderhandelen. De oude coalitie, waar de PvdA ook in zat, heeft geen meerderheid meer.’
Ondanks jullie winst?
‘Wij zijn wel gegroeid, maar Partij voor de Dieren en BBB ook, dus met die geluiden moet ook iets gebeuren. Ik hoop in ieder geval dat we weer mee mogen doen: je zit liever in de coalitie dan dat je aan de zijlijn staat.’
Waar zetten jullie tijdens de onderhandelingen op in?
‘Uiteraard gaan we voor een acceptabel programma. Ons onderhandelingsteam staat in ieder geval klaar en samen gaan we de breekpunten en de punten die we juist graag terug willen zien formuleren. Die gaan bij ons, naast de bekende thema’s zoals waterkwaliteit, duurzaamheid en veiligheid om innovatie en natuurlijk sociaal beleid.
Sociaal beleid in het waterschap?
‘Voor de PvdA in Stichtse Rijnlanden is het belangrijk dat we mensen met lage inkomens tegemoet kunnen komen met de belastingen. Mensen tot ten minste 120 procent van het minimumloon, zouden hiervoor in aanmerking moeten komen. Aan de bestaande sociale thema’s willen we niet te veel morrelen, hier hebben we de afgelopen jaren aan meegebouwd. We willen ons ook goed inzetten om blijvende de omgeving actief te betrekken bij projecten, bijvoorbeeld door participatie. We moeten blijvend goed omgaan met onze inwoners en ondernemers.’
Ongekende uitslag
Yvonne Turenhout
Yvonne Turenhout Lijstrekker in Drenthe
Zo. BBB een derde van de stemmen.
‘Wat er is gebeurd, is ongekend. De BBB heeft 33,5% van de stemmen gehaald. Daarmee is het de grootste BBB in Nederland geworden. Alle partijen in Drenthe leverden fors in. Wij ook. We zagen dat in Emmen, dat normaal gesproken een groot rood bolwerk is, nu ook veel proteststemmen zijn uitgedeeld. Het positieve is dat wij desondanks in stemmen ruim de tweede partij zijn geworden.’
In aantal zetels staan jullie gelijk met het CDA en de VVD.
‘Ja, helaas kregen we geen restzetel; die gingen onder andere naar VVD en CDA. Het spectrum in onze provincie ziet er nu zo uit: we hebben vijf partijen met één zetel, vijf met twee zetels, dan heb je VVD, CDA en wij, en daarboven nog BBB met 17 zetels.’
Hoe gaan de onderhandelingen nu?
‘Saskia Nienhuis is aangesteld om de informatieronde te doen. Ze komt vertrouwenwekkend over. Ze zet er een flink tempo in, maar dat is ook wel nodig. We hebben wat te doen met elkaar, er zijn grote opgaven.’
Zoals?
‘De bestaanszekerheid van veel Drenten is in het geding en er liggen grote ruimtelijke opgaven. Ik denk daarom dat we er belang bij hebben dat we een brede coalitie vormen zodat we er ook aan kunnen werken. Wij willen Drenthe vooruit blijven helpen en gaan in ieder geval open het gesprek aan.’
Wat moet er wat jullie betreft in het coalitieakkoord komen?
‘Wij hebben hard gestreden voor een sociale agenda, als het bijvoorbeeld gaat om een eerlijke energierekening, betaalbare woningen en OV, voorzieningen in dorpen. 70% van Drenthe is platteland. Onze inwoners verdienen het dat ze een leefbaar platteland behouden. Dat zou ik wel graag zien terugkomen in de coalitiebesprekingen. Maar ook natuurherstel, verduurzaming en de aanpak van stikstof staan hoog op onze agenda. We moeten voorkomen dat Drenthe op slot gaat en natuur is ook een belangrijke factor daarin, want dat is een belangrijke asset voor onze provincie.’
En dan was er nog de wolf. Hoe staan jullie daarin?
Wij staan genuanceerd tegenover de wolf, daar moeten oplossingen voor komen.’
Hoe was jullie samenwerking met GroenLinks?
‘Binnen Drenthe wordt daar verschillend over gedacht. Dat ligt ook een beetje aan de ligging: in de zuidoosthoek hebben we te maken met echte rode mensen, die zijn niet enthousiast over verregaande samenwerking. In andere gebieden is dat wel het geval. We zijn om die reden als twee individuele partijen de verkiezingen ingegaan en houden elkaar niet per se vast tijdens de onderhandelingen. Ik merk dat onze kiezers behoefte hebben aan een sociaal en rood gezicht.’
Als PvdA getekend voor deze uitslag
Ward Deckers
Ward DeckersLijsttrekker in Noord-Brabant
Hoe kijk je naar de uitslag voor de PvdA?
‘Als je in het najaar had gezegd dat we vier zetels zouden halen, dan had ik daar blind voor getekend. Alleen op verkiezingsavond kregen we te horen dat we vijf zetels zouden krijgen. GroenLinks zou er op dat moment ook vijf krijgen, dus er werd “Tien! Tien! Tien!” gescandeerd.’
Maar dat werden er vier.
‘Na een nachtje slaap van 2,5 uur, zag ik dat we waren gedaald naar vier zetels. Daar had ik toch wel een beetje een kater van. We hebben echt op een haar na die vijfde zetel gemist. Maar nu kan ik wel zeggen dat vier een mooie uitslag was; vorige keer hadden we net geen vier zetels, nu net geen vijf. We hebben dus echt een volle zetel winst. Samen met GroenLinks, die uiteindelijk nog een restzetel kreeg, hebben we negen zetels.’
En de winst van BBB?
‘Tsja, 11 zetels. Op de verkiezingsavond werd ik aangesproken dat er dus iets moest gebeuren aan de stikstofaanpak. Maar ik vind dat je voorzichtig moet zijn met het trekken van conclusies. Je ziet eigenlijk dat het verschil tussen de partijen die kritisch tegenover het stikstofdossier staan en partijen die stevige maatregelen willen nemen, niet veel groter is geworden. Overigens zijn de verschillen wel te overzien, zeker op thema’s rondom de kloof tussen stad en platteland. Landelijk heeft BBB natuurlijk wel geharnaste taal geuit, de Brabantse tak moet nu laten zien dat ze eigenstandig keuzes kunnen maken.’
Welke thema’s speelden bij jullie een rol?
‘Bij ons speelde de stikstofdiscussie enorm. Wij hebben daarin ook het belang van gezondheid proberen te belichten: in Brabant leven mensen gemiddeld korter onder andere door de vervuilde lucht. Dat aspect is vaak onderbelicht in de discussie. Daarnaast hebben we energiearmoede onder de aandacht proberen te brengen. Toch is het meest overheersende thema het landelijk gebied en hoe daarmee om te gaan.’
Hoe komt dat, denk je?
‘Noord-Brabant is als eerste provincie op slot gegaan, er is een vergunningenstop afgekondigd naar aanleiding van de natuurdoelanalyse rondom de Natura 2000-gebieden. Ultimum gaat het er straks om wie er bereid is om stevige maatregelen te treffen om de woningbouw weer op gang te brengen, zodat we ook weer betaalbare huizen kunnen bouwen. We hebben ruim zestig gemeenten, groot en klein, en in alle gebieden willen mensen wonen.’
Staat er nog meer op jullie agenda?
‘Een ander belangrijk thema is goed openbaar vervoer: de kosten lopen op en er komt een nieuwe aanbesteding aan. Wij willen dat een verpleegkundige ’s nachts nog steeds de bus kan pakken en niet gedwongen een auto moet kopen.’
Hoe zien de onderhandelingen eruit de komende tijd?
‘Het wordt hartstikke moeilijk, met vijftien partijen. Inmiddels is de burgemeester van Waalwijk, Sasha Ausems, voorgedragen als verkenner. Ik ben wel oprecht benieuwd naar wat voor partij BBB is, wie ze in huis hebben en wat ze vinden. Daar sta ik open in, hoewel ik ook denk dat het moeilijk wordt om elkaar te vinden. Ze staan soms inhoudelijk ver van ons af. We houden ons wel vast aan GroenLinks: we hebben in de afgelopen tijd veel geïnvesteerd in de relatie. Ik heb een hotline, een direct lijntje met hun lijsttrekker Jade van der Linden. We laten het niet gebeuren dat we ons uit elkaar laten spelen.’
Boeren en natuurorganisaties samenbrengen
Anja Woortman
Anja WoortmanLijsttrekker in waterschap Hunze en Aa’s
Hoe kijk je terug op de campagne?
‘Met een goed gevoel. Het blijft mooi om te zien hoeveel mensen zich in willen zetten, Het waterschap Hunze en Aa's ligt zowel in Groningen als in Drenthe en met ons eigen verhaal hebben we samen opgetrokken met de campagnes in beide provincies.’
Was de sfeer niet negatief?
‘Eigenlijk niet. In de gesprekken op straat merk je dat we in het noorden gelukkig nog een trouwe achterban hebben. Dat waren leuke gesprekken. Tegelijkertijd zijn veel mensen hier teleurgesteld geraakt in de partij. Mensen die jaren op ons gestemd hebben en nu zeggen “jullie komen helemaal niet meer voor ons op”. Ook in het waterschap moeten we weer laten zien dat we wel opkomen voor de mensen, die het minder hebben.’
Biedt de uitslag daar een beetje ruimte voor?
‘Op zich wel. We hebben de 3 zetels gehouden, die we hadden. Dat is een prima prestatie in de context van alle politieke aardverschuivingen. Je hoopt natuurlijk altijd op een beetje winst, maar hier zijn we echt tevreden mee.’
Hoe heeft de BBB het gedaan?
‘Ook bij ons is de BBB de grootste partij geworden. Dus ja, dat zal best wel wat veranderen in ons waterschap. De BBB komt voort uit een gevoel van onmacht en onrechtvaardigheid over hoe de overheid met boeren is omgegaan. Dat gevoel herkennen veel mensen in Groningen vanwege het aardbevingsdossier. De teleurstelling in de overheid is groot en dat zie je in het stemgedrag. Ik vind dat we ons dat moeten aantrekken. De overheid moet betrouwbaar zijn en luisteren naar mensen. Dat is het soort bestuur waar ik namens de PvdA voor wil staan.’
Wat betekent dat voor het waterschap?
‘Ik hoop vooral dat we een dagelijks bestuur kunnen vormen, waar landbouw én natuur in vertegenwoordigd zijn.’
Kan dat?
‘Jazeker. Het is mijn overtuiging dat we kunnen laten zien dat deze belangen samen gaan en dat we samen oplossingen kunnen vinden voor een duurzame toekomst. Ook als het gaat om waterbeheer en waterkwaliteit. We staan open voor dat gesprek of hopen dat we elkaar op de inhoud kunnen vinden.’
Waar ligt die inhoudelijke focus op?
‘Allereerst moeten we ons voorbereiden op de gevolgen van klimaatverandering. Klaar zijn voor de toekomst: goed waterbeheer en een verbetering van de waterkwaliteit. Daarbij hebben we dus echt een gezamenlijk doel, waar we met boeren en natuurorganisaties achter moeten gaan staan.’
Bijschrift afbeelding: Lijsttrekker Ward Deckers geeft het goede voorbeeld en brengt zijn stem uit
Afbeelding: Facebook PvdA Brabant
Het interview met Anja Woortman werd afgenomen door Marjanne Teunissen.