Maandag 19 september maakte de gemeenteraad van Stadskanaal een einde aan het Akkoord van Westerlee. Tijdens de raadsvergadering ging het over de juridische haalbaarheid, de businesscase, het TDC, de bestuurscommissie, de raad op afstand en de portefeuilleverdeling in het college. Maar dat er voor de meer dan drieduizend bij de SW-bedrijven Wedeka en Synergon werkzame mensen een hoogst onzekere tijd aanbreekt, nee daar hoorde je de raad niet over.
Dat de SW-bedrijven er zo groot zijn, betekent niet dat er in Oost-Groningen extreem veel mensen met een arbeidsbeperking wonen. De sociale werkplaats is daar tientallen jaren gebruikt, of misbruikt, om mensen aan het werk te krijgen. Beter bij Wedeka of Synergon aan de slag dan in de bijstand. ‘Work First’ werd dat genoemd. En dat gold voor iedereen. Passend werk was al lang geen uitgangspunt meer. Vergelijk het met de WAO in de jaren tachtig, die werd gebruikt om werklozen in te dumpen.
Met de invoering van de Participatiewet werd het grote aantal SW’ers en het gebrek aan ‘normale werkgelegenheid in Oost-Groningen ineens een probleem. Er is sindsdien immers sprake van een sterfhuisconstructie. De SW-bedrijven blijven bestaan, maar er wordt niemand meer toegelaten. Het valt daarom eigenlijk niet uit te leggen dat het akkoord tussen de zeven Oost-Groningse gemeenten, die ene uit Drenthe, de sociale partners en het ministerie na een jaar gesteggel nu alsnog van de baan is en men € 18 miljoen laat liggen. Stadskanaal en Veendam gaan bij nader inzien toch niet akkoord.
Ondanks mooie woorden als ‘op basis van eigen kracht moet Oost-Groningen zijn potentie en vitaliteit hervinden’ is het dus een drama in drie bedrijven geworden: de commissie van Zijl, het Akkoord van Westerlee en als slotacte de ondergang van de businesscase. Toen de gemeenten er na anderhalf jaar nog steeds niet in slaagden een stap verder te zetten, werd de hulp van de gebiedsregisseurs ingeschakeld. Tevergeefs, zo bleek de afgelopen weken.
En waarom niet? Gebiedsregisseur Bert Middel noemde het bestuurlijke onmin, onmacht en onvermogen. Voor een buitenstaander is het niet te volgen. Hoe is het mogelijk dat gemeenten er in een gebied, waar de SW-bedrijven zo groot zijn, de werkloosheid enorm hoog is en de jeugd vanwege die uitzichtloosheid en armoede massaal vertrekt, niet samen uitkomen? En hoe kan het dat wij als PvdA verdeeld zijn, terwijl onze waarden bestaanszekerheid en goed werk in Oost-Groningen op de tocht staan?
De argumenten van de tegenstanders zijn formalistisch en niet inhoudelijk. Het idee dat de raad buitenspel staat bij een gezamenlijke bestuurscommissie is vergezocht. Immers is het nu een gemeenschappelijke regeling, en staat de raad ook niet echt aan het roer. Daarnaast is twijfel zaaien over de juridische haalbaarheid altijd het makkelijkste excuus om ergens onderuit te komen.
Tja, men voelde zich onder druk gezet: het was slikken of stikken. Maar om nu de vermoorde onschuld te spelen, gaat wat ver. De handtekening was al gezet en het is niet alsof het probleem van de arbeidsmarkt, werkloosheid en SW voor het eerst op het bordje van de Oost-Groningse gemeenten lag. Decennialang heeft men de tijd gehad om er iets aan te doen en decennialang keek men daarvoor naar Den Haag. En nu komt het geld (vanuit Den Haag), en ligt er een oplossing (van de gebiedsregisseurs), maar geven ze niet thuis. Sterker: de boodschapper heeft het gedaan. Wat volgt zijn mooie woorden als ‘in goed overleg en goede samenwerking moet er een oplossing mogelijk zijn’ en het overgaan tot de orde van de dag.
En de SW’ers? Die stonden erbij, keken ernaar en schoten er uiteindelijk helemaal niets mee op.
BIjschrift afbeelding: Nu het Akkoord van Westerlee van de baan is, blijft de toekomst van de werknemers van Synergon ongewis.
Afbeelding: Kees van de Veen | Hollandse Hoogte
Redactionele noot: Inmiddels heeft staatssecretaris Jetta Klijnsma bekend gemaakt dat de Oost-Groningse gemeenten die wel met Westerlee door willen nog steeds kunnen rekenen op € 10 mln. Zie: http://www.dvhn.nl/groningen/Oost-Groningen-kan-nog-op-10-miljoen-rekenen-21686300.html