Zorgen om zorg in Noordoostpolder

Na het verlies van ziekenhuizen, hikt de gemeente Noordoostpolder nu aan tegen het vertrek van vijf huisartsen. Er speelt een probleem rond een zorgboerderij en dan is er nog het beleid rond de huishoudelijk hulp. Raadslid en zorgexpert Henk van der Linde over de inspanningen die worden gedaan om de zorgvoorzieningen in het landelijke poldergebied weer enigszins op peil te krijgen. 

Het is zorgelijk gesteld met de zorg in de Noordoostpolder, zegt zorgspecialist Van der Linde in Emmeloord. Hij heeft heel veel hoeken van de gezondheidszorg gezien in zijn loopbaan: Van der Linde werkte in de verpleeghuiszorg, de ziekenhuiszorg, geestelijke gezondheidszorg en de ouderenzorg. De laatste vijftien jaar van zijn zorgcarrière heeft hij als zorgbemiddelaar gewerkt.

De verschillen in gezondheid tussen rijke en minder rijke inwoners konden groeien door de verschraling van de gezondheidszorg in het gebied. Het terugdringen van die gezondheidsverschillen is twee jaar geleden een van de voorwaarden geweest voor de PvdA Noordoostpolder om deel te nemen aan de coalitie.

Digitale huisartsenpraktijk werkt niet

De bereikbaarheid en de toegankelijkheid in de zorg is in de loop van de tijd ingewikkelder geworden waardoor kwetsbare groepen zorg uitstellen, constateert Van der Linde. Het moet niet moeilijker worden, stelt hij en geeft een concreet voorbeeld: ‘De Noordoostpolder heeft een digitale huisartsenpraktijk. Die werkt niet voor bepaalde groepen. Met name voor laaggeletterden, ouderen en licht verstandelijk gehandicapten is het een probleem. Zij nemen geen contact op, met als gevolg dat hun klacht verergert.’

Consequentie daarvan is dat duurdere opties vaker om de hoek komen kijken; wie een medisch probleem maar lang genoeg verwaarloost komt vanzelf uit in het ziekenhuis voor een duurdere behandeling, zet Van der Linde uiteen.

Kraamzorg

Emmeloord, de grootste plaats in de gemeente Noordoostpolder heeft een roerige geschiedenis met (streek-)ziekenhuizen achter de rug, compleet met fusies, machtsstrijd en een faillissement in 2018 als de particuliere eigenaar een aantal ziekenhuizen waaronder het ziekenhuis in Emmeloord niet kan redden.

‘Daarmee verdween ook de dagbehandeling. De gemeente heeft de grond en het gebouw gekocht,’ zegt Van der Linde.

Emmeloord heeft wel een dependance van het Sint Antoniusziekenhuis uit Sneek. Daarin zijn onder meer een polikliniek, huisartsen en een huisartsenpost gevestigd. ‘Het grote knelpunt is dat we de kraamafdeling kwijt zijn,’ zegt Van der Linde.

Voor bevallingen gaan vrouwen uit de gemeente Noodoostpolder naar het ziekenhuis in Sneek, in verband met een langdurige afsluiting van het viaduct bij Sneek is dat tegenwoordig vooral Heerenveen. ‘Ook Urk is voor de kraamafdeling tegenwoordig aangewezen op Sneek of Heerenveen. Vroeger kwamen zij naar het ziekenhuis van Emmeloord als dat nodig was.’

'Uit voorzorg kiezen sommige vrouwen er daarom voor poliklinisch te bevallen, zonder medische noodzaak. Maar dan moet je de zorg wel zelf betalen.'

Sneek en Heerenveen liggen nou niet bepaald om de hoek als je in de Noordoostpolder of in Urk woont en plotseling wegens complicaties bij de bevalling toch naar het ziekenhuis moet. ‘Uit voorzorg kiezen sommige vrouwen er daarom voor poliklinisch te bevallen, zonder medische noodzaak. Maar dan moet je de zorg wel zelf betalen.’

Gezondheidscentrum met terugkeer dagbehandeling

Inmiddels wordt in Emmeloord wel gewerkt aan een groot gezondheidscentrum, ‘Het Vlie’. ‘Daarin zit het Antoniusziekenhuis, een huisartsenpost, een zorggroep, de Bergmankliniek. De instelling voor nierdialyse heeft zich teruggetrokken.’ Dat veroorzaakt financiële problemen.

Er zitten meer haken en ogen aan het project, maar het gaat in principe wel door. Dit betekent ook dat de gemeente Noordoostpolder in de toekomst weer een dagbehandeling krijgt. Inwoners van de Noordoostpolder kunnen voor kleine operationele ingrepen dan weer dichter bij huis terecht.

Alleen, de kraamzorg keert niet terug. Van der Linde betreurt dat. Hij kan het ook wel verklaren: ‘Aan kraamzorg in het ziekenhuis zit ook een kinderafdeling, een kinder-ic en een kinderspecialist aan vast. Daarvoor heb je te weinig mensen in de omgeving. Als de regio groeit, kan de terugkeer van een kraamzorgafdeling een optie zijn.’ 

Huisartsenzorg

Een dreigend huisartsentekort steekt momenteel de kop op. ‘De Noordoostpolder heeft vijf nieuwe huisartsen nodig,’ schetst Van der Linde het probleem. ‘Vijf bereiken de pensioengerechtigde leeftijd binnenkort.’

Om ervoor te zorgen dat inwoners straks ook nog kunnen rekenen op eerstelijnszorg in de buurt, heeft de regio-organisatie voor huisartsen Medrie samen met de huisartsen contact gezocht met het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). ‘Onze fractievoorzitter is huisarts. Zij is hierbij betrokken. Medrie en de huisartsen bieden stage-opleidingsplaatsen voor huisartsen aan.’  

De bedoeling is dat de studenten na hun stage in de Noordoostpolder als huisarts gaan werken. De gemeente zorgt voor een woning of ondersteunt de huisarts in spe bij het zoeken naar een woning. Daarnaast helpt de gemeente bij het vinden van een baan voor de partner. Op die manier wil de gemeente het aantrekkelijk maken voor studenten om zich in de Noordoostpolder te vestigen.

Die inspanning is nodig, want de komst van vijf nieuwe huisartsen is essentieel, stelt Van der Linde. De ervaring met de digitale praktijk bewijst dat die vorm van huisartsenzorg geen alternatief is voor de Noordoostpolder.

Arbeidsmigranten

Behalve de kwetsbare groepen die Van der Linde noemde, wijst hij ook op de vijfduizend arbeidsmigranten in de Noordoostpolder. Verder huisvest de gemeente ook statushouders en telt de gemeente zo’n duizend asielzoekers. ‘Deze groepen mensen kunnen al moeilijk aangeven waar ze last van hebben. Hoe wil je het dan digitaal voor elkaar krijgen?’ Bij digitale ontbreekt immers een wezenlijk deel van de communicatie, de non-verbale communicatie. En al klinkt het wellicht wat vreemd, het is de vraag of iedereen wel over digitale middelen beschikt. Een te grote groep zou in elk geval de dupe worden van gedigitaliseerde huisartsenzorg.

Noordoostpolder heeft vier GGZ-praktijkondersteuners. De huisartsenpraktijk in Marknesse faciliteert de andere posten in de gemeente. ‘De bedoeling is dat een deel van de jeugdzorgvragen bij die praktijkondersteuners terecht komt. Zo proberen wij de oplopende vraag naar jeugdzorg te beantwoorden.’ 

Wmo

Waar het ziekenhuis fysiek op afstand is en een digitale huisartsenpraktijk ook voor afstand zorgt, draagt ook de Wmo bij aan de afstand tussen burger en instantie. ‘Ik noem de Wmo wel de Wet maatschappelijke ontmoediging,’ merkt Van der Linde met een ironische lach op.

'Als gemeente zit je met drie petten op: je bepaalt wie hulp verleent, je bepaalt het kostenplaatje en je bepaalt wat voor hulp iemand krijgt.'

Dankzij zijn werk in de zorg heeft de zorgexpert van heel dichtbij gezien hoe ingewikkeld het aanvragen van Wmo-zorg is geworden en welke gevolgen dat heeft. ‘Met name ouderen en gehandicapten krijgen zorg via de Wmo. Die vraag je aan bij de gemeente. Als gemeente zit je met drie petten op: je bepaalt wie hulp verleent, je bepaalt het kostenplaatje en je bepaalt wat voor hulp iemand krijgt.’

Een slechte zaak wat betreft Van der Linde. Hij adviseert de gemeente al lang de rol van beoordelaar buiten de gemeente te zoeken, want: ‘Welke criteria hanteer je bij die beoordeling? Geld? Of kijk je naar welke zorgverleners je hebt?’

In beide gevallen is het risico te groot dat mensen niet de benodigde hulp krijgen. ‘Daarom moet de beoordeling buiten de gemeente gebeuren en zorgt de gemeente daarna voor de uitvoering,’ aldus Van der Linde.

De verschillen in het zorgaanbod tussen gemeenten steekt hem: ‘In Hilversum bijvoorbeeld is de huishoudelijke hulp snel voor elkaar. Ik ken iemand van 94 die vijf dagen na de aanvraag de huishoudelijke hulp al over de vloer had en van wie de aanvraag voor een traplift in huis ook snel werd toegekend. In Emmeloord zou dat niet gauw gebeuren. Omdat er andere criteria worden gehanteerd. Hier wordt geredeneerd dat je een traplift tenminste tien jaar moet gebruiken. Voor iemand van 94 zouden ze zeggen: die wordt geen 104, dus komt er geen traplift.’

‘Jeugdzorg terug naar provincie’

Wat betreft de jeugdzorg signaleert hij dat het verlenen van lichte hulp goed gaat. De zwaardere jeugdzorg is een probleem.

De gemeente Noordoostpolder zit in het regionale samenwerkingsverband van Flevolandse gemeenten die de jeugdzorg regelt. ‘Maar er is te weinig geld, hulpverleningsinstellingen vallen om. Een grote organisatie, Triade Vitree, waar jeugd onder de 18 jaar terecht kan bijvoorbeeld, verkeert in financieel zwaar weer.’

In een rechtszaak die de organisatie had aangespannen tegen de Flevolandse gemeenten heeft de rechter bepaald dat de tarieven inderdaad te laag waren, vertelt Van der Linde. ‘De gemeenten moeten geld bijleggen. Maar ik zou Bureau Jeugdzorg graag weer bij de provincie willen terugzien. Als het voorheen over jeugdzorg ging, zat ik bij de provincie. Dat ging goed.’

Zorgboerderij

Tenslotte speelt een probleem met de Zorgboerderij, een voorziening voor 35 cliënten. Door een bouwproject dat direct grenst aan de zorgboerderij kan het zijn dat die de zorg onvoldoende kan leveren. ‘Ik heb de eigenaar kunnen adviseren. Meer kan ik niet doen, maar het is belangrijk dat deze voorziening in stand blijft. Ook al gaat het om een kleine groep, het gaat om mensen die nergens terecht kunnen als de zorgboerderij er niet meer is,' aldus de bevlogen Henk van der Linde die nog veel werk heeft te verzetten in de gemeente.

Afbeelding: Fred Hoogervorst photography | ANP