Gemeenten stellen binnenkort hun begrotingen voor de komende periode weer vast. De meeste lukt het de begroting voor het komend jaar sluitend te krijgen, maar het ravijnjaar 2026 waarvoor de VNG heeft gewaarschuwd, komt steeds dichterbij. We spraken met Stan van Eck, Mirka Antolovic-Tipuric en Ruud de Jonge over de financiële situatie in hun gemeente.
Sparen voor grote investeringen in de toekomst
Stan van Eck
Stan van EckFractievoorzitter in Hoogeveen
‘Ja, het gaat verrassend goed. We hebben een paar rampzalige jaren achter de rug waarin we langs de rand van de afgrond zeilden. We hebben toen een aantal beleidsarme jaren gehad om de boel op orde te krijgen. In het fysieke en het sociale domein hebben we daardoor achterstanden opgelopen.’
Die worden nu weer ingehaald?
‘Ja, maar ook bij ons wordt 2026 een ravijnjaar. Tot die periode investeren we in het fysieke domein in onderhoud, fietspaden en wegen. Ook zetten we in op vergroening en het vergroten van de biodiversiteit. Dat is echt nieuw hier. We hebben een PvdA-wethouder in het college met een hele groene achtergrond en dat werpt zijn vruchten af. In het sociale domein zetten we stappen, met bijvoorbeeld extra werkplekken voor mensen met een beschut werk indicatie. Ook krijgt het plaatselijke poppodium een regiofunctie zodat we het gat tussen Zwolle en Groningen vullen.’
Wordt er ook nog bezuinigd?
‘Nee, sterker nog: we gaan zelfs sparen, voor grote investeringen in de toekomst. Er komt een moment dat we aan een nieuw zwembad toe zijn bijvoorbeeld.’
Maar toch die dreiging van 2026?
‘Conform de oproep van de VNG is die inzichtelijk gemaakt. We kunnen het spaartempo verlagen en investeringen verschuiven, dan kun je waarschijnlijk de begroting sluitend krijgen. Maar ja, dat is een aanpassing aan de wispelturigheid van het Rijk.’
Is er dan veel eenheid in het college met zo’n relatief makkelijke begroting?
‘We wilden geen raadsbreed akkoord in Hoogeveen, maar we wilden wel de hele raad betrekken. De niet-coalitiepartijen hebben we dus ook betrokken bij de gesprekken en we hebben ook aangegeven wat we met hun inbreng zouden doen. Ook bij het opstellen van de begroting nu hebben we daar dus nog baat bij.’
Al met al gaat het komende jaar wel goed komen?
‘Zeker weten!’
Echt aan de slag met basisbanen
Mirka Antolovic-Tipuric
Mirka Antolovic-TipuricFractievoorzitter in Leeuwarden
Wordt het een makkelijke of moeilijke begrotingsronde in Leeuwarden?
‘Mijn zoon van 7 zou zeggen: middelmatig, haha. Nee, we staan er niet heel slecht voor als je de context ziet van veel gemeenten in de rest van het land. We hoeven vooralsnog niet te bezuinigen.’
Hoe komt dat?
‘We hebben goed op de financiën gepast. Een paar jaar geleden hebben we al flink getransformeerd in het sociale domein, we hielden structurele bestedingsruimte achter de hand en hamerden op begrotingsdiscipline. Verder pakte ook de herverdeling van het gemeentefonds goed uit. Op bijvoorbeeld cultuur en sport willen we wel meer, maar dat lukt niet. We hebben de afgelopen jaren ook moeilijke beslissingen moeten nemen.’
Bijvoorbeeld op het sociaal domein?
‘Daar is juist in geïnvesteerd. De energietoeslag is tot 150% van de bijstandsnorm uitgekeerd. Verder werken we aan basisbanen, meer kunnen bijverdienen in de bijstand en we hebben een pilot schuldenvrij Leeuwarden. PvdA-wethouder Hein Kuiken (red. wethouder financiën) is ook gewoon goed, dat helpt ook.’
Waar gaan jullie de komende periode in investeren?
‘Er komt een wat grotere uitgave voor het popcentrum, net als in Hoogeveen. Het popcentrum heeft al jaren een tekort doordat ze te weinig geld kregen. Dat zal vast voor veel weerstand bij de oppositie zorgen. Ook we willen echt aan de slag met basisbanen. Verder hebben we een aantal fondsen waar in totaal 40 miljoen euro zit voor structuurversterkende investeringen. Dat gaat in grote mate naar duurzaamheid en bestaanszekerheid, onze eigen thema’s waar we voor gaan.’
De reserves zijn leeg getrokken voor de financiering van de Floriade
Ruud de Jonge
Ruud de JongeFractievoorzitter in Almere
‘Nee. Nieuwe plannen gaan sowieso niet door en een groot deel van de bestaande plannen is tijdelijk stopgezet. We gaan minder bouwen, de kosten gaan ernstig omhoog en de reserve loopt leeg. Om alles op termijn weer rond te krijgen heeft de coalitie de term “takendiscussie” bedacht. Die discussie moet 20 miljoen euro aan bezuiniging opleveren. Want daar komt het dus op neer. Maar die discussie komt pas in december, terwijl de begroting in november op de agenda staat. Dat is natuurlijk een vreemde volgorde.’
Zitten er nog nare verrassingen in de begroting?
‘We stappen heel makkelijk over een blamage van het vorige college heen: we zijn onze verplichtingen voor de rioolaanleg in een stadswijk niet nagekomen. Dat moet nu alsnog en daar hoort een schadevergoeding bij. Dat kost 20-30 miljoen euro en dat wordt nu omgeslagen in de rioolheffing naar iedereen. De heffing is een vast bedrag per huishouden en drukt extra zwaar bij de mensen die het financieel minder goed hebben.’
Zijn er nog meer problemen?
‘De reserves zijn leeg getrokken voor de financiering van de Floriade. Het nettoresultaat staat op -100 miljoen. Het riooldebacle gaat in totaal tussen de 60 en 100 miljoen kosten. Zo draai je jezelf wel in de problemen. De pauzeknop in de stad wordt ingedrukt en tegelijkertijd wordt ons een blanco cheque gevraagd, omdat we ja moeten zeggen op een begroting die dus pas in december eigenlijk echt ingevuld gaat worden.’
Op welke domeinen wordt er bezuinigd?
‘Er is geen geld. Al het geld dat binnenkomt, is gealloceerd aan plannen die in het coalitieakkoord staan. Maar het kan gewoon niet meer. Dus zie je dat de lasten voor bewoners gaan stijgen. De discussies worden zo ontweken. Daarbij zijn we een van de weinige gemeenten waar grondopbrengsten nog een rol spelen. De verwachte opbrengsten worden niet in de begroting meegenomen. Als we vooruit kijken, komen we altijd geld tekort. Als we terugkijken, houden we tot nu toe altijd over. Dat compliceert de discussie ook.’
Dreigt er een artikel 12 status, of is dat niet aan de orde?
‘Nee, dat niet. Het grappige is dat wat we tekort komen, makkelijk is bij te lenen op de kapitaalmarkt. En de solvabiliteitsratio van onze gemeente is extreem sterk. Soms boeken we geld in voor projecten die niet eens doorgaan, omdat we de mensen er niet voor kunnen vinden. De begroting is dus altijd negatief, maar aan het eind zijn er vaak allerlei voordelen te vinden. We worstelen er als gemeente mee om dat beter of anders te doen.’
Jullie zitten in de oppositie. Hoe wordt jullie inbreng richting de begroting meegewogen?
‘In de oppositie zitten maakt ons leven makkelijk, omdat we best wel kritiek kunnen hebben op de plannen die we immers niet bedacht hebben. Maar het is ook moeilijk zolang de coalitiepartijen elkaar vasthouden. Dat laatste is vaak aan de orde, het is een uphill battle. In de algemene beschouwingen zullen we net als vorig jaar proberen fundamentele verschuivingen te krijgen door minima te ontzien, maar daar is helaas geen meerderheid voor te krijgen.’
Wordt 2026 een fundamenteler probleem?
‘Zeker. Als dat niet opgelost wordt, volgen heel pijnlijke bezuinigingen. Dan moeten bibliotheek en zwembaden dicht en wordt het theater gekort. Op jeugdhulp mag je niet korten, op de Wmo moet je zorg leveren. Dus je kunt alleen snijden in dat soort gemeenschappelijke voorzieningen. Er is geen ruimte meer. We moeten dit op landelijk niveau oplossen, anders worden ook de wijken van de Haagse politici niet meer leefbaar.’