Van oerconservatief tot volop sociaal perspectief: eerste reacties op de coalitieakkoorden in de provincies

Het heeft even geduurd, maar uit steeds meer provincies sijpelen de coalitieakkoorden binnen. De PvdA zit in aardig wat coalities, maar lang niet overal.

Flevoland is meer dan alleen platteland 

Abassin Nessar

Fractievoorzitter in Flevoland

Flevoland heeft een coalitie gekregen met BBB, VVD, ChristenUnie, SGP en PVV. Wat vind je daar van?

‘Het is een oerconservatieve coalitie, die geen afspiegeling vormt van heel Flevoland. Zowel inhoudelijk als qua gedeputeerden. Het lijkt de meest rechtse provinciale coalitie van Nederland te worden.’

ChristenUnie doet wel mee.  

‘Ja, dat is inderdaad de uitzondering. Maar ja: de CU doet wel mee, dus daarmee onderstrepen ze vooral hun conservatieve aard.’

Hoe merk je dat?

‘Het stedelijk gebied van Flevoland komt er bekaaid af in het akkoord. Flevoland wordt hier niet beter van!’

Wat betekent dat?

‘Dat er veel thema’s zoals betaalbare woningbouw, energiearmoede en klimaatbeleid niet voorkomen in het akkoord of nauwelijks uitgewerkt worden. Het lijkt wel alsof dit soort voor de coalitie spannende thema’s, waar ze intern tegengestelde standpunten over hebben gewoon over de schutting zijn gegooid naar de Provinciale Staten.’

Waarom is dat problematisch?

‘Als je zulke grote crises hebt, vind ik niet dat je dat kunt maken. We hebben een persbericht uitgebracht samen met GL, waarin we ook duidelijk maken dat het akkoord grotendeels lijkt te zijn geschreven vanuit de invalshoek van het platteland. Economie en leefbaarheid worden vanuit het perspectief van landbouw en landbouwgrond beschreven.’

Kan je daar een voorbeeld van geven?

‘Grote steden mogen worden dichtgebouwd, maar er mag niks in landelijk gebied. Ook de energietransitie mag niet ten koste gaan van landbouwgrond. Dat moet dus in stedelijk gebied. Dat kan niet, Flevoland is meer dan alleen platteland.’

Naast de BBB maakt ook de PVV deel uit van de coalitie. Merk je dat?

‘Zeker, als je kijkt naar de aanpak van racisme, discriminatie en naar het streven naar inclusiviteit, dat wordt ook helemaal niet benoemd in het akkoord. Terwijl dat van cruciaal belang is voor onze inwoners, met name in het stedelijk gebied rondom Almere en Lelystad.’

Geen lichtpuntjes dus?

‘Het is even zoeken, maar er staat wel een mooi hoofdstuk over burgerparticipatie en democratische vernieuwing in. Dat vinden we wel positief, want ook wij willen dat burgers vaker dan alleen bij verkiezingen gekend worden. Er is ook continuering van goed beleid van de vorige coalitie zoals RES 1.0, de Bossenstrategie en bouwen aan een krachtige samenleving naast het stapelen van bakstenen. Maar bij al deze punten wordt dus een sterk voorbehoud gemaakt of ze zijn niet goed uitgewerkt.’

Heeft de PvdA een eerlijke kans gehad of zat de samenwerking met GL de kansen in de weg?

‘Er is geen eerlijke kans geweest. We zijn op basis van beelden afgeserveerd, gelijk vanaf het begin al. We hebben alleen een eerste verkennend gesprek gehad, maar dat was niet op inhoud. Ondanks dat er veel inhoudelijke aanknopingspunten met de BBB was er in feite gewoon een cordon sanitair richting de optie van PvdA en GL samen. Alléén de PvdA hadden ze wel zien zitten.’

Maar jullie wilden GL dus niet loslaten?

‘Dat achtten we niet geloofwaardig. Ondanks dat we verschillende partijen zijn, hebben we veel overeenkomsten. Bovendien hebben we samen campagne gevoerd voor een sociaal en groen Flevoland. Dan kun je het echt niet maken om ze bij de eerste de beste gelegenheid los te laten.’

Ben je gezien de samenstelling van de coalitie opgelucht of toch teleurgesteld?

‘Teleurgesteld dus, omdat de coalitie geen weerspiegeling is van Flevoland. Je ziet dat zelfs terug in het college: allemaal man, van gemiddelde of hogere leeftijd, en wit. Dat is niet meer van deze tijd. In Almere leven 191 nationaliteiten, Flevoland is zeer multicultureel.’

Op welke onderwerpen willen jullie de komende jaren het verschil gaan maken?

‘We gaan sowieso de samenwerking met GroenLinks verder intensiveren. Daarnaast willen we zichtbaar zijn op thema’s als betaalbaar wonen en het versterken van de sociale voorzieningen. We willen niet alleen bakstenen stapelen, maar ook bouwen aan een krachtige samenleving. En natuurlijk zetten we ons in voor een betaalbare en haalbare energietransitie. Vanuit de oppositie gaan we daaraan doen wat we kunnen.’

Hoe zitten de andere oppositiepartijen er in?

‘Wij en GL zitten op één heel kritische lijn. Van de andere partijen weet ik het nog niet. Ik ben benieuwd of het college de eindstreep gaat halen, maar ik denk het niet. Met name de ChristenUnie zal snel in de problemen kunnen komen in zo’n rechtse constellatie.’

Zeer tevreden 

Jasper Kuntzelaers

Gedeputeerde in Limburg

In Limburg komt een coalitie met BBB, VVD, CDA, PvdA en SP. Dat lijkt een wat ingewikkelde mix?

‘Ja, zoals veel mixen op dit moment lastig lijken in dit land. Alles is complex, ik denk dat een coalitie van vier of vijf partijen per definitie ingewikkeld is.’

Hoe hebben jullie elkaar toch weten te vinden?

‘Ik denk dat er veel ruimte is gemaakt voor sociaal beleid, voor cultuur, voor betaalbare woningen, voor beter OV, voor gemeenschapszin: voor de warme kant van provinciebeleid. Kortom: alles wat je niet hoeft te doen, maar wel mag doen. De leefbaarheid van het platteland krijgt veel aandacht, voorzieningen en faciliteiten in wijken en dorpen. Dat wilden alle partijen.’

Waarom is GL buiten de boot gevallen?

‘Bij ons in de ledenvergadering hebben we gezegd dat we het liefst op zouden trekken met GL. Maar dat we ook bereid zijn met een andere linkse partij samen te werken om een (extreem)-rechtse coalitie met de PVV te voorkomen.’

Dat klinkt een beetje als een gelegenheidsargument.

‘Dat is het niet. In Limburg is de PVV de tweede partij na de BBB, waardoor dit een veel realistischer scenario is dan in veel andere provincies. Uiteindelijk is het gelukt om samen met de SP een sterk links blok te vormen, waarmee de andere partijen wilden samenwerken. Het resultaat is een mooi sociaal akkoord vol met investeringen in typische PvdA thema’s als wonen, armoedebestrijding, leefbaarheid en cultuur.’

Toch zijn er natuurlijk ook grote verschillen?

‘Die zijn er zeker. Op natuur en op de visie op landbouw bijvoorbeeld. Maar als je heel goed naar elkaar luistert en de pijn hoort, die bij de BBB zit en die aantoonbaar klopt, dan is het toch genuanceerder.’

Ja?

‘Er zijn zo vaak beloftes gedaan door de overheid aan boeren, die niet waar zijn gemaakt. Als je dat in je achterhoofd meeneemt, snap je hen wel.’

Staan er nu zaken in het coalitieakkoord waar je het eigenlijk niet mee eens bent?

‘Eigenlijk niet. Ik snap dat je de inspanningen op stikstof wilt vergroten, maar het eerlijke verhaal is: geef ons de middelen en mogelijkheden om aan de slag te gaan en staar je niet blind op die deadline. Hoe eerder wij aan de slag kunnen, hoe eerder we klaar zijn.’

Dus je bent tevreden?

‘Zeer tevreden zelfs. Het is echt een heel mooi akkoord, socialer dan ooit. Ik weet dat er in het verleden met alleen CDA en VVD akkoorden zijn gesloten die minder impact hebben op de levens van de Limburgers dan dit akkoord.’

Het motorblok wilde geen GL 

Peter Kerris

Fractievoorzitter in Gelderland

In Gelderland gaan BBB, VVD, CDA, ChristenUnie en SGP samenwerken. Was dat verwacht na de verkiezingen?

‘Niet direct na nee. We hadden wel verwacht dat de BBB met 14 en VVD met 6 zetels zaken met elkaar zouden doen. Daar waren dan niet zoveel extra zetels voor nodig. PvdA en GL zijn de derde en vierde partij, dus dat had een coalitie kúnnen zijn, door het midden.’

Maar dat gebeurde niet?

‘Nee. We hebben twee informatierondes gehad. In een eerste verkennende ronde werd een motorblok geformeerd tussen BBB, CDA en VVD. Ze zochten vervolgens steun bij PvdA, CU, JA21 en SGP. GroenLinks zat dus niet in dat rijtje, maar werd door de verkenner wel aanbevolen vanwege de link met ons.’

En toen?

‘Daarna kwam Ank Bijleveld, die met het motorblok, de vier partijen en GL dus nog eens in gesprek ging. Maar de combinatie met GL bleek niet op veel steun te kunnen rekenen bij de andere partijen. Wij wilden echter niet als enige progressieve partij in een conservatief rechts blok gaan zitten en vielen daarom ook buiten de boot. Dat levert een coalitie op die helaas geen recht doet aan de verhoudingen van de afgelopen jaren.’

Wat vind je van het coalitieakkoord?

‘Mijn belangrijkste indruk is vooral dat het weinig ambitieus is. De echt grote vraagstukken worden niet geadresseerd: de landbouwtransitie, de woningnood, openbaar vervoer. Er zit weinig nieuws in.’

Wat betekent dat voor de komende vier jaar voor jullie?

‘In ieder geval voeren we die oppositie samen met GroenLinks. We zoeken elkaar op. Daarbij zullen we het echt niet over alle details eens worden, maar in de grote lijnen staan we natuurlijk voor een linkse, progressieve aanpak. Meer openbaar vervoer en herstel van de natuur. Dat soort zaken zien we niet goed terugkomen in het coalitieakkoord.’

Gaan jullie constructief oppositie voeren of fel van jullie afbijten?

‘De coalitie heeft aangegeven dat ze met een uitgestoken hand naar de oppositie zullen kijken. Dat wachten we af. Slechte voorstellen zullen we proberen te verbeteren, goede zullen we steunen. We vinden vooral dat er een tandje bij moet qua ambitie.’

Gaat dit college de eindstreep halen?

‘Als ik dat wist, haha. Gelderland heeft in ieder geval geen traditie van vallende colleges.’

Afbeelding: Marcel van Hoorn | ANP