Het aantal kleine partijen in de raad is toegenomen, er worden meer grote coalities gesloten en het aantal raadsbrede akkoorden neemt toe. Hoe blijf je als PvdA in een versnipperde raad zichtbaar?
We moesten als oppositie vragen om een debat over het akkoord, dieptriest
Manon Fokke
Fractievoorzitter in Maastricht
Manon Fokke keerde na vijf jaar Kamerlidmaatschap terug naar Maastricht waar ze lijsttrekker werd. Na de verkiezingen kwam haar fractie opnieuw in de oppositie. Ze keek verbijsterd toe hoe zes partijen tot een akkoord kwamen. ‘Er was geen doorrekening gemaakt van de voorstellen. En hoe kun je in zo’n brede coalitie echte keuzes maken?’ Ze besloot dit aan de orde te stellen in de raad. ‘Maar dat was volgens het nieuwe college niet de bedoeling. Daarop moesten we als oppositie een debat aanvragen, diep triest.’
De PvdA groeit in haar rol in de oppositie. Tot 2014 regeerde de partij veertig jaar lang mee. ‘Het is niet aan ons om dan nu opeens overal tegen te zijn,’ zegt Fokke. ‘We zullen constructief oppositie voeren.’ De PvdA zit in een versplinterde oppositie, onder meer met de PVV. ‘We gaan niet met hen in een coalitie en sluiten de PVV op veel onderdelen uit. Maar we beslissen over ieder afzonderlijk voorstel. Dus als ze een keer een voorstel doet waar we ons in kunnen vinden, zullen we niet tegen zijn.’
Onder leiding van Fokke werkt de PvdA in Maastricht aan nieuw elan en meer zichtbaarheid. ‘De mensen hebben ons voor de verkiezingen vier jaar niet gezien. Dan stemmen ze ook niet op je. Daarom gaan we nu vaker naar buiten met de rode bank om gesprekken te voeren, houden we eens per maand fractievergadering op locatie en kopen we advertentieruimte in bij de lokale krant. Ja, op de lokale pers is zo bezuinigd dat je als partij zelf ruimte moet kopen.’
Fokke wil de afdeling ‘van onderop herstellen’. ‘Door met concrete voorstellen te komen, ook al gaan we er als raad niet over. Bij winkelleegstand gaan we in overleg met ondernemers. Als de pinautomaat verdwijnt, praten we met de banken. En iedereen kent de problemen met de vmbo-examens in onze stad. Dan laten we ons bij de ouders en leerlingen zien. En tegelijk stellen we vragen aan het college of ze eerder al signalen hebben gekregen.’
‘We zouden in de oppositie weinig in de melk te brokkelen hebben gehad’
Peter de Vrij
Wethouder in Den Helder
In de oppositie is het makkelijker om je eigen geluid te laten horen dan in een college. Peter de Vrij is sinds een week wethouder in Den Helder. De PvdA’er is niet de enige. Met hem telt het nieuwe college liefst zeven wethouders, namens zeven partijen. Samen hebben ze 23 van de 31 zetels.
Hoewel de PvdA niet nodig was voor de meerderheid besloot de fractie mee te doen, nadat ze was uitgenodigd. De Vrij: ‘We zouden in de oppositie weinig in de melk te brokkelen hebben gehad. Nu kunnen we meebesturen. Er moet fors bezuinigd worden op het sociaal domein. Dat zijn moeilijke keuzes, dan is het goed dat je zelf aan de knoppen zit.’
De Vrij heeft als wethouder niet altijd zijn handen vrij om de mening van de PvdA te vertolken. ‘We hebben nu twee kanjers in de raad, zij zijn in staat ons geluid te laten horen. We hebben campagne gevoerd op onderwerpen als het openbaar beheer. Daar gaan we mee door. En ik heb als wethouder echte PvdA-onderwerpen als jeugd en minima in mijn portefeuille. Daar scoorde het vorige college slecht op. Dat wil ik veranderen.’
Nu is de raad aan zet, niet het college
Ada Greuter
Raadslid in Castricum
Castricum kent een raadsbreed akkoord van zeven partijen. Drie van hen leveren een wethouder, de andere partijen waaronder de PvdA leveren steun. Ada Greuter, het enige PvdA-raadslid, vertelt waarom: ‘Aanvankelijk was er sprake van een meerderheidscollege met enkele lokale partijen. Iedere partij zou twee wethouders leveren, maar de lokale partij kon dat niet. Na nieuwe gesprekken kwam de informateur tot de conclusie dat het voor de gemeente het beste zou als er op basis van een raadsbreed akkoord een minderheidscollege zou komen en dat de wethouders zouden solliciteren. Ik vond dat een goed idee, want daarmee ben je als raad aan zet. De wethouders zijn dan uitvoerders van de raad. Voor onze fractie met een zetel is dat heel gunstig. Het is nu veel makkelijker om je punt te maken dan in een vastomlijnd college of in een oppositie. Het vraagt veel van je, maar biedt ook kansen.’
De PvdA kon punten aanleveren voor het akkoord, bijvoorbeeld voor het sociale domein. ‘Je ziet dat lokaal de verschillen klein zijn, dus het niet zo dat de hele paragraaf op dit punt nu van de PvdA is hoor. Pas in het debat kun je je eigen standpunten goed kwijt.’
De PvdA in Castricum overlegt vanwege het gezamenlijke Werkbedrijf met de zusterafdelingen in Heiloo, Uitgeest en Bergen. Daar leerde Greuter veel van. ‘Zo blijkt dat Heiloo zich veel meer profileert naar buiten. Buiten de raadszaal gaat het werk gewoon door. Je moet inspelen op actuele onderwerpen, je laten zien op locatie en slim omgaan met media. Dat gaan we hier ook doen.’
Met een raadsbreed akkoord kan je beter bijsturen dan wanneer je in de oppositie zit
Martijn Jumelet
Fractievoorzitter in Olst-Wijhe
Ook in Oost-Wijhe steunt de PvdA een hoofdlijnenakkoord, vertelt fractievoorzitter Martijn Jumelet. De drie zittende partijen leveren opnieuw dezelfde wethouders, maar nu op voorhand met steun van nog eens drie partijen, onder wie de PvdA. ‘Dit komt voort uit de wens van bestuurlijke vernieuwing. In eerste instantie was ik een beetje sceptisch, want we hadden ook vanuit de oppositie al goed samengewerkt.’
Toch deed ook zijn fractie mee omdat ze kon bijsturen. ‘Duurzaamheid is in onze gemeente belangrijk. We willen bijvoorbeeld naar energie-neutrale kernen. Dankzij ons staat er nu bij vermeld dat dit de kloof tussen arm en rijk niet mag vergroten.’ Het hoofdlijnenakkoord bevat de doelstellingen. Over het hoe en wat beslist straks de raad, zegt Jumelet: ‘Dan kan je als PvdA het verschil laten zien met moties en amendementen. Al had je in de oppositie je handen vrij. Maar we zullen “onze ik” nooit verliezen.’
Niet alle wensen zag hij terug in het akkoord. ‘We wilden laten opnemen waar de partijen het niet over eens konden worden, maar dat vonden de anderen niet goed. De PvdA wil graag een minimabeleid voor mensen tot 130% van het minimuminkomen, nu is dat nog 110%. Maar dat zullen we vanaf 16 juli in de raad laten horen.’
In het college bereik je gewoon meer
Reshma Roopram
Wethouder in Barendrecht
Hoe blijf je herkenbaar als partij in een gemeente waarin de grootste fractie als enige in de oppositie zit en alle andere partijen zich aan elkaar hebben verbonden in een college? Die vraag kwam op tijdens de coalitieonderhandelingen in Barendrecht. Met 14 van de 29 zetels had de lokale EVB een sleutelpositie, maar kwam ze niet in het college.
Lijsttrekker Reshma Roopram onderhandelde namens de PvdA-fractie: ‘Na een aantal openbare debatten kwamen we als kleine partijen steeds dichter bij elkaar en bleken lokaal de verschillen niet groot. Daarop hebben we de portefeuilles verdeeld op basis van wat je kan verwachten. Wij het sociaal domein, de VVD kreeg veiligheid, GroenLinks duurzaamheid.’
Sinds Roopram wethouder is, merkt ze dat ze voor de PvdA meer verschil kan maken dan in de oppositie. ‘Zo werden de Klijnsma-gelden niet goed besteed. Dat doen we nu wel. Er komt € 1,8 miljoen extra bij voor het sociaal domein. Mensen gaan dat voelen.’
Intussen gaat de PvdA-fractie voor meer zichtbaarheid buiten de raad. ‘Ook wij zijn een lokale partij. Dat betekent meer verbinding zoeken met de mensen, meer de straat op. Het is onze taak de afstand tussen burger en overheid te verkleinen.’
Afbeelding: Luuk van der Lee | Hollandse Hoogte