De rook is opgetrokken, het stof is neergedaald: de verkiezingsuitslag staat vast: Forum voor Democratie komt met veel zetels in de provinciehuizen. De PvdA weet te stabiliseren. We vroegen vier lijsttrekkers hoe ze tegen de verkiezingsuitslag aankijken.
‘In het versplinterde veld kunnen we misschien juist ook iets betekenen’
Annemieke Wissink
Lijsttrekker in Overijssel (4 zetels; -1)
Hoe is het gegaan?
'We zijn van vijf naar vier zetels gegaan. Het is jammer dat we een zetel kwijtgeraakt zijn, maar tegelijkertijd is de uitslag wel weer beter voor de PvdA dan hoe het bij de Kamerverkiezingen was. Het herstel zet dus door.'
Had je dit verwacht?
'We hadden gehoopt op gelijk blijven, maar we wisten wel dat dit een reëel scenario was.'
Hoe hebben de andere partijen het bij jullie gedaan?
'GroenLinks en FvD hebben flink gewonnen. Het CDA heeft verloren, D66 idem. Eigenlijk het landelijke beeld dus. Alleen valt hier wel op dat het CDA twee zetels verloren heeft. Ze hadden elf zetels, de tweede partij had er zes. Maar ze blijven wel de grootste en daarmee de partij die in de lead is.'
Verwachten jullie coalitiedeelname?
'We weten het niet. Er is zoals overal een ontzettend versplinterd beeld. En dan een nieuwkomer, de FvD. Hun lijsttrekker heb ik pas één keer kort ontmoet en hun programma was heel summier, dus daar valt nog weinig over te zeggen. Het is natuurlijk wel wonderlijk dat je in een keer een partij hebt die ineens zo groot is als de VVD, terwijl niemand weet wat hun ambities voor de provincie eigenlijk zijn.'
En buiten de FvD om?
'Als je verder kijkt zijn er veel mogelijkheden voor coalities, maar wij zijn niet aan zet om initiatief te nemen. We wachten dat af. Maar we staan er wel voor open. In het versplinterde veld kunnen we misschien juist ook iets betekenen. Daar voelen we ons wel verantwoordelijk voor.'
De Zeker Zijn-campagne is aangeslagen
Anita Pijpelink
Lijsttrekker in Zeeland (4 zetels; gelijk)
Hoe is het bij jullie gegaan?
'Hartstikke goed. We houden onze vier zetels. Vier jaar geleden hadden we die vierde zetel eigenlijk alleen maar dankzij een lijstverbinding met GroenLinks. Dat we het nu op eigen houtje weten te doen, betekent dus feitelijk groei. We waren echt ontzettend blij.'
En de andere partijen?
'Het CDA is van zes naar zeven gegaan en is daarmee de grootste geworden. De VVD heeft veel stemmen verloren aan FvD, die komen binnen met vijf zetels. Het beeld is hier dus net wat milder dan in de rest van het land. GroenLinks is wel verdubbeld, maar dat is van één naar twee zetels. De SP is gehalveerd. De uitslag is hier dus voor veel partijen behoorlijk schokkend.'
Hoe verklaar je de uitslag?
'Wij hebben een hele goede campagne gedraaid, ik kan het niet anders zeggen. Onze rust, onze goede boodschap is gewoon heel goed overgekomen. We zijn niet meegegaan in de hoogblazerij van sommige partijen. De Zeker Zijn-campagne is aangeslagen. Wat ik om me heen hoor is dat mensen vinden dat we het goed gedaan hebben, dat is natuurlijk fijn om te horen.'
Hoe nu verder?
'De huidige coalitie waar wij onderdeel van zijn, behoudt zijn meerderheid. We hebben 20 zetels, op een totaal van 39. We stellen ons bescheiden op, maar wel met zelfbewustzijn. Ik verwacht eerlijk gezegd dat de huidige coalitie doorgaat.'
FvD heeft zonder provinciaal programma overal veel zetels veroverd. Betekent dit een soort van einde van de provinciale democratie?
'Het is een signaal van de kiezer. Dat nemen we serieus, maar we hebben FvD nergens gezien, bij geen enkel debat. Niemand weet wat ze willen.'
De lijsttrekker van FvD heb ik nog nooit gezien
Anne Koning
Lijsttrekker in Zuid-Holland (4 zetels; -1)
Hoe kijk je tegen de uitslag aan?
'Nieuwkomer FvD is onbekend, maar wel hier als grootste partij vanuit het niets binnengekomen. Daar moeten we dus een beetje over nadenken. Het is jammer dat we als PvdA hier in Zuid-Holland nét een zetel verloren zijn, het leek bij de uitslagenavond nog dat we gelijk zouden blijven.'
Hoe verklaar je de uitslag?
'Op zich hebben we het heel goed gedaan. Een groot deel van de uitslag heeft natuurlijk te maken met hoe we als partij landelijk worden gezien, maar we hebben ook echt een hele goede campagne gedraaid. We hebben veel geflyerd, zijn erg actief geweest, we hebben ook goed nagedacht over lijstduwers en we hebben hen gevraagd hun netwerk te activeren. Dat heeft allemaal geholpen.'
Wat vind je van de FvD-lijsttrekker?
'Die hebben we nooit gezien, ik weet niet wie het is. Op de kandidatenlijst van FvD staan niet eens de voornamen van de kandidaten. We weten dus ook niet echt wat ze willen. Op hun site staan een paar algemene punten zoals meer burgerinspraak en geen klimaatgedoe. Maar ze hebben geen programma ofzo.'
Staan jullie open voor coalitiedeelname?
'Dat wel, mits plannen van dat college natuurlijk aansluit bij onze eigen wensen.'
Is het niet jammer dat mensen vooral op basis van landelijk sentiment hebben gestemd?
'Mensen weten onvoldoende wat de provincie doet en stemmen dus vooral op basis van landelijke sentimenten. Maar we hebben een overheid nodig die problemen aanpakt waar je dagelijks tegenaan loopt. Dus op een structuurdiscussie over het democratisch stelsel zit ook niemand echt op te wachten. Laten we gewoon zorgen dat we woningnood en dergelijke aanpakken. Dat is veel belangrijker.’
‘Ik moet eerlijk bekennen dat ik stiekem wel op iets meer had gehoopt’
Constantijn Jansen op de Haar
Lijsttrekker in Waterschap De Stichtse Rijnlanden (3 zetels volgens de voorlopige uitslag; gelijk)
Hoe kijk je tegen de uitslag aan?
'We hebben drie zetels gehaald, hetzelfde als dat het was. Maar... onze derde zetel is een restzetel. En er is pas 95% van de stemmen geteld, dus we weten nog niet zeker of we die derde zetel houden. De stemmen uit Utrechtse Heuvelrug moeten nog komen, en dat is niet per se een PvdA bolwerk.'
Hoe hebben andere partijen het gedaan?
'Water Natuurlijk is gestegen van zes naar zeven zetels. De huidige coalitie die we hebben kan waarschijnlijk blijven zitten, waar wij ook in zitten. De SGP is zijn enige zetel verloren, terwijl 50PLUS met één zetel een nieuwkomer is in het waterschap.
Had je deze uitslag verwacht?
‘Ik moet eerlijk bekennen dat ik stiekem wel op iets meer had gehoopt. Als je in een positieve campagneflow zit durf je al snel te dromen van die vierde zetel.'
Hoe verklaar je de uitslag?
'Ik denk dat het toch vooral een landelijke tendens is.'
Water Natuurlijk is een samenwerkingsverband van D66 en GroenLinks. Wéten mensen dat?
'Ik denk dat met name de achterban van GroenLinks dat weet. Ik betwijfel of dat ook voor de achterban van D66 geldt. En GroenLinks zat natuurlijk landelijk in de lift, dus dat past wel bij het landelijk beeld.'
De waterschapsverkiezingen zijn volledig ondergesneeuwd. Niemand die het er gisteren of vandaag over had ook.
'Ja, dat is wel jammer. Ook voor de provinciale verkiezingen zag je dat het eigenlijk alleen maar over de landelijke voorkeuren ging. Maar ik weet niet of het erg is dat mensen om andere redenen stemmen dan wij hopen. Mensen hebben daar recht op, ze maken hun eigen afweging.'
En nu?
'Hopelijk houden we die derde zetel dus. En dan kunnen we weer met onze sociaal-democratische idealen aan de slag: mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt bij het waterschap aan het werk helpen, kwijtschelding van de belasting voor mensen met een laag inkomen en natuurlijk de energietransitie.'
Afbeelding: Gerard Til | Hollandse Hoogte