Het VNG-congres is weer achter de rug. Voor raadsleden, wethouders en burgemeesters altijd een moment om naar uit te kijken. Je ontmoet je vrienden en vriendinnen uit het hele land en vult je tassen met allerlei leuke hebbedingetjes van de voornaamste adviesdiensten. En gelukkig zijn die geluiden over dat geldverslindende feestje op kosten van de burger ook inmiddels weer verstomd. Van een gemeenteraad die paal en perk wil stellen aan de gang naar het congres hebben we in ieder geval al jaren niets meer vernomen.
En wat was het weer gezellig. Een pluim voor de organisatoren. Wederom een mooie combinatie van inhoud en netwerken. De sprekers bijvoorbeeld, fascinerend. Zo mocht Jan Dirk Pruim een toespraak houden. Voor wie hem niet kent: Pruim is sinds de invoering van de dualisering griffier in Almere, maar natuurlijk al jaren vernieuwer van de lokale democratie. Een orakel in het land der griffiers bijna, wat Jan Dirk vandaag zegt, hoor je morgen in gemeentehuizen door heel het land.
De griffier is altijd warm voorstander geweest van goede opleidingen voor raadsleden. In Almere doen ze niet anders: vormingsbijeenkomsten, studiedagen, workshops, trainingen en doorwerkprogramma’s. Bedenk het en het is georganiseerd. Maar helaas, het gewenste niveau is – volgens Jan Dirk – nog steeds niet bereikt. Hij vindt het vervelend om te zeggen, maar dat ligt toch vooral aan de raadsleden zelf. Die willen namelijk helemaal niet in zichzelf of de raad als geheel investeren.
Bij door de gemeente georganiseerde scholingsbijeenkomsten blijven ze bijvoorbeeld weg. Geen tijd of uit schaamte om hun kennisachterstand, Jan Dirk weet het niet zeker. Maar dat ook de politieke partijen hier een rol inspelen, is zonneklaar. Veel raadsleden kiezer liever voor een opleiding vanuit hun eigen partij, omdat ze die kwalitatief beter vinden. Maar gaan daarbij voorbij aan het feit dat die veel te fragmentarisch en gericht op het eigen gedachtegoed is.
Al met al behoorlijk problematisch, vindt de griffier. Maar gelukkig heeft hij al een oplossing bedacht: ‘Werken met experimenten is de beste methode tot verbeteringen. Leren bij experimenten brengt een andere dynamiek met zich mee en vraagt om excellente ondersteuning.’ Een zorgvuldig geformuleerde en afgewogen beleidstekst waar je als griffier verder mee kan.
En Pruim is op stoom. Ontwikkeling zou onderdeel moeten zijn van het reguliere werk. Daarvoor moet er worden ingezet op ‘het ontsluiten van kennis, en kennisinstituten.’ De denkkracht van studenten kan beter worden benut en daarom zou ‘het bestaande begeleidingspotentieel’ van inleiders en opleiders vergroot moeten worden. Dat doe je door de beste ambtenaren de ruimte te bieden om raadsleden te begeleiden. Als het bijvoorbeeld gaat om e-learning kunnen die raadsleden behoorlijk wat opsteken van de slimste koppen in het ambtenarenkorps.
Dat het anders kan, staat vast. Maar dan moet het geld wel anders worden verdeeld. Want voor niets gaat de zon op. Dus meer budget voor de ‘concrete’ punten: ondersteuning aan griffies en raadsleden, de duurzame relatie van wetenschap, onderwijs en praktijk, en systeemleren in de praktijk. Ongeveer alles, behalve de politieke inhoud. Of je nu bij de christenen van de CU zit of de liberale principes van D66 aanhangt, in de scholing van raadsleden maakt dat volgens de griffier weinig uit.
Dit komt samen in zijn lang gekoesterde wens van de Academie voor Lokale politiek en democratie. Politiek en democratie krijgen hierin wel een andere vorm dan we gewend zijn. Vorming en scholing vanuit je eigen partij en gedachtegoed ziet Pruim immers liever niet. In plaats daarvan moet de Academie zich richten op de doorontwikkeling van het raadslidmaatschap en de ondersteuning van en door de griffie en ‘relevante stakeholders’.
Alles om het raadslid zijn vak te laten leren. En precies in dat ‘vak’ zit het probleem. Een raadslid is volksvertegenwoordiger en geen professional of verlengde van het ambtelijke apparaat. We hebben een lekenbestuur. Daarin staat de politieke strijd centraal. Vanuit je eigen idealen proberen jouw gemeente een betere woonplaats te maken. Die waarden omzetten in concrete maatregelen, daar draait het om. Er is maar één plek waar je daar dat kan leren. En dat is niet bij de griffie of ambtelijke professionals. Politiek word je gevormd binnen je eigen partij, nergens anders.
Bijschrift afbeelding: De zaal loopt leeg na een middag op het VNG-congres.
Afbeelding: Rob Huibers | Hollandse Hoogte