Slechts een kwart van de lokale politici is vrouw. Dat het anders moet, vindt eigenlijk iedereen. Maar de grote vraag is hoe. Wat kan je als afdeling doen om meer vrouwen gekozen te krijgen?
'Het principe van "om-en-om mannen en vrouwen op de lijst zetten" werkt goed'
Wie: Roséanne Timmer-Aukes
Wat: Communicatiemedewerker bij de Nederlandse Vrouwen Raad
Gaan jullie iets doen met de gemeenteraadsverkiezingen?
'We zijn al begonnen met de campagne “Kies een vrouw”. We roepen vrouwen op zich kandidaat te stellen. Via de nieuwsbrief en onze sociale media, en vooral door samen te werken met meer dan 50 ledenorganisaties. Uiteraard met politieke partijen als de PvdA, maar bijvoorbeeld ook met minder bekende organisaties als het NVVH-vrouwennetwerk, het Politiek Scholings Centrum en de Molukse Vrouwen Raad.’
Blijf je op die manier niet binnen de groep toch al actieve vrouwen?
'Als een voor jou al bekende organisatie de oproep doet, komt het dichterbij dan wanneer je in de media een algemene advertentie ziet. We proberen de ledenorganisaties daarom zo goed mogelijk te ondersteunen. Zo krijgen ze van ons een “toolkit” waarmee ze informatieavonden kunnen organiseren. Vooral voor de uithoeken in Nederland is dat interessant.'
Welke tips heb je voor PvdA-afdelingen die nu zoeken naar vrouwen?
‘Je moet je vooral bewust zijn van de boodschap die je uitstraalt. Ga niet in de stereotypen zitten. Dus niet zoals de SIRE-campagne “Laat jouw jongen genoeg jongen zijn”.
En wees vooral heel eerlijk over hoeveel tijd het politieke werk kost. Vertel wat het oplevert, hoe je het kunt combineren met werk en gezin en hoe vaak raadsvergaderingen plaatsvinden. Dat soort zaken moet in één oogopslag duidelijk zijn.'
Hoe doet de PvdA het wat werving van vrouwen betreft?
'Er wordt actief op vrouwen gescout in veel afdelingen. Het principe van "om-en-om mannen en vrouwen op de lijst zetten" werkt goed. De meeste andere partijen hebben het nog steeds over “de beste persoon op de beste plek”. Zij vinden het dus niet erg dat minder dan de helft op lijst vrouw is.
En dat niet alleen. Als een kandidatencommissie bijvoorbeeld alleen uit mannen bestaat, is de kans dat vrouwen hoog op de lijst komen klein. Het is dus echt belangrijk om bij elke stap van de werving naar de verhouding man-vrouw te kijken. Mensen zijn nou eenmaal eerder geneigd om iemand te kiezen die op henzelf lijkt.’
'Die 5-urige werkdag mag er nu wel eens komen'
Wie: Hedy d'Ancona
Wat: Politica, sociologe, sociaal geografe en feministe
Waarom blijft het aantal vrouwen in de lokale politiek nog steeds?
'Het illustreert duidelijk dat de oude rolverdeling niet verdwenen is. De emancipatie van vrouwen is geslaagd waar het gaat om het inhalen van onderwijsachterstanden. Maar wat betreft arbeidsparticipatie is het maar deels gelukt: vrouwen werken meer, maar wel vaker in deeltijd. Zeker bij gezinnen met kinderen. Die vrouwen hebben geen tijd meer voor andere dingen, zoals een politieke functie.'
Had je dat verwacht?
'De bedoeling van de tweede feministische golf was niet alleen om achterstanden in te halen, maar ook om het betaalde en onbetaalde werk eerlijk te verdelen. Dat zou alleen door de 5-urige werkdag bereikt kunnen worden. Maar die hebben we helaas nog niet. En dan is er dus te weinig ruimte voor vrouwen om onbetaald of tegen een kleine beloning ook nog een publieke functie op te pakken. Het is nog steeds zo dat vrouwen vaak parttime werken en mannen fulltime. Vrouwen kunnen het echt wel, dat politieke werk, maar er zitten maar 24 uur in een dag.'
Wat is feminisme anno 2017? Of wat zou het moeten zijn?
'De tweede feministische golf had als één van de belangrijkste doelstellingen de herverdeling van betaald en onbetaald werk. Dat is niet gelukt en daardoor is er een ongelijke verdeling van inkomen en macht. In het beginselprogramma van de PvdA uit 1977 stond letterlijk dat er een dergelijke herverdeling van werk plaats zou moeten vinden. De werktijd moest korter worden en de tijd die overbleef moest verdeeld worden tussen werk in de privésfeer en onbetaald werk in de openbare sfeer. Dat was eigenlijk al een soort voorloper van de participatiesamenleving. We vonden echt dat je langs die grote lijnen de samenleving moest veranderen.'
Wat is daar mee gebeurd?
'Dat programma ging een la in. Ongeveer een jaar geleden kwam Martijn van Dam met een notitie over het verkorten van de arbeidstijd. 40 jaar later is het dus nog steeds actueel.'
Is het wel realistisch om naar een 5-urige werkweek te streven?
'Er zijn al experimenten mee gedaan in de VS en in Scandinavische landen. Het kan echt.'
Welke tips heb je voor afdelingen die zoeken naar vrouwen?
'De ongelijke verdeling van arbeid is één ding, een tweede is dat vrouwen vaak onzeker zijn. Ze zijn onbekend met het politieke werk en denken dat ze het misschien niet kunnen. Enthousiasmeer ze dus en vorm bijvoorbeeld een vrouwenclubje dat zorgt voor een inleiding in de lokale politiek. Het zou vrouwen erg kunnen aanspreken, omdat lokale politiek dichtbij huis is en je iets kunt betekenen in je directe omgeving.'
Doet de PvdA daar genoeg aan?
'Ook de PvdA moet er scherper op zitten. Als bedrijven en banken ervan overtuigd zijn dat diversiteit in de samenstelling van je bestuur van het allergrootste belang is, zou dat in de politiek ook meer door moeten dringen. Je moet er moeite voor doen. Dat kan door een campagne voor meer vrouwen in de politiek als kernpunt te formuleren.'
En voor vrouwen die twijfelen?
'Probeer te zien wat het is. Als je aan zo'n voortraject begint, heb je niet meteen voor de rest van je leven getekend voor een politieke functie! Kijk eens of het spannend genoeg is, of je het gevoel hebt of je iets kunt veranderen. Laat je vertellen hoe het is!'
De politiek is een mannenbolwerk, Leiden is daarop geen uitzondering
Wie: Marleen Damen
Wat: Wethouder en lijsttrekker in Leiden
In een interview gaf je aan dat een van de redenen om jezelf als lijsttrekker kandidaat te stellen was dat je vond dat er te weinig vrouwen mee deden. Waarom vind je dat belangrijk?
'Omdat de helft van de Nederlandse bevolking vrouw is. Het is eigenlijk heel simpel. Vrouwen zijn net zo capabel als mannen. Maar we hebben vaak de neiging duizend redenen bedenken om iets níet te doen. Dat herken ik bij mezelf ook. In Leiden waren er meerdere partijen die met lijsttrekkersverkiezingen bezig waren, allemaal met alleen maar mannen op het podium. Toen dacht ik: als ik het nu niet doe, ben ik geen knip voor de neus waard.'
Wat ga jij anders doen dan mannen?
'Ik vind het vooral belangrijk dat er meer rolmodellen zijn, ook in de politiek. Zodat andere vrouwen ook zien: ik kan dat ook als ik het wil.'
Vind je het niet vervelend dat je voortdurend op je vrouw zijn wordt aangesproken?
'Dat gebeurt gelukkig niet veel. Maar ik heb nu met al die mannelijke lijsttrekkers voor het eerst in vier jaar dat gevoel een beetje. Maar je ziet overal dat de politiek een mannenbolwerk is. Ga maar eens naar een VNG-congres, of een bijeenkomst voor wethouders financiën. Dan kun je bijna schaatsen over de grijze hoofden! Ook leeftijd en achtergrond zijn nog steeds erg homogeen. Het zou goed zijn voor de politiek als we meer een afspiegeling zijn van de mensen in onze samenleving.'
Heb je zelf een rolmodel gehad?
'Ja, in mijn vorige baan als directeur van Cedris. De toenmalige voorzitter liet zien dat het goed mogelijk is jonge kinderen en een drukke baan te combineren als je dingen goed organiseert.'
Is het niet zo dat je als wethouder zes avonden per week weg bent?
'Ik ben juist nooit zoveel baas over mijn eigen agenda geweest! Als ik er niet ben, ben ik er gewoon niet. Behalve natuurlijk als er commissie, raad of college is. Maar er zijn voor kinderen of ouders als dat nodig is kan nu prima.'
Welke tip zou je afdelingen willen geven die zoeken naar meer vrouwen?
'Organiseer een avond voor geïnteresseerde vrouwen. Scout ze, ze komen niet vanzelf. Dus denk echt na over wie je in je netwerk hebt, en benader ze. En dan niet denken: “Die wil toch niet.” Gewoon doen. Ook als ze nog geen PvdA-lid zijn. Dan worden ze maar lid!'
Afbeelding: Nationale Beeldbank