‘Kerncentrale niet nodig als we doorzetten met zon en wind’

De vier politieke partijen die nu onderhandelen over een nieuwe coalitie zijn voorstander van de bouw van nieuwe kerncentrales in Nederland. Binnen de PvdA verschillen de meningen over de voor- en nadelen van kerncentrales. Wij spraken erover met Inez Flameling, Jan Daenen, Cor Sandee en Jan Woldberg.

'Denk ook aan bijvoorbeeld het recyclen van windmolens, de sector moet circulair worden.'

Inez Flameling

Lid Provinciale Staten in Zeeland

Standpunt: Tegen. Want…

Het Rijk heeft aangegeven Borsele als voorkeurslocatie te zien voor de mogelijke bouw van twee nieuwe kerncentrales. Wat vind je daarvan?

‘In één zin samengevat: het is te duur, te traag, te inflexibel en vooral: niet nodig. Daarnaast is het buitengewoon merkwaardig dat het besluit al is genomen voor het hele energiesysteem als geheel is bekeken. Dat is dan ook de kern van veel van de bezwaren die zijn ingediend. En dan hebben we het nog niet eens over het afval en de risico’s.’

Waarom is de komst van kerncentrales niet nodig?

‘Voorstanders zeggen vaak dat kernenergie nodig is om de klimaatdoelen te halen. Maar dat staat in geen enkel scenario. Er zijn alleen scenario’s waarin wel of geen kernenergie is opgenomen.’

Wat zou er wel moeten gebeuren?

‘Een energiesysteem kiezen waarin zon en wind breed wordt uitgerold en waarin je veel investeert in de recycling van die sectoren: denk aan natuurvriendelijke inpassing van zonnepanelen en windparken. Denk ook aan bijvoorbeeld het recyclen van windmolens, de sector moet circulair worden. Pijnvrije opties zijn er niet, maar de problemen met wind en zon kún je oplossen.’

Hoe wil je dat voor elkaar krijgen?

‘Er bestaat al een convenant dat de windsector zelf heeft opgesteld om alles zoveel mogelijk circulair te gaan doen. Er is ook al een aantal draaiende initiatieven waarbij onderdelen van windmolens kunnen worden hergebruikt. Datzelfde geldt voor zonnepanelen, daar moet je gewoon meer in investeren.’

Maar is dit niet vechten tegen de bierkaai, is de komst van nieuwe kerncentrales niet al een gelopen race?

‘Ik denk eerlijk gezegd dat die kerncentrales er helemaal niet komen, omdat de markt het niet laat gebeuren. Het is een soort luchtkasteel van de voorstanders. Maar als je dat te hard roept, krijg je misschien de reflex dat ze er juist koste wat kost moeten komen, omdat ze niet willen dat de tegenstanders gelijk krijgen. Terwijl we toch echt zien dat veel terreinwinst wordt geboekt met slimmere en efficiëntere zonne- en windenergie. Dat zien we niet echt bij kernenergie. Maar uiteindelijk moeten we natuurlijk óók investeren in het besparen van energie. Daar ligt ook een grote uitdaging.’

'Het is nu allemaal nog heel oriënterend en nog geen gelopen race.'

Cor Sandee

Raadslid in Borsele

Standpunt: Tegen, maar…

Hoe kijken jullie in Borsele aan tegen de mogelijke komst van nieuwe kerncentrales en het langer openhouden van de bestaande kerncentrale?

‘Als PvdA Borsele zijn we tegen langer openhouden en tegen de bouw van nieuwe kerncentrales. In de gemeenteraad en in het College waar we deel van uit maken, is echter de meerderheid voor. Wij zijn de enige partij die tegen is, hoewel er meer kritische geluiden klinken. Met name over de bouw van nieuwe centrales en de impact hiervan op onze directe omgeving. We kunnen dus wel heel hard roepen dat we tegen zijn, maar we kiezen ervoor om als fractie constructief te kijken hoe we het beste kunnen handelen áls het allemaal doorgaat.’

Hoe ziet die constructieve bijdrage er dan uit?

‘We hebben de Borselse Voorwaardengroep in het leven geroepen. Die bestaat uit honderd willekeurige burgers en lokale deskundigen. Zij hebben voorwaarden samengesteld voor de grootschalige energietransitie die we als raad hebben vastgesteld. Dat begint inmiddels z’n vruchten af te werpen, want er wordt nu bijvoorbeeld onderzocht of de hoogspanningskabels onder de grond in plaats van bovengronds kunnen worden weggewerkt. De focus ligt op de kerncentrales, maar er spelen wel zes tot acht rijksinpassingsplannen. Er speelt dus veel meer. Als er iets nieuws komt, doe het dan góed.’

Welke invloed heeft de gemeente Borsele zelf op de besluitvorming?

‘Daarover zijn de lezingen best uiteenlopend. Veel mensen roepen dat Borsele geen stem heeft. Maar door de juiste voorwaarden te stellen kom je ver. Het rijksinpassingsplan stelt dat je in goed overleg tot plannen moet komen. Dat is juridisch gezien een belangrijk punt. Het betekent dat het Rijk de voorwaarden serieus moet nemen om tot goed overleg te kunnen komen. Het Rijk kan ons niet negeren en is aan zet nu de Borselse voorwaarden in de raad zijn vastgesteld.’

Komen die kerncentrales er?

‘Ik vind het lastig. Ik ben heel benieuwd naar de haalbaarheidsstudies. Het is nu allemaal nog heel oriënterend en nog geen gelopen race. De kosten zullen ongetwijfeld erg hoog zijn, maar ook de ruimte die nodig is, is niet zomaar beschikbaar. Ik moet het allemaal nog zien.’

‘Het is vooral een afleidingsmanoeuvre.'

Jan Daenen

Statenlid in Gelderland

Standpunt: We hebben onvoldoende informatie

De formerende partijen kijken voor nieuwe kerncentrales naar Borssele, maar de BBB in Gelderland stelt dat een kleine kerncentrale in die provincie mogelijk moet zijn. Wat denk jij?

‘Het is vooral een afleidingsmanoeuvre. Je kunt best een zinnige discussie over de zin en onzin van kernenergie optuigen, waarbij dat in mijn optiek geen zinnige toevoeging zal opleveren in de energiemix, maar dat terzijde.’

Wat is de afleidingsmanoeuvre precies?

‘Het zou in Gelderland om een small modular reactor gaan, een SMR. Bouwdozen die je relatief makkelijk in het veld zou kunnen zetten zonder moeilijke procedures. Maar het blijft ingrijpen in de omgeving. Als mensen een windmolen al niet zien zitten in hun achtertuin, dan een SMR al helemaal niet. Ze bestaan ook alleen nog maar op tekening, niet in de praktijk. We hebben er onlangs weer een tekening van gekregen. Een praktijkvoorbeeld bleek er niet te zijn, omdat dat er simpelweg nog niet is. Doordat we het over die SMR’s hebben kan de BBB doen alsof ze de duurzaamheidsdoelstellingen serieus neemt en kan ze tegelijkertijd windparken tegenhouden, omdat ze zegt al met iets anders bezig te zijn. En zo halen we de duurzaamheidsdoelstellingen dus niet.’

Wat verwacht je dat er de komende periode gebeurt?

‘Niks. Dat klinkt wellicht wat cynisch, maar dat ben ik dus ook. Als PvdA-fractie willen wij gewoon de RES-doelen, zoals die de vorige periode zijn vastgesteld, halen. Dat betekent dus voldoende zon- en windprojecten opstarten. En we zijn kritisch op de SMR, maar niet fundamenteel tegen. We weten er gewoon nog te weinig over. Ik denk ook niet dat een provincie zo’n ontwikkeling kan bewerkstelligen. Dat is meer iets voor de landelijke politiek.’

'Ik denk dat een kerncentrale niet nodig is als we doorzetten met zon en wind.’

Jan Woldberg

Fractievoorzitter in Neder-Betuwe

Standpunt: Niet nodig, want...

De kerncentrale in Dodewaard werd in 1997 gesloten en in 2045 zou de centrale ontmanteld moeten zijn. De bekostiging van die ontmanteling is nét pas geregeld. Was dat verwacht?

‘Ik had niet verwacht dat het zo’n gedoe zou zijn. Geen idee wat daar is misgegaan. Op een gegeven moment wordt er van hogerhand besloten dat de stekker eruit gaat en daar hangt dan een kostenplaatje aan. Als raad zijn wij daar niet in meegenomen. Op het moment dat een kerncentrale risico’s oplevert voor de bevolking, dan zijn wij aan zet. Desondanks zijn wij niet betrokken.’

Hebben jullie wel geprobeerd daar invloed op uit te oefenen?

‘We hebben vragen gesteld over hoe de ontmanteling in zijn werk zou gaan. Het antwoord daarop was dat het gewoon zou worden opgelost. Dat is nu pas op orde, 27 jaar na sluiting van de kerncentrale. Ik heb eerlijk gezegd geen idee of dat nu normaal is of niet bij dit soort projecten. Ik heb in het verleden alle protesten rond de kerncentrale meegemaakt. De meerderheid van de bevolking vindt het prima dat de centrale gesloten is. Maar het hele proces daarna, met betrekking tot de ontmanteling is nauwelijks in beeld geweest. Ook niet in de media. Kennelijk is er geen échte zorg geweest dat het niet goed zou komen.’

Hoe kijken inwoners van Dodewaard terug op de periode dat de kerncentrale draaide?

‘Hoewel de meerderheid nu blij is dat de centrale is gesloten, was er in de tijd dat de centrale draaide ook een meerderheid die het juist prima vond dat hij draaide. De demonstranten kwamen vooral van buiten. Daar zaten echt knokploegen en dergelijke bij. De lokale mensen hier hadden daar helemaal geen zin in. De centrale zelf draaide gewoon en niemand had er last van. Er waren wel eens berichten dat het aantal kankergevallen hier hoger zou zijn dan elders, maar dat is nooit bewezen. Dat verdween dan weer naar de achtergrond.’

Als iemand nu zou opperen dat er een nieuwe kerncentrale in Dodewaard zou moeten komen?

‘Dat heeft de VVD gedaan, maar dat is niet meer geweest dan een proefballonnetje. Bij voorstellen over windmolens en zonnepanelen is er al veel weerstand, omdat mensen die niet in hun achtertuin willen. Dat zou met een kerncentrale ook weer zo zijn. Met name de mensen die er dichtbij wonen. Welke optie je ook kiest in de energietransitie, dat houd je altijd. Ik denk dat een kerncentrale niet nodig is als we doorzetten met zon en wind.’

Meer weten en meepraten over kernenergie? Schuif dan digitaal aan bij het vragenuur over kernenergie op woensdag, 24 april.

Afbeelding: Peter Hilz | ANP