‘Nee, geheel onverwacht kwam het niet,’ zegt de fractievoorzitter van Nissewaard, Wouter Struijk. Dat de PVV bij de gemeenteraadsverkiezingen in meer gemeenten mee wil doen, hing al even in de lucht. En dat Wilders zijn oog heeft laten vallen op Spijkenisse, kan evenmin verrassend genoemd worden. De even ten zuiden gelegen Zuid-Hollandse stad was zo ongeveer de enige plek die de PVV-karavaan tijdens de afgelopen campagne aandeed.
Met reden: 23,7% stemde op de partij van Wilders. Tegenover 5,5% op de PvdA. Van het eens zo rode bolwerk bleef weinig over. ‘In Spijkenisse wonen relatief veel autochtonen, die Rotterdam zijn “ontvlucht”. Vaak niet hoogopgeleid, maar wel met een redelijk inkomen. Je ziet dat ook terug in de statistieken: veel werkgelegenheid, weinig mensen met een uitkering en het gemiddelde inkomen op het landelijk gemiddelde.’
De PVV-stem wegzetten als een noodroep van de in het nauw gedrukte witte arbeider is dus wat te kort door de bocht. Hans Adriani, die als wethouder en lijsttrekker in Nieuwegein ook deelname van de PVV kan verwachten, beaamt dat: ‘Natuurlijk zijn er hier problemen, maar over het geheel genomen is Nieuwegein zo slecht nog niet: 1,7 fte, een leuke twee onder één kap, twee auto’s voor de deur. Juist in de wijken waar de middenklasse woont, is veel op de PVV gestemd. Mensen werken daar hard en zijn bang dat alles te verliezen.’
Juist in de middenklassewijken is PVV gestemd
En nee, er is geen sprake van islamisering en Nieuwegein is evenmin een vrijhaven voor criminelen. Maar dat betekent niet dat er achter die vaak ongerichte woede begrijpelijke en terechte zorgen schuilgaan. ‘De gemiddelde PVV-stemmer is echt geen hardcore racist. Toen we als gemeente aankondigden woningen voor 160 statushouders te gaan bouwen, kregen we veel over ons heen. Scheldpartijen, maar ook de vraag: “Waarom krijgen zij wel een woning en mijn dochter die al acht jaar op de zolder op een eigen huis wacht niet?”’
Op zo’n moment kan je ervoor kiezen om uit te leggen dat het allemaal toch net wat genuanceerder ligt, of in actie komen. ‘Je kan er lang of kort over praten, maar een wachtlijst van 8 jaar voor een sociale huurwoning is gewoon te lang. Daarom ben ik met de woningcorporatie gaan praten. Hoe realiseren we met zijn allen meer woningen?’ Die gesprekken bleken vruchtbaar. Nadat de gemeente de bouwgrond aan de corporatie verkocht, begon men in januari met bouwen. Binnenkort telt Nieuwegein 108 nieuwe sociale huurwoningen. In totaal worden er de komende jaren zevenhonderd huizen bijgebouwd. 'De wachttijd gaat dan flink omlaag.'
Haarvaten
‘Ik geloof dat je het in de lokale politiek vooral moet hebben van concrete maatregelen,’ vervolgt Adriani. ‘Met schoppen tegen de PVV bereik je niks. Onze afdeling zoekt de haarvaten van de samenleving op. Politiek begint buiten de raadszaal. We gaan naar open dagen van scholen, voorlichtingsavonden over windmolens en luisteren daar wat er speelt. Dat nemen we mee in onze voorstellen.’
Een aanpak, waar ze ook in Spijkenisse ervaring mee hebben. ‘Noem een vrijwilligersinitiatief, en we zijn erbij,’ meldt Struijk. ‘Nederland schoon of NL doet: wij vinden het belangrijk dat we daar aanwezig zijn.’ Zo belangrijk, dat menig raadslid vergaderingen laat schieten. ‘Beter met zijn vieren op een bewonersbijeenkomst je hoofd laten zien, dan ellenlang discussiëren over een pietluttig detail in de zoveelste nota van het college.’
Oppositie voeren, doe je op straat
Oppositie voeren, doe je op straat, vindt Struijk. ‘Ons netwerk is enorm. Bewoners kennen ons, weten waar we voor staan en zeggen ook dat ze op onze stem kunnen rekenen. Zelfs als ze dat landelijk al lang niet meer doen. Van ieder raadslid verwachten we dat ze zich in de samenleving nestelen. Iedereen kent onze woordvoerder onderwijzer en hij zet de toon in het publieke debat, zo hoort het.’
Zorgen over de komst van de PVV maakt Struijk zich daarom niet. Integendeel. ‘Mijn verwachting is, dat als de PVV al meedoet,de lokale partijen daar vooral last van zullen hebben. Voor ons kan het electoraal zelfs goed uitpakken. ONS Nissewaard heeft nu 13 zetels, wij vijf. Na de verkiezingen kan dat met de versplintering op rechts weleens heel anders zijn.’ Ook over de landelijke uitslag maakt hij zich vooralsnog niet druk. ‘Tuurlijk ben je lokaal voor een gedeelte afhankelijk van de landelijke trends. Maar we zijn hier in Nissewaard echt onderscheidend bezig. Onze inwoners waarderen dat, daar ben ik heilig van overtuigd.’
‘Ik zou tegen PVV’ers willen zeggen: “Kom maar op.”’ Ook Mohammed Chahim, fractievoorzitter in Helmond, vreest de confrontatie niet. ‘Nu tweet Wilders elke dag allerlei onzin, maar is het onmogelijk om hem er op aan te spreken.’ Veel inwoners van Helmond slikken die leugens als zoete koek. ‘Daarom wil ik ook zo graag met die Helmondse PVV’ers in debat gaan. Hoezo “straatterreur”? Hier in Helmond loopt de criminaliteit al jaren terug.’
DENK
Of dat ook direct electoraal gewin oplevert, betwijfelt Chahim. ‘Als het landelijk slecht gaat, merken wij daar hier net even wat meer van.’ Je aan die landelijke wurggreep onttrekken is uiterst lastig. ‘Wanneer ik met mensen over politiek praat, gaat het negen van de tien keer over het kabinetsbeleid. Bezuinigingen op de zorg of flexwerk, daar maken mensen zich druk om. En ja, dat straalt op de PvdA af. Dat er nu na veel getouwtrek van ons eindelijk een rekenkameronderzoek komt naar het zorgoverschot in onze gemeente, weet dan weer niemand.’
Uiteraard gaat de PvdA in Helmond langs de deuren en geeft men vorm aan het permanente campagne voeren. ‘Maar je moet ook realistisch zijn: we zijn een kleine fractie, hebben niet veel vrijwilligers en de scepsis over de PvdA is groot. Wil je die overwinnen, dan zal je één op één het gesprek moeten aangaan. Ik geloof echt, dat je mensen daarbij kan overtuigen van het sociaal-democratische verhaal, maar daarvoor is een jaar wel kort.’ Waarschijnlijk te kort om helemaal uit het dal te klimmen, denkt Chahim. ‘De sociaal-democratie is de strijd waard. Dan moeten we wel echt terug naar de kern: binding. De PvdA moet weer bruggen slaan. Tussen jong en oud, hoog- en laagopgeleid, en autochtoon en allochtoon.’
Bruggen slaan, maar dan echt
Want als het de afgelopen vijf jaar ergens knetterde met de VVD, was het wel op dat gebied. ‘Terwijl Asscher probeerde discriminatie op de arbeidsmarkt aan te pakken, kwam Rutte met zijn “invechten”.’ Vrij vertaald: als je beter je best doet, lukt het heus wel, en dat je nu nog thuiszit is min of meer je eigen schuld. ‘Ik kan daar heel boos om worden. Toen ik net gepromoveerd was en een baan zocht, stuurde ik een sollicitatiebrief naar een bedrijf om de hoek. Niet de meest ambitieuze baan op aarde, maar wel op tien minuten fietsen. Vrijwel meteen kreeg ik zo’n standaardafwijzing. Paste niet in het “profiel”, terwijl ik me tijdens mijn hele promotie nergens anders mee heb bezig gehouden.’
Zo’n afwijzing doet iets met je, zegt Chahim. ‘Ik heb nog wel contact gezocht en halfbakken excuses gekregen, maar voor mij hoefde het niet meer.’ Chahim vond met zijn doctorstitel vrij snel een goede baan, maar veel allochtone jongeren met een mbo-diploma blijven gedesillusioneerd achter. Deze groep voelt zich in de steek gelaten. ‘Juist door de PvdA. Van de VVD verwachten ze niet beter, maar dat wij er onvoldoende in slagen om hun perspectief te bieden, wordt ons verweten. Gelukkig maken we nu in verschillende gemeenten werk van anoniem solliciteren. Een eerste stap in de goede richting.’
Ook hoopt Chahim op een andere houding in het sociaal-culturele debat. De PvdA buigt te vaak mee met rechts. In plaats van het alternatief voor Wilders te zijn, lijkt de boze witte man per se gerust gesteld te moeten worden. ‘Daardoor vragen veel jongeren van de tweede of derde generatie zich af of ze er nog wel bij horen. Zijn hier geboren, spreken accentloos Nederlands, volgen een opleiding of werken elke dag keihard, maar horen nog steeds elke dag, dat ze beter moeten integreren. Meer polarisatie in de vorm van DENK is volgens mij niet de oplossing, maar ik snap wel dat mensen nu daar hun toevlucht zoeken.’
Afbeelding: Iris Spaink | Hollandse Hoogte