Ons Pand heet het gebouw van de Groningse PvdA. Het staat op minder dan 200 meter van de Vismarkt. Even voor zevenen verzamelen zich hier enkele tientallen PvdA’ers. Het vriest buiten en dus hebben een aantal hun rode PvdA-sjaal omgedaan. Maar dat is niet de bedoeling. ‘We gaan zonder zichtbare PvdA-tekenen naar de optocht. We lopen in de eerste plaats mee als Groningers, niet als partijleden.’ Even later blijkt waarom dit een verstandig is, wanneer een vrouw een man met een D66 muts toebijt dat ‘jullie hier mooi weer spelen maar als het erop aankomt geen moer uitvreten. Praten, praten en praten. Voor de rest niks.’ De D66’er gaat zwijgend een paar meter verderop staan.
De demonstranten op de Vismarkt zijn strijdbaar. ‘Gescheurd vertrouwen. Een veilig Groningen nu!’ Vierduizend mensen laten tijdens de fakkeloptocht van 7 februari zien dat het met de gaswinning in de provincie zo niet langer kan. Onder hen enkele tientallen PvdA’ers, zoals kandidaat-Kamerleden Tjeerd van Dekken, William Moorlag en Henk Nijboer, gewestelijk voorzitter Bert Dieters, Statenleden Ankie Beenen en Gert Engelkens, wethouders Laura Broekhuizen-Smit (Oldambt) en Bé Schollema (Loppersum).
Politieke en morele schande
Als voorzitter van de Groninger Bodem Beweging, Derwin Schorren, de doorgaande gaswinning een politieke en morele schande noemt, klinken er links en rechts instemmende geluiden. Schorren gaat verder: ‘Het is bovendien levensgevaarlijk. Vernietigend voor de toekomst van Groningen. We weten allemaal dat de versteviging van de huizen ontzettend traag verloopt. In feite is deze operatie nog niet eens begonnen. Dit betekent, dat doorpompen een helse en bijna dodelijke combinatie kan zijn.’
Van Dekken: 'We moeten van het gas af. Dat is één.'
‘Het is allemaal veel te lang doorgegaan,’ zegt Kamerlid Tjeerd van Dekken. ‘Mensen voelen zich niet veilig meer. We moeten van het gas af en verduurzamen. Dat is één. Verder moet de schade die mensen aan hun huizen hebben nu echt snel hersteld worden. Ik ken mensen die al voor de vijfde keer een schade expert over de vloer hebben. Bizar.’ Volgens Van Dekken dient er nu ook echt vaart te worden maken met het verstevigen van de gebouwen in het aardbevingsgebied. ‘Zolang er maar doorgepompt wordt, blijft het risico op bevingen bestaan.’
En doorgepompt wordt er. Minister Kamp gaf de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) afgelopen september een vergunning om de komende vijf jaar nog eens 24 miljard kubieke meter gas te winnen uit de Groningse bodem. Twee keer zoveel als een eerder advies. Gewestelijk voorzitter Bert Dieters kan er nog niet bij. ‘Vooral niet, omdat wij al sinds 2012 roepen dat het minder moet.’ Dieters is vooral boos op PvdA-Kamerlid Jan Vos. ‘Wij zijn hier ontploft toen we hoorden, dat hij voor die 24 miljard stemde. Onbegrijpelijk.’
Niet serieus genomen
Bij de fakkeloptocht zijn ook een flink aantal gedupeerden aanwezig. Mensen met scheuren in hun huizen die aan den lijve hebben ondervonden wat een aardbeving is (‘alsof een trein of vrachtwagen vlak langs je huis dendert’) en wat het teweeg kan brengen (‘stress, ellende en slapeloze nachten’).
En dat is nog maar het begin, want de schadeafhandeling van het Centrum Veilig Wonen zorgt voor nog meer onrust. Veel mensen worden bovenop de waardedaling van hun huis ook nog eens geconfronteerd met een organisatie, die er alles aan doet om zo min mogelijk geld uit te keren. ‘Mensen voelen zich gepiepeld,’ zegt wethouder Laura Broekhuizen-Smit. ‘Ze worden niet serieus genomen en in de steek gelaten door de landelijke politiek.’
‘En daar plukt ook de PvdA de wrange vruchten van,’ zegt Bert Dieters. ‘Wat je ook doet, wat je ook presteert, je doet het nooit goed. Je bent regeringspartij en dus “één van hen”.’ Hij weet waar hij over praat. Al als Statenlid hield hij zich tussen 2003 en 2015 intensief bezig met het gas. ‘Een hoofdpijndossier, echt ontzettend frustrerend.’
Broekhuizen-Smit: 'Mensen voelen zich gepiepeld.'
Inmiddels is Dieters voorzitter van de Taskforce Gaswinning van de PvdA. In die hoedanigheid ging hij de laatste tijd vaak op pad met Van Dekken, Moorlag en Nijboer. ‘De provincie in. Dan zie je de boosheid en de machteloosheid. Als PvdA moeten we ervoor zorgen dat de neuzen in de gemeenteraden dezelfde kant op staan. Zo zitten we met de raadsleden uit de verschillende gemeenten regelmatig bij elkaar om te praten over de koers. Moties, die door het ene raadslid geschreven zijn, worden dan bijvoorbeeld uitgewisseld. Hierdoor kunnen zij ook in andere gemeenten gebruikt worden en maak je gezamenlijk een vuist.’
Kleine stapjes
In Loppersum beefde de aarde al meer dan één keer. Het laatst op 7 december vorig jaar met een kracht van 1,8 op de schaal van Richter. Dit terwijl de NAM daar inmiddels is gestopt met de gaswinning. Bé Schollema is wethouder en voorzitter van de stuurgroep Onderwijshuisvesting Aardbevingsgemeenten. ‘De komende tijd worden er 29 nieuwe scholen gebouwd op de plek, waar verouderde en beschadigde gebouwen stonden, en worden 41 scholen versterkt en verduurzaamd. Een deal tussen elf gemeenten, de scholen, de NAM, de Nationaal Coördinator Groningen en minister Kamp. Er gebeurt dus wel degelijk iets, maar ik begrijp heel goed waarom vooral particulieren boos zijn. Ook in Loppersum hoor je verhalen waar je het soms koud van krijgt.’
Dieters: 'We blijven strijden. Zeker als PvdA, ook als mensen het niet zien.'
Het besef dat het goed mis, sijpelt langzaam maar zeker in Den Haag door. Tijdens het noordelijk lijsttrekkersdebat een dag later beloven de lijsttrekkers beterschap. Geen politiek gehakketak, maar concrete steun, aldus Lodewijk Asscher. En ook de Kamer vindt, dat een volgend kabinet de gaskraan verder dicht moet doen. ‘Maar,’ zegt Dieters. ‘De tijd zal leren of we met deze fakkeloptocht en de toegenomen aandacht werkelijk verder komen. We blijven strijden. Zeker als PvdA, ook als mensen het niet zien. Wij zijn tenslotte ook Groningers.’
Afbeelding: Kees van de Veen | Hollandse Hoogte