Haastige spoed is zelden goed. Toch kan het geen kwaad om het tempo erin te houden: nog 11 maanden en Nederland gaat weer naar de stembus. Het contrast met het campagnecircus van begin dit jaar zal uiteraard groot zijn. Gemeenteraadsverkiezingen kunnen op aanmerkelijk minder belangstelling rekenen dan landelijke. Kijk alleen maar naar de opkomst. 54% in 2014 tegenover de ruim 80% van 15 maart. Vreemd is dat allemaal niet. Druk maak je je over landelijke politici en thema’s, maar wanneer je één raadslid of wethouder kan noemen, is het veel. Ja, de burgemeester die ken je, maar daar mag je niet op stemmen.
Goed, lokale politici overschatten vaak het belang dat de burger aan de gemeenteraadsverkiezingen hecht. Ook dat is helemaal niet vreemd. Volkomen logisch eigenlijk, als je dag in dag uit bezig bent met lokale kwesties, ga je vanzelf geloven dat iedereen dat doet. Onderdeel van die bubbel is een rotsvast geloof in de eigen kracht: ‘De landelijke PvdA mag dan wel verloren hebben, wij gaan voor de winst. Hier in het dorp weet men wel waar de PvdA voor staat.’
Uiteraard hopen we het beste, maar de ervaring leert iets anders. Als kiezers lokaal anders stemmen dan doen ze dat allereerst, omdat hun politieke voorkeur anders is geworden. Daarnaast haken veel kiezers af, wanneer je als PvdA in lijstcombinatie meedoet of als afdeling bent opgegaan in een hele nieuwe partij. En ergens ver daar achteraan is er de kiezer, die zijn of haar stem laat afhangen van lokale kwesties. Slechts 5% stemde in 2014 gericht op een persoon. Jammer, we zouden het graag anders zien, maar zo is het al jaren.
Nu liggen er natuurlijk altijd kansen, ook als mensen om landelijke motieven lokaal stemmen. Tegen het nieuwe - waarschijnlijk rechtse - kabinet kunnen we strak oppositie voeren en krijgen we kans weer een onvervalst PvdA-geluid te laten horen. En hoe vaak hoor je niet: “Jullie horen niet zo klein te zijn.”
Risico’s zijn er ook. Veel afdelingen willen na het landelijke verlies meedoen met een lijstcombinatie of zelfs een hele nieuwe lokale partij. Zoiets lijkt op papier mooi. Maar wie wat langer nadenkt, stuit al snel op de nadelen. Met die verfrissing verlies je herkenbaarheid en met de constatering, dat kiezers lokaal vooral hun landelijke voorkeur volgen, is dat toch wel een probleem.
Ja, maar die lokale partijen dan? Die zijn inderdaad buitengewoon succesvol. 30% van de stemmen haalden ze in 2014. Hoewel iedere lokale partij verschilt, zijn er een aantal gemeenschappelijke noemers onder hun kiezers. Gemiddeld genomen zijn ze wat ouder, vaak laagopgeleid en heeft minder draagkracht. Wat verder opvalt is hun gebrekkige vertrouwen in de landelijke politiek én hun buitengewone interesse in lokale misstanden. Wanneer er daar weinig van zijn en de dienstverlening van de gemeente op orde is, zie je dat de populariteit van lokale partijen minder groot is.
Het zijn dus vooral de lokale partijen, die van lokale kwesties profiteren. Dat betekent uiteraard niet dat het voor de PvdA onmogelijk is, dat ook te doen. Uiteraard kan je door slim in te spelen op de actualiteit voor een plus zorgen en kan je met een verkeerde en technocratische houding verder in de min schieten. Treed zo snel mogelijk uit de bestuurlijke bubbel en zoek je achterban op. Luister naar hun zorgen en bouw daaromheen je agenda: voor of tegen de bouw van een nieuwe moskee, wel of geen outlet center en windmolens aan de rand van het dorp. Aangezien de meeste inwoners niet op de hoogte zijn van lokale kwesties en al helemaal niet van de glansrol, die jij en je collega’s in de raadszaal vervullen, is er geen tijd te verliezen. Kies je lokale lijsttrekker daarom liever vandaag dan morgen. Want er valt een wereld te winnen, maar dan moet je wel op tijd beginnen.
Afbeelding: PvdA Cranendonck