Met een duizelingwekkend tempo kwam de tijdelijke wet digitale beraadslaging en besluitvorming lagere overheden tot stand en vond de parlementaire behandeling plaats. Na publicatie in het Staatsblad, treedt de wet in werking en is de weg vrij voor digitale besluitvorming in gemeenteraden, Provinciale Staten en waterschappen. Senator Ruud Koole vertelt waar je lokaal en regionaal op moet letten.
Wat houdt de tijdelijke wet digitale besluitvorming in?
‘De wet is in wezen erg eenvoudig. Er is een extra mogelijkheid gecreëerd – die niet voorzien was in de Gemeentewet, Provinciewet en Waterschapswet – om digitaal te kunnen vergaderen en stemmen. De wet is tijdelijk, geldt tot 1 september en kan, indien noodzakelijk, telkens met twee maanden worden verlengd bij Koninklijk Besluit. Fysieke vergaderingen blijven de voorkeur genieten, maar als dit niet mogelijk is en de vergaderzaal niet aan de richtlijnen van het RIVM voldoet of de zich in de risicogroep bevindende volksvertegenwoordigers structureel afwezig zijn, biedt digitale besluitvorming uitkomst.’
Het is allemaal razendsnel tot stand gekomen. Hoe verliep het debat?
‘Nadat de wet vorige week (op 1 april, red.) in de Tweede Kamer is goedgekeurd, is deze dezelfde avond naar de Eerste Kamer gestuurd. Via een procedurevergadering – digitaal uiteraard, over de mail – hebben we over het voorstel gesproken. Daaruit bleek dat er bij een aantal partijen behoefte was om vragen te stellen. Deze vragen konden we tot maandagochtend indienen. Maandagmiddag volgde de beantwoording van het ministerie. Voor het grootste deel van de partijen was de beantwoording voldoende om de spoedwet in stemming te brengen. Drie partijen – Partij voor de Dieren, PVV en Groep Otten – wilden echter over de wet in debat. Daarom volgde afgelopen dinsdag het plenaire debat.’
Werden de RIVM-richtlijnen in acht genomen?
‘Ja, het debat ging in een bijzondere setting. We hadden al afgesproken dat alleen de veertien woordvoerders bij het debat aanwezig zouden zijn. Daardoor was er maar een kleine groep aanwezig in de Kamer.’
Hoe verliep het debat? Waren er nog bijzonderheden?
‘Tijdens het debat wekten sommige partijen, waaronder de PVV, de indruk dat de spoedwet misbruikt kan worden – bijvoorbeeld door coalitiepartijen of burgemeesters en CdK’s - om af te wijken van de normale gang van zaken en om de rechten van volksvertegenwoordigers in te perken. Coalitiepartijen, burgemeesters of CdK’s zouden opeens bepaalde omstreden besluiten er doorheen kunnen drukken of geen moties meer toestaan. Maar daar gaat de wet helemaal niet over. De wet maakt digitale besluitvorming mogelijk, terwijl de bevoegdheden van volksvertegenwoordigers volledig intact blijven. De wet is bedoeld om de democratie te laten functioneren, niet om een bepaald politiek doel te behalen.’
In de Tweede Kamer werd de wet unaniem aangenomen. Hoe was dat in de Eerste Kamer?
‘Behalve de Partij voor de Dieren stemden alle fracties in met de wet. Ook de PvdA staat positief tegenover de wet. Het is belangrijk dat in deze bijzondere tijden besluiten genomen kunnen blijven worden. De democratie mag niet in quarantaine gaan. Daar zorgt deze wet voor. Natuurlijk heeft fysiek vergaderen de voorkeur, maar als dat niet gaat, is digitale besluitvorming een mooie tweede optie. Bovendien wordt de wet goed geëvalueerd: er is permanente monitoring en een eerste evaluatie van de wet wordt in september verwacht. Op die manier blijft het zichtbaar wat er speelt.’
Afbeelding: Bart Maat | Hollandse Hoogte