De campagne komt er weer aan. Een onvermijdelijke vraag aan de lijsttrekkers daarbij is: 'Met wie gaat u na de verkiezingen samenwerken?' Het standaardantwoord ligt ook al klaar: 'Dat is aan de kiezer.'
Het kan ook anders. Begin jaren zeventig sloten drie progressieve partijen een stembusakkoord en beloofden ze plechtig alleen samen in een kabinet zitting te nemen. Met succes: nadat de drie in 1971 naast het net visten, trad in 1973 het kabinet Den Uyl aan.
Voor een stembusakkoord is het te laat. Maar als PvdA, GroenLinks en SP voor 15 maart beloven om na de verkiezingen alleen samen in een kabinet te gaan zitten, weet de linkse kiezer, waar hij of zij aan toe is, en kan het hoogst noodzakelijke linkse machtsblok vorm krijgen. Lodewijk Asscher zal toenadering moeten zoeken tot Emile Roemer en Jesse Klaver.
De stelling luidt daarom deze keer: de PvdA stapt na 15 maart alleen in een regering als de SP en GroenLinks dat ook doen.
Adnan Tekin, gedeputeerde natuur, milieu, arbeidsmarkt & Schiphol van de provincie Noord-Holland
‘Nee. Met deze stelling wek je de suggestie dat je andere partijen uitsluit. Behalve de PVV ben ik van mening dat de PvdA altijd open moet staan voor samenwerking met andere politieke partijen. Het liefst natuurlijk in een zo progressief mogelijke coalitie. De toenaderingsgesprekken met GroenLinks juich ik daarom van harte toe en ik hoop dat Lodewijk Asscher en Jesse Klaver serieus werk gaan maken van een intensieve samenwerking. In deze tijd van toenemende polarisatie heeft Nederland behoefte aan nuance en een stevig tegengeluid. Deze heren zijn in staat dat tegengeluid te bieden en met een betere samenwerking kan dat geluid effectiever doorklinken.
Hilbert Flokstra, raadslid in Oldambt
‘Een fusie tussen de linkse partijen (PvdA, SP en GroenLinks) heeft eigenlijk mijn ultieme voorkeur, maar mocht het aankomen op deelname in een nieuw te vormen coalitie dan moet de PvdA hier niet in zijn eentje aan meedoen. De kans is groot dat rechtse partijen (VVD en CDA) na de verkiezingen leidend zullen zijn. De PvdA zou bij eventuele deelname aan een coalitie op zijn minst één, maar het liefst beide linkse partijen als partner moeten eisen om de verantwoordelijkheid op links te spreiden en om de invloed van linkse idealen en partijen in zo’n coalitie te vergroten.’
Richard Klein Tank, fractievoorzitter in Oost Gelre
‘Maar liefst 81 politieke groeperingen hebben aangekondigd de ambitie te hebben om mee te doen aan de verkiezingen in maart. Gelukkig belanden ze niet allemaal op het stemformulier, maar het aantal partijen, dat om de kiezersgunst dingt, is in 2017 groter dan ooit. Het tekent de verdeeldheid in het land. Het zoeken naar verbinding is een wezenlijk uitgangspunt in onze parlementaire democratie.
Een linkse coalitie is mooi, maar het exclusieve streven naar een links blok in een nieuw te vormen coalitie heeft denk ik een groot nadeel. Zodra het electorale succes voor progressieve partijen uitblijft, verwordt de linkse coalitie automatisch tot een linkse oppositie. En zijn we daarbij gebaat? Ik denk het niet. In verschillende coalities (met partijen die onze rechtstaat respecteren) kan de PvdA van betekenis zijn voor Nederland.’
Douwe Hoogland, Statenlid in Fryslân
‘Uiteraard zij wij op verschillende onderdelen verwant aan de SP en GroenLinks. Om deze afspraak vast te leggen vind ik echter lastig. Zo heeft onze partij nog genoeg kracht om zich op eigen wijze te profileren. En moeten we juist in deze rechtse tijden als partij juist wel bestuursverantwoordelijkheid nemen. Dat dat electoraal niet beloond wordt, is een andere vraag.
Met de verkiezingen in het verschiet is het noodzakelijk om duidelijkheid te verschaffen over de koers die wij de komende jaren voor Nederland willen. Linkse samenwerking past natuurlijk bij die koers, maar de stelling is wat mij betreft te stellig. Ook in samenwerking met andere partijen kan de PvdA ervoor zorgen dat de sociaal-democratische uitgangspunten gerealiseerd worden.’
Jos Israël, raadslid in Lochem
'Ik vind het belangrijk dat de PvdA verbinding zoekt met partijen die dicht bij ons gedachtengoed staan. Dat is wat mij betreft in de eerste plaats GroenLinks, daarna de SP en op sociaal gebied ook de ChristenUnie.
Maar nu eerst verkiezingen. We hebben wat te vertellen en uit te leggen. In moeilijke tijden hebben wij verantwoordelijkheid genomen. En ja, dat heeft pijn gedaan. Tegelijkertijd zijn door onze inzet kwetsbare groepen ontzien en er zelfs op vooruit gegaan. Met Asscher heb ik het volste vertrouwen dat het ons gaat lukken om dit verhaal voor het voetlicht te brengen.
Nu al beloven dat wij ons verbinden met GroenLinks en SP na de verkiezingen is niet verstandig. Als de peilingen goed richting geven, dan wordt het vormen van een stabiele regering na 15 maart op zich al een giga opgave.'
Afbeelding: David van Dam | Hollandse Hoogte