Ouder worden. Je hoeft er niets voor te doen, het gaat vanzelf. Tegelijkertijd weet de samenleving zich geen raad met de groeiende groep ouderen. Dan heb ik het niet alleen over de 75-plussers in verpleeghuizen, maar ook over de generatie die eind jaren vijftig het licht zag. Als het gaat om de arbeidsmarkt bijvoorbeeld. Zo vinden we dat mensen langer moeten doorwerken, omdat anders de betaalbaarheid van de AOW in het geding komt.
Maar terwijl de AOW-leeftijd gestaag stijgt, de VUT niet meer bestaat en prepensioen een vies woord geworden is, is het haast onmogelijk om als oudere werkloze nog aan een baan te komen. ‘Ouder’ is in dit geval een rekbaar begrip. Met 55 ben je al onbemiddelbaar voor het leven. Let wel, dan moet je nog ruim twaalf jaar tot je AOW.
Afdanken van oudere werknemers is dus meer dan gewoon. Werkgevers mijden ze als de pest. Te duur vooral. Ja, ze hebben meer ervaring, maar kunnen ze de veranderingen in de ICT nog wel bijbenen? En heel flexibel zullen ze op die leeftijd ook wel niet meer zijn. Nee, dan liever een vlotte dertiger. Wel plooibaar en minder eigenwijs.
Daar zit natuurlijk wel wat in. Op oudere leeftijd worden de karakterologische eigenaardigheden wat sterker. Was je altijd al vriendelijk en meegaand, dan wordt het nu vriendelijk en zonder eigen mening. Had je altijd een eigen mening, dan vindt men je nu dominant. Was je als jongere al risicomijdend, je oudere variant kiest voor voorspelbaarheid en is zeer zeker geen out-of-the-box denker. Ben je op oudere leeftijd leugenachtig en manipulatief, dan waren die eigenschappen in je jongere zelf ook al aanwezig.
Op oudere leeftijd kun je hooguit je eigenschappen bijschaven, een ander mens worden zit er niet meer in. Werkgevers snappen dat en kiezen liever voor de jongere variant. Daarmee nemen ze zaken als keuzestress, maandag-katerdag en alle ellende die daarbij hoort, op de koop toe. Allemaal tot op zekere hoogte begrijpelijk, maar het zorgt wel voor wanhoop bij de werkloze 55-plusser.
Gelukkig is er een partij die opkomt voor hun belangen. Althans in theorie. Henk houdt zich tot nu toe koest. Het is stil, geen geschreeuw over de oudere die weer gepakt wordt. Niets. Voor de verandering is dat jammer. Want er is voor de samenleving als geheel een wereld te winnen. Deze impasse moet toch te doorbreken zijn. We worden met zijn allen gemiddeld ouder en krijgen bovendien minder kinderen, dus dat we langer door moeten werken valt te begrijpen. Alleen dat we er ondanks subsidieregelingen, kortingen en herscholingsprogramma’s niet in slagen om werkloze 55-plussers weer perspectief te bieden, zou voor iedereen – jong en oud – onverteerbaar moeten zijn.
Het zit hem allereerst in het negatieve beeld dat we van de werknemer op leeftijd hebben. Te duur, te star en weinig ambitieus. Negatieve stereotypen die vaak maar weinig met de werkelijkheid van doen hebben. Laten we wel wezen, er zijn meer overeenkomsten dan verschillen. De oudere werknemer is hoogstens een wat uitgesprokener variant van zijn jongere zelf. Het begint daarom bij een andere houding: omarm de overeenkomsten en vergeet de clichés.
Afbeelding: David Rozing | Hollandse Hoogte