In tijden waarin de PvdA zich opnieuw aan het uitvinden is als progressieve beweging liggen de uitdagingen voor het oprapen, zeker op lokaal en provinciaal niveau. ‘Want je mag dan als lokale partij in het college of als oppositiepartij veel gepresteerd hebben, mensen kiezen toch vaak op basis van hun landelijke voorkeur. Daar pluk je in de gemeente helaas de wrange vruchten van,’ zegt de Almeerse fractievoorzitter Jerzy Soetekouw.
‘Daarom heeft de fractie besloten om het eens heel anders te doen en hebben we het aantal fractievergaderingen gehalveerd,’ zegt Soetekouw. ‘Op avonden waar normaal gesproken vergaderd zou worden, gaan we nu de wijken in. Dan bezoeken we bewonersinitiatieven en maatschappelijke instellingen.’ De fractie laat zich daarbij niet leiden door de waan van de dag. ‘We gaan op zoek naar de verhalen die nog niet in de media verteld zijn. Ieder bewonersinitiatief heeft zijn eigen verhaal en kijk op de samenleving. Soms speelt de gemeente een positieve rol, soms zijn we een sta-in-de-weg. Door bewoners actief op te zoeken, horen we wat er leeft en hebben we een breder perspectief om onze idealen vorm te geven.’
In Almere is het aantal fractievergaderingen gehalveerd
Daarnaast spoort de fractie geïnteresseerden actief aan kennis te maken met de gemeentepolitiek, zegt Soetekouw. ‘We hebben al geruime tijd een stageprogramma. Daarin zijn we in Almere echt uniek. Het doel van het stageprogramma is om te kijken of het raadswerk iemand bevalt en of de stagiair ons bevalt. Het mes snijdt dus aan twee kanten.’
Eerst kijkt de stagiair een tijdje over de schouders van het raadslid mee en vervolgens krijgt die al vrij snel de kans om helemaal zelf eigen ideeën in te brengen in de fractievergadering. ‘Op dat moment beschouwen we de stagiair als volwaardig lid,’ stelt Soetekouw. Uiteraard heeft de kandidaatstelingscommissie het laatste woord, maar tijdens de stage heeft zo iemand wel al flink wat dossierkennis opgedaan en weet die hoe het eraan toegaat in de fractie en raad. Ook Soetekouw volgde het traject. ‘Net als onze vicefractievoorzitter. De afgelopen twee jaar hebben we vijf stagiairs gehad. Ik verwacht dat twee mensen zich kandidaat stellen voor de komende raadsverkiezingen.’
Rode Brigadiers
Om mensen meer te betrekken bij de PvdA heeft de afdeling in Tilburg de ‘Rode Brigadiers’ bedacht. ‘Geïnspireerd op de Prinses Irene Brigade die Tilburg in de Tweede Wereldoorlog bevrijd heeft,’ legt fractievoorzitter Yusuf Celik uit. ‘Onze Rode Brigadiers maken de weg vrij voor de comeback van de PvdA. Dat gaat uiteraard met vallen en opstaan.’ De Tilburgse PvdA ging in 2014 van elf naar vijf zetels. ‘Na dertig jaar college zijn we nu een oppositiepartij. Dat is natuurlijk nogal een verschil,’ zegt Celik. ‘We hebben ons moeten bezinnen. Wat is onze rol? En hoe moeten we politiek bedrijven?’ Na het nodige wikken en wegen besloot de fractie terug te gaan naar de oorsprong. ‘Linkser dan de SP (collegepartij red.).’
Het afdelingsbestuur in Tilburg is sterk verjongd
‘Je kan het volgens mij het beste omschrijven als retro-politiek: terug naar de idealen en het herkenbare PvdA-geluid van werk, zorg en inkomen,’ zegt Celik. Voor de Kamerverkiezingen nodigde Celik een aantal leden uit om mee te denken over hoe we weer leven in de brouwerij konden krijgen. ‘Bij mij thuis aan de keukentafel brainstormen over een leuke campagne. De rest van de afdeling stond een beetje stil namelijk.’
Die apathie is inmiddels wel doorbroken. ‘Het waren hele productieve bijeenkomsten met jonge en enthousiaste mensen. Een aantal daarvan zitten inmiddels in het afdelingsbestuur, zodat daar ook weer wat meer pit in zit.’ Dat heeft als bijkomend voordeel, dat de fractie zich weer meer bezig kan houden met het raadswerk. ‘Op een gegeven moment namen we wel heel veel verenigingstaken op ons. Nu komt daar langzamerhand weer verandering in en kunnen we ons weer puur op de politiek richten.’
Guerrilla gardening
Toen het college van Hoorn vorig jaar bedacht dat een cruiseschip van 120 meter aan zou meren voor het aan het IJsselmeer gelegen Julianapark, bedacht fractievoorzitter Jeroen van der Veer zich geen moment. ‘Weg uitzicht, dat kan natuurlijk niet.’ Aangezien het park ook wel een opfrisbeurt kon gebruiken, besloot Van der Veer niet voor het geijkte pad van raadsvragen te kiezen. ‘Guerrilla gardening. Samen met wat partijgenoten het park in en bloemen planten.’
Zichtbaarheid is alles, vinden ze in Hoorn
Dit voorjaar gingen ze nog eens terug. ‘Het Julianapark is er van opgefleurd, dat ziet iedereen,’ zegt Van der Veer. ‘Zichtbaarheid is wat mij betreft alles. Daar zijn waar je nodig bent en waar iets gebeurt. In veel wijken is de sociaal-democratie hard nodig om steun te bieden.’ Op zich geen nieuwe aanpak. Bij de vorige verkiezingen werd elk Hoorns PvdA-raadslid met voorkeurstemmen gekozen. ‘We zijn aanwezig en actief in de wijken, in de haarvaten van de samenleving. Die zichtbaarheid betaalt zich uit. Het zorgt voor betrokkenheid en nieuwe aanwas.’
Toegankelijk bestuur
De ivoren toren is vaak even gehaat als ontoegankelijk. Bestuurders die ongetwijfeld heel goed werk verrichten, maar dat wel ver uit het zicht van de burger doen. In Zeeland ligt dat anders. Geïnteresseerden van binnen en buiten de partij kunnen een dag meelopen met gedeputeerde Ben de Reu. ‘Zowel jongeren als ouderen. Voor jongeren heeft de provincie “Jouw Zeeland” in het leven geroepen. Door jongeren te laten debatteren over provinciale kwesties proberen we ze actief bij de politiek te betrekken.’
Daarnaast kunnen ze aanschuiven bij bijeenkomsten met belanghebbenden en het bedrijfsleven en deze van hun eigen commentaar te voorzien. ‘Daarmee zitten ze heel dicht tegen het beleid aan. Uit deze groep komt regelmatig de vraag of ze eens een dag met een gedeputeerde mogen meelopen. Zo gaat een student van het University College in Middelburg, die geïnteresseerd is in de energietransitie, met me mee naar bijeenkomsten over dat onderwerp.’
In Zeeland kan je een dagje meelopen met de gedeputeerde
Een andere categorie zijn mensen uit de partij. ‘Vanuit het gewestelijk bestuur is vijf jaar geleden een leergang over provinciale en lokale politiek ontstaan.’ De leergang bestaat uit debattrainingen, werkbezoeken en discussies met lokale en provinciale politici. Uiteraard staat de leergang open voor iedereen, maar dat betekent helaas niet dat iedereen zich meteen meldt, constateert De Reu. ‘Ja, toch weer voornamelijk hoogopgeleiden. Ik heb wel wat mbo’ers voorbij zien komen de afgelopen jaren, maar echt veel te weinig.’
Die groep zal je dus op een andere manier moeten bereiken, vindt De Reu. ‘We, volksvertegenwoordigers, moeten ons onder de burgers mengen. Nu zitten we met zijn allen in een commissievergadering, waar alleen de woordvoerder iets mag zeggen. Dat kan anders. In plaats van zwijgend bij zo’n vergadering te zitten moeten de politici, die niet het woord voeren, het veld in. Naar festivals en scholen om met die jongeren te praten en te horen wat er leeft. Zo worden we de beweging die we willen zijn.’
Afbeelding: Facebook PvdA Almere