Wel of geen meerderheid in de Eerste Kamer? Vertrekt Rutte naar Brussel? En slaat de oppositie gaten in de kibbelcoalitie? De kans dat deze landelijke vragen de komende campagne gaan domineren is maar al te reëel. De lijsttrekkers uit Noord-Brabant, Utrecht en Flevoland hebben het liever over hun oplossingen voor de regionale vraagstukken. Want zij weten, de sociaal-democratische idealen verwezenlijk je juist in de provincie.
‘Economisch gaat het hier supergoed’
Stijn Smeulders
Lijstrekker in Noord-Brabant
In hoeverre kan je als lijsttrekker het verschil maken? De Statenverkiezingen draaien toch vooral om de Eerste Kamer?
‘Ik ben realistisch genoeg om te erkennen dat dit het geval is. Uit electoraal onderzoek blijkt dat kiezers voor 80 tot 90% stemmen op basis van landelijk sentiment. Dan kun je wel het idee hebben dat je electoraal gezien in Brabant de wereld kunt veranderen, maar dat gaat je niet lukken met provinciale thema’s.’
Hoe gaat het op dit moment in Noord-Brabant?
‘Vier jaar geleden was het nog crisis en ging het hier ook al beter dan in de rest van Nederland, maar nu gaat het echt supergoed. Bedrijven kunnen nauwelijks werknemers vinden. De hightechindustrie rondom Eindhoven, de maakindustrie in West-Brabant, het kost ze allemaal moeite om mensen te vinden.’
Hoe spelen jullie daar in de campagne op in?
‘We hebben een aantal centrale thema’s, werk is er daar één van. Niet zozeer of mensen werk kunnen vinden, maar de kwaliteit van de baan. Wij vinden dat meer mensen een vast contract moeten krijgen. Daarbij moet het mensen, met de steeds verdergaande robotisering in het achterhoofd, mogelijk gemaakt worden om aan het werk te blijven.’
Klinkt goed, maar wat kun je daar vanuit de provincie eigenlijk aan doen?
‘Veel. Een voorbeeld: in Oss werd het bedrijf Organon overgenomen door een Amerikaans bedrijf dat vervolgens de stekker eruit trok. Veel mensen midden in de crisis werkloos en een heel bedrijventerrein dat leeg stond. Toen hebben we als provincie het bedrijventerrein opgekocht en daar een medische campus van gemaakt.
We hebben bovendien aandelen gekocht in een aantal kleine startups. Doordat een aantal van die startups inmiddels is opgekocht door grotere bedrijven, hebben we daar veel geld aan verdiend.’
Waar zetten jullie nog meer op in?
‘Een gezonde woonomgeving. Wij maken ons zorgen over de gezondheid van de Brabanders. De luchtkwaliteit is de slechtste van het land. We liggen centraal tussen de Randstad, het Roergebied en de Vlaamse ruit. Welke kant de wind ook opwaait, de vieze lucht komt altijd in Brabant terecht.
Daarnaast hebben we veel snelwegen en de grootste intensieve veehouderijsector van het land. Met name als het om de veehouderij gaat, vinden wij dat wij heel hard moeten inzetten op het terugdringen van het aantal varkens- en pluimveehouderijen. Alleen zo kunnen we de luchtkwaliteit verbeteren, de stankoverlast voor omwonenden beperken en de bodem- en waterkwaliteit nog op peil houden.’
Niet meer groei, maar een betere verdeling: daar draait het om
Rob van Muilekom
Lijsttrekker in Utrecht
Waar zetten jullie op in?
‘Op zich gaat het goed met Utrecht, maar we maken ons zorgen over de groeiende tweedeling. Soms lijkt het wel alsof het bij ons alleen goed toeven is als je hoogopgeleid bent en een goedgevulde portemonnee hebt. Iedereen heeft recht op werk, goede en betaalbare huisvesting, onderwijs, toegankelijk vervoer en een gezonde leefomgeving.’
Mooie woorden, maar hoe ga je dat als provincie voor elkaar krijgen?
‘We halen de leus van de club van Rome ‘Grenzen aan de groei’ weer van stal. Concreet betekent dit dat ons niet richten op méér groei, maar op een eerlijke verdeling. Dat betekent dat we scherpe keuzes maken die soms haaks staan op het huidige beleid. Bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat mensen die niet kunnen investeren in dure warmtepompen, zonnepanelen of een elektrische auto wel kunnen meeprofiteren van de voordelen van de energietransitie. Een eerlijke samenleving dus, waarin iedereen gelijkwaardig kan meedoen.’
Heldere taal, maar ziet de kiezer de provincie wel staan?
‘Dat is wel een probleem ja. Veel mensen vinden de provincie maar een onduidelijke bestuurslaag. Ze weten vaak niet dat de provincie over voor hen belangrijke dingen gaat. Zoals een westelijke rondweg in Amersfoort of een buslijn die opgeheven dreigt te worden.
Daarom moet je het zo dicht mogelijk bij de mensen brengen. We hebben ervoor gekozen om de provincie in twaalf regio’s in te delen. Zo kunnen we ons met mensen die uit de omgeving komen zoveel mogelijk richten op lokale thema’s en laat je zien dat we als PvdA oog hebben voor de regionale problemen.’
Hoe gaat de PvdA het in Utrecht doen?
‘We zitten op dit moment niet in de coalitie en hebben de afgelopen jaren stevig oppositie gevoerd. Dat heeft resultaat opgeleverd. In de Staten is duidelijk dat wij niet weglopen voor grote thema’s en van aanpakken weten. Of de kiezer dat ziet, is een tweede. We hebben nu vijf zetels en ik hoop dat we die behouden. Wel zien we meer versplintering: DENK doet nu bijvoorbeeld mee. Dat zou ons een zetel kunnen kosten.’
‘We gaan voor de krachtige samenleving’
Willem de Jager
Lijsttrekker in Flevoland
Over provinciale thema’s hebben jullie in Flevoland niet te klagen. Hoe gaan jullie daarmee om?
‘Het zijn niet de meest fijne dossiers waarmee Flevoland in het nieuws komt. Denk aan het faillissement van de IJsselmeerziekenhuizen, en de perikelen rond de Oostvaardersplassen en Lelystad Airport. Stuk voor stuk onderwerpen waar de provincie er echt toe doet. Bij Lelystad Airport hebben we echt een voortrekkersrol. Belangrijk, omdat het een aanjager is van verdere economische groei voor de provincie.’
Is dat nu het zo goed met de economie gaat nog belangrijk?
‘De economie draait inderdaad goed, maar dat gaat niet vanzelf. Daarom staan we als PvdA achter de ontwikkeling van de luchthaven en de Flevokusthaven. De Flevokusthaven is een binnen- en buitendijkse overslaghaven bij Lelystad-Noord en moet een forse economische impuls gaan opleveren. Tot slot stimuleren we ook nog de maritieme servicehaven op Urk. Daarmee hopen we de afhankelijkheid van de visserij te verminderen.’
Jullie hameren dus op het economische verhaal?
‘Ja, maar niet alleen. We gaan voor de krachtige samenleving. Vanuit het sociaal-democratische gedachtegoed hoort het wat ons betreft om mensen te gaan. Zeker zijn van een sterk en sociaal Flevoland. Als je kijkt naar de zeven taken die we Interprovinciaal Overleg (IPO) hebben meegekregen, dan zit de krachtige samenleving daar niet bij.
Volkomen onterecht. Wij zien de krachtige samenleving dus niet als de achtste taak, maar als de kern van onze politiek. Daarin onderscheiden wij ons van andere partijen. Wanneer je met de bril van de inclusieve samenleving naar de zeven IPO-thema’s kijkt en je je druk maakt over de welvaart en het welzijn van de mensen, kom je met andere oplossingen dan wanneer je dat niet doet.’
Welke uitslag verwacht je?
‘Nu hebben we drie zetels, maar we gaan voor minstens vier zetels en we hopen er vijf binnen te halen.’
Afbeelding: Charlie Silvrants