Uiteraard is het belangrijk om de burger intensiever bij de gemeentepolitiek te betrekken. Maar de grote vraag is hoe. Want of het nu een G1000 of burgertop is, telkens blijkt weer dat de hoogopgeleide witte vijftigplusser oververtegenwoordigd is. Terwijl juist de laagopgeleide groep zich het minst vertegenwoordigd voelt door de politiek.
Hoe om te gaan met deze paradox? Voor de PvdA is het essentieel om juist de groep die zich niet vertegenwoordigd voelt, meer inspraak wil, maar niet naar doorsnee participatie-initiatieven komt te bereiken. Daarom is het belangrijk om de aandacht te verleggen: burgerinspraak is heel belangrijk, maar initiatieven als de G1000 en burgertoppen werken niet. Als PvdA moeten we daarom andere vormen vinden en ondersteunen.
Tom Erkens, fractievoorzitter in Renkum
‘Doorwerth heeft geen dorpshart. Het Dorpsplatform benaderde daarom de gemeente met het verzoek om hier een plan over te mogen ontwikkelen. De gemeenteraad ging akkoord en besloot het volledig over te laten aan een werkgroep van belanghebbenden: bewoners, gezondheidszorg, welzijn, scholen en ondernemers.
De raad gaf de werkgroep duidelijke kaders mee en liet zich regelmatig over de voortgang informeren. Het Dorpsplatform had dus de regie, maar werd ondersteund door een adviseur van Heidemij en van de gemeente. De werkgroep heeft samen met het dorp een plan opgesteld. Dat plan is ter goedkeuring naar de raad gegaan die het zeer positief heeft ontvangen. Op dit moment wordt een plan van aanpak ontwikkeld.
De moraal van het verhaal? Als je ook de minder hoogopgeleide inwoners bij de gemeentepolitiek wil betrekken, moet je het vooral praktisch houden. Geef deze bewoners ruimte en verantwoordelijkheid en maak duidelijke afspraken met ze over de rolverdeling. Ondersteun ze vanuit de gemeente en laat je als raad regelmatig informeren.’
Trijn Jongman, fractievoorzitter in Steenwijkerland
‘Het één doen en het ander niet laten, lijkt me. Burgertoppen en G1000-initiatieven zijn open bijeenkomsten. En ja, deze bijeenkomsten trekken veel witte vijftigplussers. Maar er zijn ook genoeg andere personen die zich laten horen. Onlangs heb ik in Steenwijk een G1000-bijeenkomst bijgewoond. Daar zat ik aan tafel met een vrouw uit Syrië en haar dochter. En naast haar zat iemand van begin dertig. Samen zijn we tot hele leuke ideeën gekomen. Al met al een hele inspirerende dag.
Het is dus een zeer bruikbaar middel, maar zeker niet het enige. In onze gemeente ontwikkelen plaatselijke belangenverenigingen bijvoorbeeld volop initiatieven. Met organisatiegeld en koppengeld ondersteunt de gemeente hun actief. Uiteraard houden we daarbij een vinger aan de pols.
Als PvdA willen we huiskamergesprekken gaan organiseren. Gewoon mensen op straat uitnodigen om laagdrempelig met ons het gesprek aan te gaan. En natuurlijk ben ik bij het boodschappen doen voor iedereen aanspreekbaar. Je kan dan altijd bij me terecht. Maar er zullen altijd mensen zijn die wel een mening hebben, maar zich niet melden. Aan ons als PvdA de schone taak om ook hen te vertegenwoordigen. Daar ben je tenslotte raadslid voor.’
Hans Alberse, trainer versterken lokale democratie
‘Veel inwoners willen meer invloed op hun leefomgeving en voelen zich niet vertegenwoordigd door de traditionele politieke partijen en politici. Tegelijkertijd stemt nauwelijks de helft van de inwoners bij de raadsverkiezingen en is slechts 2% van de bevolking lid van een partij. Dus met dat representatieve valt het wel mee.
Ik ben als raadslid, wethouder en burgemeester eigenlijk nooit teleurgesteld geraakt in inwoners. Wees dus niet bang. Organiseer een open proces waarin alle belangen zichtbaar worden. Geef vertrouwen en durf te experimenteren. Democratie is nooit af en vraagt om onderhoud.
Inwoners zijn zo gek nog niet. Ze snappen heel goed dat er belangen moeten worden afgewogen, ook het belang van mensen die niet actief mee kunnen of willen doen. Ik durf zelfs te stellen dat veel inwoners dat beter kunnen dan veel politici die soms vooral met elkaar en zichzelf bezig zijn.’
Louis de la Combé, fractievoorzitter in Amersfoort en redactielid Lokaal Bestuur
‘In veel gemeenten wordt gewerkt aan methoden om de lokale democratie te vernieuwen. In Amersfoort is dat niet anders. De Gelote Burgerraad is een initiatief van de PvdA, GL en D66. Een groep gelote inwoners geeft hierbij op basis van een aantal concrete scenario’s een bindend advies over een thema aan de gemeenteraad. Het besluit dat genomen wordt door de Burgerraad dient wel geratificeerd te worden door de raad.
Hiermee willen we de representatieve en participatiedemocratie met elkaar verbinden. Door het systeem van loting wordt de rol van de usual suspects beperkt. Iedereen heeft vanaf het begin evenveel kans op deelname. Bij een gewogen loting komt de samenstelling van de steekproef overeen met de samenstelling van de inwoners van de stad en wijk. Bovendien hebben we strategieën ontwikkeld om ervoor te zorgen dat de opkomst onder de gelote groep hoog is. Er is kortom goed over nagedacht en daarmee is de Gelote Burgerraad een waardevolle aanvulling op onze lokale democratie.’
Bert-Jan Dokter, fractievoorzitter in Oldebroek-Wezep
‘Inspraak en participatie kunnen dooddoeners worden om terugtrekkende bewegingen en bezuinigingen te verstoppen. De raad is nog altijd het hoogste lokale democratische orgaan. Als raadsleden zijn we volksvertegenwoordiger en dienen we het algemeen belang.
Bepaal daarom altijd vooraf welk inspraakmodel bij een voorstel of plan toegepast moet worden. Bij ons in Oldebroek organiseren we geen burgertoppen. Daar zijn we te klein voor. Wel werken we met wijk- en dorpsinspraak. Bij de leefomgeving zelfs met een burgerbegroting. Houd het overzichtelijk en transparant. En waak vooral voor de valkuilen. Dat wil zeggen: laat de schreeuwers de wat minder mondige burgers niet overstemmen. Wanneer je dat laat gebeuren, is het algemeen belang in het geding. Maar probeer het tegelijkertijd ook los te laten: als de burger participeert zal je die inspraak moeten omarmen.’
Bijschrift afbeelding: De G1000 van Nijmegen
Afbeelding: Bert Beelen | Hollandse Hoogte