Een preventief goed gesprek; een vriendelijke omschrijving voor de gesprekken die politie en wijkagenten voeren met zogenaamde azc-haters. In het Algemeen Dagblad was vorige week al te lezen dat deze mensen zich steeds vaker organiseren via onder andere een azc-alert. Via internet zoeken ze elkaar op en spreken af om ook buiten de eigen gemeente te ondersteunen bij demonstraties. Lokaal Bestuur vroeg naar de ervaringen bij de Nationale Politie en geeft tips hoe raadsleden om kunnen gaan met de bedreigingen waarmee deze acties vaak gepaard gaan.
Schaamte over facebookbericht
De Nationale Politie houdt anti-azc activisten in de gaten via social media zoals Facebook. ‘En als het nodig is zoeken we mensen actief op’, zegt Joop Kemperman, woordvoerder van de Nationale Politie. ‘Dat doen we trouwens al langer. Zeker na de rellen in Haren in september 2012 (Project X) toen pijnlijk duidelijk werd welke enorme invloed social media kunnen hebben op evenementen die heel klein lijken maar door social media heel groot worden gemaakt. Juist om ervoor te zorgen dat het aan de voorkant niet escaleert gaan we in gesprek met mensen. Een wijkagent gaat dan bij iemand langs met de vraag, ‘u heeft dat nu gepost op Facebook maar beseft u eigenlijk wel wat dat teweeg brengt?’. Mensen moeten zich veel bewuster worden van de consequenties die hun uitingen op social media kunnen hebben.’
De acties van de politie zijn met name preventief, zegt Joop Kemperman. ‘Op het moment dat je praat over doodsbedreigingen, die ook stelselmatig voorkomen, dan heb je het over een misdrijf en kom je terecht in de sfeer van strafvervolging. Dat wil je aan de voorkant zien te voorkomen door een goed gesprek met iemand te hebben. Als politie beseffen we dat mensen vaak iets posten vanuit een bepaalde emotie. Dat gaat heel gemakkelijk. Je tikt iets in, drukt op ‘enter’ en het staat er.’ De mensen achter de social media berichten zijn heel divers. Joop Kemperman hoort vanuit de politie-eenheden verhalen over mensen die zich diep schamen over hun gedrag op bijvoorbeeld Facebook. ‘Deze mensen geven aan dat ze het niet zo bedoeld hebben en er helemaal niet over hebben nagedacht. Maar er zijn ook mensen die zeggen dat ze er zo over denken en vinden dat ze het zo moeten kunnen uiten.’
Slim politiewerk
Tweede Kamerlid Ahmed Marcouch kan zich vinden in de benadering van de politie. ‘Als fractie vinden we het belangrijk dat mensen zich kunnen uiten, ook via social media. Op het moment dat mensen discriminerende opmerkingen maken of oproepen tot geweld dan willen we dat de politie daartegen optreedt, actief ambtshalve. Omdat de politie goed kan inschatten of iemand van plan is om problemen te veroorzaken is het goed om pro-actief bij iemand langs te gaan. Wat mij betreft een vorm van slim politiewerk. Toen ik zelf bij de politie zat deden we dat al. Bijvoorbeeld bij overvallers die hun straf hadden uitgezeten en waarvan we het risico zagen dat ze opnieuw een overval zouden kunnen plegen. Dan gingen we bij zo iemand langs met de boodschap “we weten dat je thuis bent. Gedraag je.”. De preventie zat hem er in dat we zo iemand in de ogen keken en hij zich wel tien keer zou beraden voordat hij opnieuw in de fout zou gaan.’ Toch is het belangrijk dat je mensen goed uitlegt waarom je het doet. Je moet voorkomen dat het overkomt als intimidatie. Mensen moeten niet het gevoel krijgen dat ze zich niet kritisch mogen uiten binnen de kaders van wat de wet toestaat.’
Lokale bestuurders moeten weerbaar gemaakt worden tegen mensen die ze benaderen om hun besluitvorming hardhandig te beïnvloeden
Nazorg door spanningen samenleving
De onrust rond de azc’s doet een behoorlijk beroep op de capaciteit van de politie. Of niet? Joop Kemperman: ‘Het mag duidelijk zijn dat er druk ligt op de capaciteit. Als je als wijkagent een azc van 700 mensen in je wijk krijgt dan heeft dat absoluut gevolgen voor je werk in die wijk. Ook de inzet bij inspraakavonden vraagt capaciteit maar het gebeurt niet twee of drie keer in de week in heel veel gemeenten. Wat dat betreft is het nu nog behapbaar. De politie in Den Haag bijvoorbeeld is zo gewend geraakt aan evenementen en demonstraties dat zo’n inspraakavond niet zo veel voorstelt. Die leggen dus niet heel veel druk op de politie. Een bijkomend effect van de vluchtelingenproblematiek is wel de toenemende spanning in de samenleving. Dat vraagt om nazorg. Daarom spreken wij, na zo’n onrustig verlopen avond, wel met mensen over de sentimenten die er leven.’ Over capaciteitsproblemen kun je niet te lichtzinnig denken, zegt Ahmed. ‘Alle uren die je aan rellen bij een inspraakavond besteedt gaan af van de bestrijding van criminaliteit in de wijk. Wel iets om goed over na te denken.’
Preventieve gesprekken in gemeenteraad
Iets anders om je bewust van te zijn is de weerbaarheid van lokale bestuurders, zegt Ahmed. ‘Bij bedreigingen moeten bestuurders altijd aangifte doen. Te vaak wordt er gedacht: dat hoort er nu eenmaal bij. Je moet er tegen kunnen. Ik vind intimidatie en bedreiging van wie dan ook, maar zeker van bestuurders die in vrijheid besluiten moeten kunnen nemen, er zeker niet bijhoren. Het ondermijnt de democratie en de integriteit van het lokaal bestuur. Ik vind dat burgemeesters daar het voortouw in moeten nemen. Zero tolerance ten aanzien van bedreigingen. Het hoort niet bij ons werk. Daar waar het kan treden politie en justitie op. Raadsleden moeten er onderling ook preventief over spreken. Over de agressiviteit en wat het met je doet. Het is belangrijk dat collega-raadsleden elkaar daarin steunen. Dat zou je eigenlijk a-politiek, boven de partijen, moeten doen. Bestuurders hebben de eed of belofte afgelegd waarin ze verklaren dat ze hun besluitvorming niet laten beïnvloeden door dit soort dingen. Het is daarom belangrijk dat we de norm stellen.’
Lokale bestuurders moeten weerbaar gemaakt worden tegen mensen die ze benaderen om hun besluitvorming hardhandig te beïnvloeden. Een toenemende teneur. Ahmed: ‘We zien het bij coffeeshops, in Brabant rondom de georganiseerde misdaad. De vermenging van onder- en bovenwereld. Raadsleden, bestuurders moeten er, al voor dat ze aan hun werk beginnen, op worden voorbereid. Daarin zou het Centrum voor Lokaal Bestuur een belangrijke rol in kunnen vervullen.’
Tips voor raadsleden
Paul Verbruggen, fractievoorzitter Alkmaar, stelde een aantal tips op voor raadsleden die te maken hebben met bedreigingen:
- Zorg dat op sociale media je gezinsleden, zeker je kinderen, niet direct aan je te linken zijn. Maak je persoonlijke Facebookpagina alleen toegankelijk voor je familie en échte vrienden. Maak voor je politiek functie een tweede pagina aan. Dit geldt ook voor Twitter, Instagram et cetera.
- Vermeld je adres niet. Dat is natuurlijk lastig, omdat je als volksvertegenwoordiger natuurlijk ook benaderbaar wilt zijn. Mocht er bovendien sprake zijn van enige actie gericht op je woonadres, schakel dan altijd en onmiddellijk de politie in. Geef hierbij ook aan dat je raadslid bent en dan het geweld of de dreiging daaraan gerelateerd is. Informeer ook direct de burgemeester en je fractie.
- Vraag bij melding bij de politie of ze een afspraak op locatie wil maken in het politiesysteem. Daarin wordt relevante informatie opgenomen zodat adequaat gereageerd kan worden bij een volgende melding.
- De politie beschikt over specialisten die bedreigingen en dreigingen goed kunnen inschatten en je ook persoonlijk goed kunnen informeren over verder te nemen maatregelen.
- Landelijk is er een stelsel bewaken en beveiligen. Indien de bedreigingen op een (hoog) niveau worden ingeschat, kan er sprake zijn van verdergaande maatregelen om de veiligheid van jou en je gezin te waarborgen. Hier geldt ook dat je zelf veel kan en moet doen om je eigen weerbaarheid te vergroten.
- Praat erover. Bedreigingen hebben een grote impact op je en dat hou je niet verborgen voor je dierbaren. Spreek er ook over in de fractie en het presidium. Maak het een gezamenlijk probleem. Tenslotte wordt door de dreiging op jouw persoon het democratisch proces geweld aangedaan. En daarmee gaat het ook de andere politieke partijen in de raad aan.
Afbeelding: Hollandse Hoogte/Ton Toemen