Onze partij werd 70 jaar geleden op 9 februari 1946 opgericht in Krasnapolski te Amsterdam. En dat gegeven vierden we met een groot feest met optredens, quizzes, toespraken, jubileumproducten en een programmaboekje met een heus blokkenschema. De NRC vond dit het vermelden waard. Leden van het eerste uur waren aanwezig, zij getuigden van hun liefde voor de partij en soms voor elkaar. En jongens en meisjes, die kunnen sinds afgelopen weekend al vanaf hun 12de lid worden.
70 jaar, dat is een hele leeftijd denk je dan. Maar het stelt echt nog niets voor als je het vergelijkt met de leeftijd van het CLB. Wij vieren Tweede Kerstdag 2016 onze 115e verjaardag. 115 jaar geleden waren er 34 sociaaldemocratische gemeentebestuurders in Zwolle bijeen om samen de eerste bestuurdersvereniging in Nederland op te richten. Onze leden van het eerste uur kunnen dit niet meer met ons vieren, zij zijn immers al lang niet meer op deze aarde. Maar hoe zouden die 34 lokale bestuurders van toen kijken naar het CLB van nu en naar de partij van nu?
Zouden ze verbaasd zijn dat, nadat in 1911 Gerrit Schotveld de eerste wethouder van de SDAP was, we nu 138 wethouders hebben en in 2006 ruim 400? Of zouden ze verbaasd zijn over het aantal raadsleden dat nu rond de 900 schommelt. Of over de thema’s die voor onze lokale bestuurders en volksvertegenwoordigers nog steeds zeer relevant zijn. Is er veel veranderd of juist niet?
In 1908 verenigden vrouwen zich in de Bond voor Sociaal Democratische Vrouwenclubs om te strijden voor het vrouwenkiesrecht. In 2016 heeft de partij het in haar programmaboekje over feminisme ‘maar dan leuk’. In 1920 werd onder aanvoering van de SDAP in Winsum een verbod ingesteld op het verkopen van sterke drank tussen zaterdagmiddag en maandagmorgen. Dat is heel wat anders dan de PvdA in Tiel die nu stelt dat alcohol en softdrugs onderdeel zijn van onze maatschappij waardoor verbieden geen zin heeft. In 1931 kregen behoeftige kinderen in Amsterdam voor het eerst schoenen in plaats van klompen dankzij wethouder Ed Polak. In 2015 worden arme kinderen in Den Haag geholpen met schoolspullen, het lidmaatschap van een sportclub en de ouderbijdrage voor de school. Eén op de tien kinderen groeit nu nog steeds in armoede op.
In 1946 is er het PvdA-urgentieprogramma voor de gemeenteraden met als inzet meer maatschappelijke samenhang. Nu strijdt de PvdA in Eindhoven tegen tweedeling en verloedering en stelt zij dat ‘eenzaamheid van ons allemaal is’. En in 1952 komen er voor het welzijn van de burgers ook in de kleine gemeenten uniforme vuilnisemmers. Deze vuilnisemmer hebben we in de jaren ‘80 vervangen door kliko’s die we nu in veel plaatsen vervangen door ondergrondse vuilcontainers. In 1958 wordt Zeeland aangewezen als probleemgebied en krijgt de provincie rijkssteun om afvloeiing naar de Randstad tegen te gaan. Enige relatie met de huidige krimpproblematiek lijkt voor de hand te liggen. In 1974 bestaat het college in Rotterdam alleen uit PvdA-wethouders, in 2016 hebben we in dezelfde stad niet één wethouder. In 1981 roept de PvdA haar afdelingen op om ook niet-deskundigen mee te laten praten over haar lokale verkiezingsprogramma’s, nu roepen we afdelingen op om dit ook voor niet-leden mogelijk te maken. In 1982 protesteren bouwers tegen gemeenten die hun bouwplannen bleven uitstellen waardoor de werkloosheid in de bouw maar bleef stijgen. Nu protesteren de burgers tegen het gebrek aan huizen en komt het versneld bouwen nog niet echt op gang. In 1988 pleitten de wethouders van de G4 tegen de liberalisering van de woningmarkt met hun memorandum Volkshuisvesting, een kwestie van beschaving. De PvdA in de stad Groningen wil anno 2016 geen aparte wijken voor rijken en armen en vindt scheefwonen geen groot probleem.
In die 115 jaar historie van het CLB is er veel veranderd. De thema’s waar wij op inzetten en de verbinding die wij proberen te zoeken echter niet. De bestuurders en volksvertegenwoordigers van toen voerden in eenzaamheid strijd om hun idealen te kunnen bereiken. Om die eenzaamheid te verminderen, kennis te delen en te leren van elkaar, hebben zij het CLB opgericht, of zoals het toen heette: het informatiebureau voor gemeentepolitiek ten behoeve van sociaal democratische gemeenteraadsleden en arbeiderskiesverenigingen. Ook na 115 jaar is het delen van kennis, leren van elkaar en samen in plaats van alleen nog steeds bittere noodzaak. En ondanks alle communicatiemiddelen die we tegenwoordig hebben, kun je je als raadslid of wethouder nog steeds erg eenzaam voelen en is het elkaar ontmoeten ook gewoon leuk en gezellig; een feestje op zich.
Afbeelding: Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis
Met dank aan Jan de Roos: Besturen als kunst