Jongeren hebben steeds vaker schulden en steeds hogere schulden. Dat geeft hen een slechte startpositie. De gemeente Leiden wil jongeren helpen om schuldenvrij te leven. PvdA-wethouder werk & inkomen Marleen Damen, heeft een raadsvoorstel ingediend om dit te kunnen realiseren. ‘Jongeren zijn, net als volwassenen, zelf verantwoordelijk voor hun schulden en zullen die uiteindelijk zelf moeten afbetalen. Wij nemen, net als Den Haag, hun schulden over maar die moeten ze wel over een periode van tien tot vijftien jaar terugbetalen.’
Niet te regelen
Marleen wil, als het voorstel door de raad wordt aangenomen, zo snel mogelijk starten met een pilot met vijfentwintig jongeren. ‘Het idee hiervoor is ontstaan uit een initiatiefgroep waarbij een aantal gemeenten en maatschappelijke instellingen betrokken zijn. Via via hoorde ik van deze groep en leek het mij interessant om dat in Leiden te doen als onderdeel van de transformatieagenda die wij hebben op het gebied van het sociale domein.’
De reden om voor jongeren te kiezen, en niet voor een bredere doelgroep, ligt volgens Marleen in het feit dat schulden van jongeren vaak niet te regelen zijn. Jongeren komen bijvoorbeeld niet in aanmerking voor toelating tot de wettelijke schuldsaneringsregeling (Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen) waardoor ze, door bijvoorbeeld oplopende incassokosten, in een neerwaartse spiraal terechtkomen met als gevolg bijvoorbeeld huisuitzetting.
Als samenleving laten we steken vallen in de voorbereiding van jongeren op financiële zelfstandigheid
De groep jongeren waar het hier om gaat heeft al forse schulden. Wat doet de gemeente Leiden om te voorkomen dat het er steeds meer worden? ‘Daarvoor hebben we een preventieaanpak ontwikkeld. Bijvoorbeeld door op scholen te beginnen met goede voorlichting en, om huisuitzettingen te voorkomen, samen te werken met sociale wijkteams en woningcorporaties. Toch voorkom je niet dat er jongeren in de schulden komen. De helft van alle jongeren in Nederland heeft schulden en in Leiden is dat niet anders.’
Risico
De jongeren die voor de pilot worden geselecteerd, worden aangedragen door diverse instanties in de gemeente Leiden zoals Jeugdzorg, sociale wijkteams, scholen en de Stadsbank. ‘Het zijn dus jongeren die al bekend zijn. Ze mogen ook alleen meedoen als ze intensieve begeleiding bij hun financiën accepteren waarbij we ook andere vraagstukken als naar school gaan, naar werk zoeken, huisvesting, gezondheid en de thuissituatie nadrukkelijk meenemen. We kijken ook zorgvuldig of jongeren in staat zijn om succesvol aan de pilot te kunnen meedoen. Als er bijvoorbeeld sprake is van zware verslavingsproblematiek dan zal daar eerst aan gewerkt moeten worden. Het deelnemen aan de pilot is voor jongeren vrijwillig maar beslist niet vrijblijvend.’
De angst van sommigen dat het systeem fraudegevoelig zou kunnen zijn is volgens Marleen ingecalculeerd. ‘Dat voorzagen wij ook en daarom hebben we gezegd, we kopen de schulden niet af waarna je schuldenvrij bent, maar je betaalt terug. Ze moeten die verantwoordelijkheid blijven voelen. Aan de andere kant laten we als samenleving denk ik soms ook wel wat steken vallen in de voorbereiding van jongeren op financiële zelfstandigheid. Daarom helpen wij ze op deze manier.’
Telecombedrijven en zorgverzekeraars
Ook in de gemeente Amsterdam wordt al langere tijd nagedacht over een aanpak van schulden bij jongeren. Vorig jaar presenteerden PvdA en Groen Links een plan waarbij de focus met name op de schulden aan telecombedrijven en zorgverzekeraars lag. Fractievoorzitter Marjolein Moorman: ‘We hebben toen voorgesteld om de zorgtoeslag die jongeren krijgen direct op de rekening van de zorgverzekeraar te storten. We zagen het vaak gebeuren dat de zorgtoeslag voor andere zaken werd gebruikt, terwijl de zorgpremie onbetaald bleef. Dan maar een paar sneakers minder per maand, maar het voorkomt schulden. Daarnaast hebben we voorgesteld om de mogelijkheid van telecombedrijven, om dure abonnementen aan jongeren met schulden te verkopen, te beperken. Jongeren met schulden hoger dan twintigduizend euro kunnen met gemak een nieuw telefoonabonnement afsluiten om zo de nieuwste iPhone of een ander hip toestel te krijgen. Dat vinden wij niet kunnen.’
‘De reden om met dit plan te komen was dat wij vinden dat het terugdringen van schulden onder jongeren om ingrijpen van de overheid vraagt. Sommige mensen zullen dit paternalistisch vinden, maar volgens mij is het belangrijker om schulden onder jongeren te voorkomen en daarmee de gevolgen die dat voor de maatschappij heeft.’
Het terugdringen van schulden onder jongeren vraagt om ingrijpen van de overheid
Inmiddels gaat de PvdA in Amsterdam nog een stap verder. ‘Wij hebben bij de algemene beschouwingen die op 1 en 2 juni j.l. Hierbij koopt de gemeente de schulden van jongeren op. In ruil daarvoor moeten ze serieus aan de slag met hun toekomst door een opleiding te gaan volgen of door te gaan werken. We willen deze pilot starten met vijftig jongeren. Kosten: anderhalf miljoen euro. Of dit voorstel het gaat halen is nog even de vraag omdat we in Amsterdam natuurlijk een oppositiepartij zijn. Wethouder Arjen Vliegenthart heeft in de eerste beantwoording wel gezegd dat hij het interessant vindt en ernaar gaat kijken. Er is dus hoop.’
Onbezonnenheid
Komt dit voorstel in de plaats van de eerdere aanpak? ‘Nee. Dat is preventief. Het plan dat we nu hebben ingediend is voor de jongeren die al dik in de schulden zitten. Ik vind dat wij die jongeren moeten helpen zodat ze die schulden, die ze waarschijnlijk in hun jonge onbezonnenheid hebben gemaakt, niet levenslang mee te hoeven torsen. Wordt vervolgd dus.’
Voorbeeldmotie
Het Centrum voor Lokaal Bestuur stelde een motie op die je ook in jouw gemeente kunt indienen. De motie is te vinden op ons besloten ledenplatform: https://www.lokaalbestuur.nl/mijn_clb/moties_en_schriftelijke_vragen Heb je hier nog geen account? Laat het even weten via clb@pvda.nl
Afbeelding: Hollandse Hoogte/Arie Kievit