De Amsterdamse wethouder Abdeluheb Choho (D66) pleit voor het afschaffen van het democratisch kiezen van de leden van de gebiedsgerichte commissies. In plaats daarvan zou het college die voortaan moeten aanwijzen. Daarnaast komt er een adviescommissie van bewoners. Lokaal Bestuur wilde graag weten wat de PvdA in Amsterdam daarvan vindt en zocht enkelen van hen op.
Wie: Marijn van Ballegooijen
Wat: Lid Dagelijks Bestuur Bestuurscommissie in Amsterdam Zuid
Wat wordt er straks precies anders als het aan D66-wethouder Choho ligt?
'In het nieuwe stelsel worden per stadsdeel drie bestuurders gekozen door het college van B&W en er komt een adviesgroep van 12 bewoners met een adviesrol. Dat is anders dan nu, want nu kiezen de bewoners 15 mensen die de bestuursrol hebben, en zij kiezen uit hun midden drie bestuurders. In beide gevallen maken 15 bewoners samen de dienst uit, maar de bevoegdheden veranderen. De commissie heeft nu een vrij groot budget en sterke gedelegeerde bevoegdheden op het gebied van groen, welzijn, straten en mantelzorg. Er ligt veel besluitmacht bij gekozen bewoners. En er is dus ook veel tegenmacht, want we zijn het nogal eens oneens met raad en college. In het nieuwe stelsel wordt die tegenmacht uit het systeem gehaald.'
Is dat per se een probleem?
'Wij zijn vaak wat pragmatischer dan de gemeenteraad. Daar worden discussies vaak op basis van politieke ideologie uitgesproken, hier hebben we vaker bewoners zelf aan tafel.'
Van Ballegooien: 'De wethouder maakt de tegenmacht monddood.'
Maar niet alles aan het huidige systeem is goed toch?
'Zeker niet. De bestuurscommissies nu zijn al zwakker dan de stadsdeelraden voorheen, de lokale democratie moet niet nog verder afkalven.'
Zijn niet twee zaken écht relevant bij de systeemdiscussie? Namelijk: werkt het, en wat vinden bewoners er eigenlijk van?
'Dat zou inderdaad een goed idee zijn, om het hen zelf ook te vragen. Maar laten we in de tussentijd niet doen alsof politiek een heel lelijk ding is. Ik zie ook wel dat veel mensen de buik vol hebben van politiek en baantjesjagers, maar ik denk echt dat politiek uitmaakt, ook op wijkniveau. Er is een ideeënstrijd in de stad over de vraag of politieke stromingen als liberalisme en sociaal-democratie nog wel relevant zijn. Sommigen denken: ''Nee, laat experts maar met oplossingen komen." Dat werkt niet. Of bijvoorbeeld iedereen hetzelfde ergens voor betaalt of dat je dat inkomensonafhankelijk maakt, maakt uit. En daar moeten we dus zo lokaal mogelijk mét bewoners afspraken over zien te maken.'
Wie: Maarten Poorter
Wat: Raadslid in Amsterdam
Wat is jouw rol geweest in het debat over het stelsel in Amsterdam?
'Ik ben woordvoerder bestuursstelsel sinds 2014. In de vorige periode was ik lid van de commissie-Cohen, die toen nadacht over het bestuurlijk stelsel wat we nu hebben.'
Hoe is het gelopen?
'Er wordt terecht gewezen op een aantal problemen. Er is veel frustratie bij stadsdeelwethouders en bestuurscommissieleden (DB'ers en AB'ers), omdat ze slechts verlengd bestuur zijn van de Stopera. Ze hebben het idee de beleidskeuzes vanuit de raad soms door de strot geduwd te krijgen. Er zijn wel eigen verantwoordelijkheden, zoals welzijn, groen en veiligheid in de buurt, maar er is spanning over de vraag in hoeverre ze zelf keuzes kunnen maken.'
Had dit niet van tevoren bedacht kunnen worden?
'Deels. Maar het heeft voor een groot deel met cultuur te maken. Vanuit de stedelijke wethouders is de houding erg top-down. Kock (D66) die bezuinigingen afwentelt op de stadsdelen en zegt dat ze maar moeten luisteren. Vliegenthart (SP) die zegt dat ze hun mond moeten houden op belangrijke thema’s als jeugdwerkloosheid. Er is geen cultuur van samenwerking, van gezamenlijke verantwoordelijkheid. En dan zit de PvdA in alle stadsdelen in het bestuur, maar niet in het college, dat is ook bizar.'
Zouden structuurverbeteringen helpen met cultuurverbeteringen?
'Je zou bijvoorbeeld onderlinge convenanten kunnen sluiten. En dan vooraf bepalen wie wat doet. En stoppen met bezuinigen op de stadsdelen.'
Poorter: 'Brenninkmeijer trekt conclusies die ik niet helemaal kan volgen.'
De bedoeling was oorspronkelijk toch de stadsdelen simpelweg opheffen?
'Ja. Maar wij geloven dat burgers zo dicht mogelijk op hun eigen leefomgeving keuzes moeten kunnen maken. Zonder politieke vertegenwoordiging uit bepaalde stadsdelen, is de aandacht voor problematiek daar op centraal niveau simpelweg minder. Het nieuwe stelsel wil al het politieke eruit halen, en daarmee krijg je enkel vrijblijvende adviezen waarbij niks afgedwongen kan worden.'
Wat vind je van het kritische rapport van Brenninkmeijer?
'De conclusie die hij trekt is moeilijk afleidbaar uit de analyse die hij maakt. Hij stelt dat er in de bestuurlijke verhoudingen dingen niet goed lopen en dat de participatieve democratie er niet op vooruit is gegaan. Maar ik vind het opmerkelijk dat hij dan concludeert, dat het dubbelmandaat op moet worden opgeheven en de verantwoordelijkheid bij db'ers moet worden weggehaald. Onze eigen conclusie is in ieder geval dat we burgers méér willen betrekken en onderdeel willen laten maken van het stelsel. Versterk de participatieve democratie, maar dan wel met échte bevoegdheden en de mogelijkheid om bestuurders ook daadwerkelijk te kunnen controleren. Daar gaat het om.'
Wie: Fatima Elatik
Wat: Voormalig voorzitter stadsdeel Oost in Amsterdam
Hoe vind jij dat het stelsel nu werkt?
'Ik sta nu een beetje op afstand. De kracht van stadsdelen was altijd dat je direct impact had op wat er gebeurde. Je stond dicht bij de burgers. Als een stoeptegel in de Dapperstraat scheef lag, dan werd dat gemeld en konden we dat binnen een halve dag oplossen. Nu gaat het via diensten. De oren en ogen in de wijk moeten zoiets tegenwoordig melden bij een centrale dienst. Daar moet dan een besluit over worden genomen, en dan ben je zo drie of vier dagen verder. Minimaal. Dat is het verschil.'
Merkt de burger er direct wat van?
'Die stoeptegel merken ze dus wel. Natuurlijk kunnen ze nog gewoon hun paspoort krijgen en dergelijke, maar je ziet wel dat er elk jaar verder wordt bezuinigd op de stadsdelen. Dat gaat ten koste van wat er lokaal gedaan kan worden. Efficiëntie is prima, maar het gaat ook om effectiviteit natuurlijk. En die komt onder druk te staan als je maar blijft bezuinigen. Het ergste van de PvdA is dat er voorheen lokaal veel actieve leden waren. Bij de vorige verkiezingen zag je dat dat op een lager pitje kwam. Logisch, want niemand geloofde meer in de stadsdelen. Dat is frustrerend, dat politiek opportunisme de boventoon voert in plaats van het zo goed mogelijk besturen van de stad.'
Elatik: 'Je krijgt nu topambtenaren. Een kansloos instrumentarium, zonder veel bevoegdheden.'
Wat vind je van het D66-voorstel?
'Het huidige stelsel is pas twee jaar oud. Maar ik snap het nu wel. De gekozen bestuurders hebben amper mandaat. Als kiezers nu komen klagen, worden ze daardoor vaak naar de gemeenteraad verwezen. Maar de raad kan de klachten van 800.000 bewoners niet allemaal aan. Je kunt dat niet op dat niveau organiseren, je móet dat wel lokaal doen. Ik vind dus dat de burger slecht gehoord wordt. En daar is de politiek juist voor, voor die burger.'
Het nieuwe systeem lost dat niet op, toch?
'Nee. Je krijgt nu topambtenaren. Een kansloos instrumentarium, zonder veel bevoegdheden. Dan krijg je dus weer dat ze voortdurend moeten vragen aan een hogere dienst of ze iets mogen doen. Je hebt checks and balances nodig, politieke. Ik vind het echt zonde.'
Welke verbeteringen zou je zelf aanbrengen?
'Dat het gewoon uitstel van executie is zei ik al toen ze met het huidige stelsel begonnen. Ik zou de gekozen bestuurder in ieder geval handhaven en juist méér bevoegdheden aan ze geven. Bijvoorbeeld op het gebied van openbare orde en veiligheid. Je moet snel kunnen acteren en mensen kunnen inzetten. Lokale samenwerking met de lokale driehoek, openbare werken, al dat soort zaken moet je juist intensiveren. En natuurlijk ook meer investeren in de lokale economie. Want de stad vindt sommige gebieden gewoon niet interessant genoeg. Maar leg dat maar eens uit aan de mensen die in zo'n gebied wonen.'
Afbeelding: Berlinda van Dam | Hollandse Hoogte