Jongeren bereiken? 'Ga naar ze toe'

Allerlei onderzoeken tonen keer op keer aan dat er een gapend gat ligt tussen jongeren en politiek dat nog groter is als het gaat om lokale politiek. Jongerenwerker Ibrahim Kumcu, actieve jongere Jeppe Kok en gemeenteraadslid/docent Max van Eck bereiken jongeren wel. Zij vertellen hoe ook de lokale politiek de kloof kan dichten. 

Ibrahim Kumcu is jongerenwerker voor Versa Welzijn, een welzijnsorganisatie in Hilversum Noord-Oost, dat wordt gekenmerkt door krachtwijken. Samen met zijn collega Idsert Wouda en een groepje jongeren zette hij de podcast Effe Chill op. Het initiatief is ontstaan tijdens de pandemie vanuit de wens toch bij de jongeren te komen en het jongerenwerk te kunnen uitvoeren. Via Effe Chill willen Kumcu en Wouda jongeren bewustmaken van de rol die zij spelen in de samenleving.

'Jongeren leven online, ze hebben daar hun eigen wereld,' begint Kumcu. 'Om ze te doorgronden, moet je ze daar ontmoeten.’

De jongerenwerker zegt in zijn dagelijkse werk erg goede gesprekken met jongeren te voeren. 'Wij bespreken maatschappelijke vraagstukken, voeren reflectieve gesprekken en stellen vragen als 'Wat zou je anders willen zien?'. Die gesprekken wilden we ook voeren in een podcast. Zo ontstaan hele persoonlijke en intense verhalen waarmee andere jongeren ook zijn geholpen.'

Gespreksonderwerpen

De gespreksonderwerpen van de podcast variëren van jonge statushouders tot jongeren in de criminaliteit. Jongeren in de politiek werd ook een onderwerp van gesprek.

Kumcu stelt dat jongeren vooral bezig zijn met hun eigen zaken zoals het ontwikkelen van hun privéleven, hobby’s en sport. Politiek heeft daardoor een lagere prioriteit stelt hij, maar dit niet hoeft te betekenen dat jongeren er niet in zijn geïnteresseerd.

 ’Jongeren bewust maken dat ook zij hun stem moeten laten horen.’

'Lokale politiek zit op een heel ander level en is voor jongeren gevoelsmatig niet bereikbaar. Wij proberen hen juist bewust te maken dat ook zij hun stem moeten laten horen. Er ontstaan namelijk problemen als zij dit niet doen. Ze voelen zich dan minder betrokken, omdat ze niet het gevoel hebben dat zij invloed hebben op wat er in de maatschappij gebeurt. Dan ontstaat wantrouwen.'

Kumcu stelt dat politici naar jongeren toe moeten gaan, oprechte interesse in hen moeten tonen en hen serieus moeten nemen. 'Dat vraagt moed en lef. Raadsleden moeten naar buiten en actief op zoek gaan naar jongeren. Ik merk dat zij deze interesse hebben, maar dat ze ook weinig tijd hebben. Onze podcast kan er hopelijk op een laagdrempelige manier voor zorgen dat politici toch die connectie voelen met jongeren met wie zij normaal niet in aanraking komen.'

Tienskip

Jeppe Kok houdt zich ook bezig met de participatieve rol van jongeren. Samen met zijn vriendengroep heeft hij Tienskip opgericht. Deze organisatie wil via uiteenlopende programma’s en evenementen jongeren meer handvatten geven om zelf initiatieven te ontwikkelen. Tienskip is ontstaan naar aanleiding van Koks profielwerkstuk.

Kok: 'In de politiek gaat het veel over participatie, maar er wordt vergeten uit te leggen hoe dat werkt,’ merkt hij op. 'Aan de hand van de projecten die we doen op middelbare scholen en mbo's willen wij daar een ander licht op schijnen. Daarbij willen we het niet hebben over politieke instituten, de functie van Kamerleden of het stemmen. In het onderwijs wordt daar al veel aandacht aan besteed. Wij willen het hebben over hun problemen, de oplossingen die jongeren daar zelf voor bedenken en hopelijk kunnen uitvoeren.'

Kok voegt daaraan toe dat het belangrijk is de onderwerpen klein en behapbaar te houden voor jongeren. Zo behoud je hun aandacht en raken jongeren geïnteresseerd in lokale politiek.

'De kern van het probleem is dat jongeren niet weten waar de weg ligt'

Max van Eck, PvdA raadslid in de gemeente Winterswijk en docent maatschappijleer in het middelbaar onderwijs, erkent de afstand van jongeren tot de lokale politiek ook. 'De kern van het probleem is dat jongeren niet weten waar de weg ligt. Democratie is een mooi goed, maar dat moet wel worden onderhouden.'

De gemeenteraad van Winterswijk heeft relatief veel jonge raadsleden. Ongeveer een kwart is onder de 30 jaar. Ook PvdA Winterswijk trekt veel jonge mensen aan. Desondanks is jongerenparticipatie in de gemeente nog niet zo vanzelfsprekend.

'In Winterswijk liggen veel grote opgaven wat betreft jongeren. Winterswijk loopt leeg. Er is sprake van vergrijzing, maar nog veel meer van ontgroening. Toch wordt het probleem nog niet zozeer gevoeld,' constateert Van Eck.

Hoe het mogelijk is dat een gemeente schijnbaar niet in de gaten heeft dat hun jongeren vertrekken en niet meer terugkeren, kan Van Eck niet een-twee-drie verklaren. 'Ik denk dat dat besef sowieso nog moet groeien,’ stelt hij. Als het wegtrekken van jongeren uit Winterswijk goed tot de gemeente is doorgedrongen, zal die daar goed op anticiperen, meent Van Eck. Hij baseert die hoop op het recente verleden: 'Een aantal jaar geleden zat er ook nog maar één jongere in de raad.’

Vertrouwen

Om het vertrouwen van jongeren te winnen, is het belangrijk dat zij het gevoel moeten hebben dat ze invloed hebben op maatschappelijke gebeurtenissen, stelt Kok. 'Als jongeren zich niet betrokken voelen in de samenleving, is het vertrouwen in de overheid lager, omdat ze denken dat ze onmachtig zijn. Wij hopen dat de soort ervaringen de wij jongeren bij Tienskip geven, hen het inzicht geeft dat dit niet zo is.’

Daarnaast meent Kok dat de politiek onder jongeren het imago heeft van ‘saai’ en ‘langdradig’. Ook lijkt politiek voor jongeren een ver-van- je-bedshow te zijn. Dat laatste heeft onder meer te maken met het gegeven dat jongeren zich voornamelijk laten leiden door wat in de media wordt gezegd. “Dat is wat ze mee krijgen. En dat is niet een heel positief beeld,’’ stelt hij. 'Wij proberen jongeren via onderwerpen die zij belangrijk vinden te laten zien dat ook zij invloed hebben op politieke keuzes. Je moet alleen doorhebben hoe het systeem werkt. En hen laten ervaren dat politici eigenlijk ook best sympathieke mensen zijn.'

Leerlingen weten niet wat een gemeenteraad is ‘Vakken als burgerschap en maatschappijleer worden afgeschaald.’ 

Van Eck ziet in zijn lessen maatschappijleer dat zijn leerlingen niet weten wat een gemeenteraad is. “Zij kennen slechts een aantal koppen die bekend zijn vanuit de landelijke politiek. Leerlingen zijn er vaak weinig in opgeleid, doordat vakken als burgerschap en maatschappijleer worden afgeschaald. Daardoor kennen ze de weg niet naar de lokale politiek en worden problemen vaak als iets persoonlijks gezien of Iets dat gewoon zo is.'

Projecten met concrete uitkomsten, zoals Tienskip, kunnen daar volgens hem verandering in brengen. 'Het kan een hele positieve ervaring zijn, waardoor het op de lange termijn effect heeft. Dat soort projecten kan je nu inzetten. Dan heb je daar morgen profijt van.'

Afstand overbruggen

Blijft de prangende vraag: wat kunnen politici doen om de afstand tussen hen en jongeren te overbruggen? Van Eck: 'Ik heb het idee dat jongeren als begrip vaak wordt gebruikt voor electorale winst, omdat dit een doelgroep is die veel sympathie oproept. Maar wanneer gaat het in de beraadslaging nog over deze groep? We moeten politici daar ook verantwoordelijk voor stellen. Als politici moet je laten zien dat je oprecht geïnteresseerd bent in de problemen van jongeren en dat je hun belevingswereld begrijpt.' 

Winterswijk kent sinds vorig jaar een kindergemeenteraad. Kinderen zetten zich daar echt keihard voor in, voert Van Eck aan. 'De kinderen willen het beste idee presenteren. Ze vinden het ook leuk, omdat de kindergemeenteraad anders is dan een normale les. Als politici moeten we daar dan ook wel daadwerkelijk wat mee doen,’ zegt hij. 'Want waarom zouden ze de politiek later anders ooit nog serieus nemen?'

Afbeelding: Peter Hilz | ANP