Volgens de Wethoudersvereniging is het helemaal geen gek idee om de portefeuille veiligheid bij de wethouder neer te leggen. Maatregelen zouden steeds vaker politiek zijn. Zo zet het ene college vooral in op preventie, terwijl het andere meer ziet in optreden en handhaven. Politieke afwegingen die beter passen beter bij een wethouder dan een boven de partijen staande burgemeester.
Veiligheid is niet iets ideologisch, het is een basisvoorwaarde
Pieter Broertjes
Burgemeester van Hilversum
Moet de portefeuille veiligheid inderdaad naar wethouders?
'Nee, ik vind dat helemaal geen goed idee. Openbare orde en veiligheid zijn in mijn beleving twee zijden van dezelfde medaille. Die horen bij elkaar. Tegenwoordig is het ook nog verbreed tot ondermijning, waar veiligheid natuurlijk een belangrijk onderdeel van is. Dat is bij uitstek iets wat een burgemeester goed kan doen, omdat hij of zij de regie kan voeren.
Als je veiligheid en openbare orde losknipt, zijn we alleen nog van de demonstraties en het geven van vergunningen daarvoor. Je amputeert de actieradius van een burgemeester en holt zijn positie uit. Dan ga je echt terug naar het lintjes knippen en ben je terug bij Swiebertje en bromsnor. Ik begrijp ook echt niet zo goed waar die discussie ineens vandaan komt.'
Ook bij veiligheid maak je keuzes. Is dat niet per definitie politiek?
‘Het maakt niet uit of je arm of rijk bent, hoog- of laagopgeleid, of waar je woont: veiligheid is voor iedereen belangrijk. Het is niet iets ideologisch, maar een basisvoorwaarde, een zekerheid. Momenteel bespreken we elke vier jaar een integraal veiligheidsplan met de gemeenteraad. Daar zit alles in: verkeersveiligheid, overlast, drugshandel op straat en inbraken. Ik heb dat de afgelopen periode mede opgesteld door in de buurten aan mensen te vragen wat ze van hun veiligheid vinden en wat ze verbeterd willen zien. Dat is in de beleving van veel mensen ook een neutraal iets.’
Het is je niet duidelijk welk probleem een wethouder veiligheid oplost.
‘Inderdaad. Het systeem werkt nu prima. Met de driehoek en de gemeenteraad kijk ik waar de focus moet liggen. Zo zetten we in de komende begrotingsbesprekingen in op het bestrijden van ondermijning. Dat is misschien niet neutraal, maar wel de kenschets van een moderne burgemeester.
Ik vind het een positieve ontwikkeling dat burgemeesters hun rol steeds breder oppakken. Maar er zit natuurlijk verschil tussen een mandaat en een bevoegdheid. Je kan discussiëren over hoe die verhouding moet zijn. Maar in dit geval is dat niet zo relevant. Veiligheid geldt juist voor iedereen. Het is niet politiek. Alleen al symbolisch past die portefeuille beter bij iemand die boven de partijen staat. Als je veiligheid overdraagt aan een wethouder, wordt het juist politieker.'
‘Veiligheid is juist erg politiek’
Bert van Ravenhorst
Wethouder in Brielle en bestuurslid van de Wethoudersvereniging
Wat vind je van het idee om veiligheid bij wethouders te leggen?
'Op zich kan ik me er wel wat bij voorstellen. In een kleine gemeente heb je brede portefeuilles. Veiligheid en onderwerpen uit het sociaal domein raken elkaar dan al snel. Sociale veiligheid heeft ook met handhaving, preventie en repressie te maken. Als verantwoordelijk wethouder overleg ik dus met burgemeester, politie en jeugd- en jongerenwerk. Maar terwijl veiligheid en sociaal beleid niet los van elkaar kunnen worden gezien, kan niemand politiek afgerekend worden op het gebied van veiligheid.’
Afstemming is iets anders dan de verantwoordelijkheid?
'Precies. Politieke verantwoording is beter bij een wethouder belegd. Veiligheid gaat immers vaak om zichtbare problematiek, die tot allerlei discussies in de samenleving leidt.'
Pieter Broertjes zegt juist: Welk probleem los je op als je veiligheid weghaalt bij de burgemeester?
'De politieke verantwoording dus. Veiligheid is juist erg politiek. Overlast, sociale veiligheid in buurten, het verwelkomen van arbeidsmigranten versus de mogelijke overlast, preventief beleid over alcohol en drugs, daar raakt het elkaar telkens. Dan helpt het wel wanneer je als wethouder het hele pakket in je portefeuille hebt.'
Is het dan nu in de praktijk een probleem?
‘In Brielle is het geen groot probleem, omdat we al heel dicht op elkaar zitten. Maar in een gemeente als Rotterdam met tien wethouders ligt dat wel anders denk ik. Daar zou het waarschijnlijk goed zijn als de wethouder, die over het sociaal beleid gaat ook veiligheid in zijn portefeuille zou hebben.'
Gaan we dan wat betreft burgemeesters niet terug naar de tijd van Swiebertje en bromsnor?
'Nee dat is overdreven. Het gaat alleen om veiligheid, openbare orde blijft natuurlijk wel bij de burgemeester. En ook aan de rol als voorzitter van het college verandert niets. Een burgemeester is iemand die boven de partijen moet blijven staan, maar bij thema's, die politiek best geladen zijn, kan dat dus niet.'
Waarom willen burgemeesters de portefeuille houden denk je?
‘Je ziet door de toenemende problematiek van ondermijning dat de portefeuille van burgemeesters zwaarder en daarmee interessanter wordt. Maar omdat ondermijning belangrijker wordt, wordt de politieke rol ook groter. Dan is het niet gek om te zeggen, dat je de verantwoordelijkheid dus bij een wethouder moet neerleggen. Als de burgemeester gekozen zou worden en hij dus ook politieke verantwoording kan afleggen, lag het misschien anders, maar in de huidige constellatie kom je bij de wethouder uit.'
‘Als je iets niet politiek wil maken, is het wel veiligheid’
Barbara Kathmann
Wethouder in Rotterdam
Wat vind jij van de discussie?
'Als je eenmaal gekozen bent als wethouder, dan ben je dat voor alle inwoners. Maar daar gaat wel een politiek proces aan vooraf. Als je iets níet politiek wilt maken, is het wel veiligheid. Dossiers als evenementenbeleid en handhaving liggen in Rotterdam bij wethouders. Maar de basisveiligheid en zaken als ondermijning wil je juist beleggen bij mensen, die boven de partijen staan en beslissingen nemen in het belang van veiligheid. Dat moet je niet laten afhangen van een politieke kleur of achterban. Zulke veiligheid hoort dus bij de burgemeester.'
Rotterdam heeft wel een wethouder veiligheid, hoe zit dat dan?
'Dat gaat echt over toezicht en handhaving. Er zijn meerdere facetten aan veiligheid. Sociale veiligheid en preventie zitten weer bij verschillende wethouders in de portefeuille. De wethouder veiligheid kan wel een duidelijke mening hebben dat er bijvoorbeeld meer beveiligers op de metro moeten komen, maar over vraagstukken als terrorisme, demonstraties en risicowedstrijden gaat hij niet.'
Gaan die zaken niet allemaal over de openbare orde?
'Klopt, en dat valt allemaal onder de burgemeester.'
De laatste is ondermijning volop in het nieuws. Is dat dan ook a-politiek?
'Ik denk het wel. Als je een winkelstraat hebt, waar twee granaten aan de voordeur hangen, wil je dat daar objectief naar gekeken wordt. Daar is niks politieks aan.'
Maar bij sociale veiligheid zit het dus anders?
'Ja, dat is echt iets anders. In Rotterdam vallen alleen de basisveiligheidsvraagstukken als politie, brandweer en ondermijning onder de burgemeester. De rest is belegd bij de verschillende wethouders. Handhaving en toezicht bij de een, evenementbeleid bij de ander. En dan heb je dus ook de sociale veiligheid, die onder mijn portefeuille wijken valt.’
Waarom is dat?
‘Sociale veiligheid pakken we wijkgericht aan. Iets als preventieve veiligheidsacties moet je sociaal aanvliegen en kijken hoe je daar op kan sturen. Stadsbeheer en zorg zijn daar soms eerder aan zet dan de portefeuille veiligheid.’
Kortom: het weghalen bij de burgemeester is geen goed idee?
'Zeker niet nee. Veiligheid mag geen politieke kwestie zijn, dus dat moet je beleggen bij iemand die boven de partijen staat. Ik heb het gevoel dat dit voortkomt uit de discussie over het gekozen burgemeesterschap, maar je moet het scheiden.’
Hoe bedoel je precies?
‘Je moet veiligheid niet weghalen bij de burgemeester, zodat je dan toe kunt werken naar een gekozen burgemeester. We zijn allemaal tandwielen in het systeem en dat zit als een huis in elkaar. Je moet dus niet een deel van dat huis slopen om dan daarna de gekozen burgemeester in te brengen. Als je die wilt introduceren, moet je het hele systeem onder de loep nemen en ook kijken hoe de burgemeester zich dan moet verhouden tot andere wethouders. Als je die route bewandelt, kan het wel.'
Afbeelding: Sabine Joosten | Hollandse Hoogte