Een paar zure appels, maar vooral veel moois na jarenlang oppositie

Nieuwe ronde, nieuwe kansen: na jaren in de oppositiebankjes, is de PvdA in veel gemeenten, waaronder een behoorlijk aantal grote steden, weer toegetreden tot de coalitie. Welke kansen biedt dat voor sociaal-democratische politiek? Welke pijnlijke keuzes hebben ze moeten maken? En vooral, wat hopen ze te bereiken?

Op wonen bijna ons hele verkiezingsprogramma in het akkoord gekregen

Dennis de Vries

Wethouder volkshuisvesting, jeugd en wijkaanpak in Utrecht

Hoe heeft de PvdA het gedaan in Utrecht?

‘De afgelopen periode hebben we stevig oppositie gevoerd. Dat heeft zich uitbetaald bij de verkiezingen. We zijn met één zetel gegroeid. Nu kunnen we in het college het verschil maken en hopen we in de komende periode meer te verwezenlijken van onze ideeën. We zitten in een coalitie met bijna allemaal progressieve en sociale partijen, die gezamenlijk optrekken.’

Hoe heeft die positieve uitslag zich vertaald in je portefeuille?

‘Ik heb wonen in mijn portefeuille. Op dat thema hebben we bijna ons hele verkiezingsprogramma in het coalitieakkoord gekregen. Daarin hebben we echt een enorme slag geslagen. Zo hebben we afgesproken dat we bij nieuwbouw naar 75% goedkope koop, sociale- of middeldure huur gaan. Verder willen we per project 30% van de sociale huurvoorraad aanwijzen voor kwetsbare groepen. Ook kijken we met partners of we voor leerkrachten betaalbare woningen kunnen realiseren.’

Maar verdienen die niet te veel voor sociale huurwoningen?

‘Nee, dat is echt onjuist. Eigenlijk willen we van het beeld af dat sociale woningbouw alleen maar voor mensen is die financieel niet kunnen rondkomen. Sociale huur zou ook voor de politieagent, hoogleraar of anderen moeten zijn. In die zin gaat het om taal: we moeten het niet meer over woningmarkt hebben, maar over volkshuisvesting.’

Vooral een agenda op nieuwbouw dus.

‘Nieuwbouw is belangrijk, maar we doen ook veel voor bestaande bouw. Zo willen we huurders beter beschermen en krijgen we een leegstandsaanpak.’

Hebben jullie alleen maar je zin gekregen op wonen?

‘Helaas niet. Het slopen van woningbouw aan de Croeselaan konden we niet meer terugdraaien. Dat was zuur, want daar hebben we flink campagne op gevoerd. We hebben er wel wat voor teruggekregen: we hebben afgesproken dat er in de toekomst geen sociale huurwoningen meer worden gesloopt.’

En welke stempel druk je op je andere onderwerpen?

‘Bij de jeugd en wijkaanpak kan ik terugvallen op mijn eerdere werkervaring. Ik ben directeur geweest van Stichting Vreedzaam, daarin heb ik me altijd al beziggehouden met jeugd en wijken. Daarbij zag ik dat een integrale aanpak nodig is: wij zien het misschien als aparte hokjes, maar een kind ziet een school, de buurt, het gezin en de sportclub niet als verschillende dingen. Daar zit veel samenhang in, maar dat wordt onvoldoende opgepakt.

Je ziet bijvoorbeeld vaak dat het misgaat bij integrale kindcentra. Het idee klinkt mooi, maar het gaat dan vaak alleen om de stenen: alles is inpandig, maar er is nooit goed over nagedacht hoe al die organisaties samenwerken. Daardoor ontstaan conflicten.’

Wat hoop je de komende vier jaar te bereiken?

‘Ik heb altijd gewerkt met de mensen om wie het gaat, met de poten in de klei. Ik ga dus ook niet de hele week op kantoor zitten. Als het om de wijkenaanpak gaat, dan wil ik samen met mensen in de wijken bepalen wat er nodig is. We hebben een wijkaanpak in Overvecht en daar gebeuren goede dingen. Maar misschien heeft een wijk als Kanaleneiland wel iets anders nodig.

Uiteindelijk vind ik het belangrijk dat mensen in de wijk het gevoel hebben dat ze meedoen en dat we hierdoor de lokale democratie kunnen versterken. Mensen moeten het gevoel krijgen dat ze ertoe doen, dat ze gehoord en gezien worden.’

In deze stad klinken alle stemmen 

Pieter Paul Slikker

Wethouder wonen, zorg en bestuurlijke vernieuwing in Den Bosch

Hoe is de coalitievorming verlopen?

‘Den Bosch is een van de meest versplinterde gemeenten met 16 partijen, waarvan zeven met één zetel. Dat en het feit dat de grootste partij slechts zes zetels heeft, maakt dat wij, met winst en drie zetels, een stevige factor van belang zijn. Daarbij was de uitslag zowel links progressief als rechts conservatief: in deze stad klinken alle stemmen.’

Dat klinkt ingewikkeld.

‘Ja, maar in de praktijk zag je het tegenovergestelde. We wilden en moesten er hier met elkaar uit komen. Een voordeel is ook dat Alexander Pechtold bij ons de informateur was en startte met de vraag wat we wilden: elkaar vier jaar lang vastzetten in politieke oplossingen en onderzoekjes? Of concreet stevige keuzes maken? Het was over de volle breedte het laatste. Daardoor starten we met een jong en energiek college van zes partijen en wethouders met een bestuursakkoord, dat barst van de ambitie.’

Waar ben je inhoudelijk het meest trots op?

‘Dat we met onze aanpak op ongelijkheid extra stappen zetten voor kinderen die minder kansen krijgen door ze huiswerkbegeleiding, cultuur en sport te bieden. Zo grijpen we aan de voorkant sneller in en hoeven we niet achteraf als kinderen vastlopen proberen de boel te repareren.’

Wat kun je met je portefeuille?

‘Als wethouders hebben we allemaal een portefeuille waar ons hart sneller van gaat kloppen. Met wonen, zorg en bestuurlijke vernieuwing geldt dat ook voor deze sociaal-democraat. Aan de slag dus, met betaalbaar bouwen, wachtlijsten terugdringen en met scherp oog letten op de jeugdzorg.’

Hoe ga je dat laatste doen?

‘Het grootste gevaar is dat we vier jaar lang discussiëren over of en hoe specialistische jeugdzorg teruggaat naar Rijk of regio, terwijl we nú als gemeente een plicht hebben om het samen op te pakken met bijvoorbeeld de huisartsen. 80% wordt namelijk verwezen via de huisarts, maar de helft krijgt een niet-passend zorgaanbod. Dat kan niet wachten. We hebben het hier wel over de meest kwetsbare groep kinderen hè.’

Een ander onderdeel van je takenpakket is bestuurlijke vernieuwing. Een moetje?

‘Nee zeker niet. Er zijn mensen die de weg altijd wel weten te vinden, maar ik wil juist alle mensen een stem geven. Als omwonenden protesteren tegen hoogbouw, waar is dan bijvoorbeeld de stem van de mensen die er gaan wonen? Daarom willen we onder meer kleinschalige burgerberaden inzetten.’

Maar als we het toch over wonen hebben…

‘Een hele opgave: we willen naar 70% betaalbare woningen, terwijl we nu op 60% duur zitten… De gemiddelde prijs voor een woning hier is nu € 465.000.’

Welke obstakels zie je daarbij?

‘Heb je even? Ik ben echt geschrokken van de tekorten op de arbeidsmarkt en het feit dat ontwikkelaars gewoon geen nieuwe orders aannemen, vanwege de dagkoersen qua materiaal. Daarnaast is Den Bosch omringd door drie Natura-2000 gebieden en hebben we weinig uitleglocaties. Daar moeten we ook een lobby voor voeren. En dan hebben we het nog niet over water: we zijn het afvoerputje van Brabant. Wat er vorig jaar in Limburg is gebeurd, zou ook bij ons kunnen voorkomen.’

Elke woensdag- en vrijdagmiddag de wijk in   

Yusuf Çelik

Wethouder wonen, wijken en integratie in Tilburg

Tevreden?

‘Ja. We hebben hartstikke fijn onderhandeld en nu een mooi sociaal en groen akkoord. Daarin hebben we drie integrale opgaven geformuleerd voor de stad: “Tilburg kansrijk”, “Tilburg groen en duurzaam” en “Tilburg groeit, bloeit en bruist”.’

Klinkt best dichtgetimmerd.

‘Nou dat is het niet. We proberen de raad er ook nadrukkelijker bij te betrekken. De basis daarvoor zijn uitvoeringsbrieven. De raad mag meedenken en dat kan uitmonden tot een aanvulling op de begroting. Ook laten we elkaar vrij op sommige punten, zodat het debat niet verstomt in de raadszaal.’

Wat betekent dat voor je portefeuille?

‘Door onze meer integrale manier van werken, ga ik als collegelid bijdragen aan alle drie de opgaves. Wonen komt namelijk in alle drie de opgaves voor. De eerste opgave gaat over de groeiende ongelijkheid en hoe we die tegengaan, de tweede van groen en duurzaam meer over de energietransitie en de laatste over betaalbaar wonen en de ruimte in de stad.’

Wat hoop je de komende vier jaar te bereiken?

‘Ik hoop dat we geen beleid gaan stapelen, maar echt in de uitvoeringsmodus komen. Ik wil daarom politiek vanuit de nabijheid bedrijven. Dat hebben we de afgelopen acht jaar in de oppositie gedaan en dat wil ik als wethouder blijven doen.’

Hoe zie je dat voor je?

‘Door als gemeente present te zijn en een positieve bijdrage te leveren aan de uitdagingen die een wijk kent met wijkgericht werken en gebiedsgerichte sturing. Ik ben bijvoorbeeld wijkwethouder van acht wijken en ben er nu al hardlopend doorheen gegaan, maar ik wil straks elke woensdag- en vrijdagmiddag de wijk ingaan. Ik stap op de fiets en ga erop af. Daarnaast hoop ik natuurlijk ook dat we het aantal sociale huurwoningen op peil krijgen en starters kunnen helpen.’

Waar ben je trots op?

‘Allereerst dat we echt aan de slag gaan met basisbanen. Dat we een stadshoogleraar hebben, Ton Wilthagen, die ons gaat helpen met oplossingen op de arbeidsmarkt. Maar ook dat we het bedrag van de meedoenregeling voor minima omhoog hebben gekregen. Die stond al twaalf jaar op honderd euro en is nu gestegen naar € 135, en wordt ieder jaar geïndexeerd.’

En op je portefeuille wonen?

‘Dat we ons inzetten voor betaalbaar wonen, is heel goed en nodig: het percentage sociale huur gaat van 20 naar 35% bij nieuwbouwprojecten. Ik hoop dat we op de bouwmarkt ook iets meer durf kunnen tonen. Wij hebben een fonds opgericht voor stedelijke ontwikkeling, waarmee we onder meer de onrendabele top kunnen financieren.’

Welke pijnlijke keuzes hebben jullie moeten maken?

‘We hadden tijdens de onderhandelingen één pijnpunt en één breekpunt: het pijnpunt was de ontwikkeling van het bedrijventerrein Wijkevoort. Het breekpunt was bezuinigen op het minimabeleid. Op het pijnpunt hebben we toch moeten toegeven. We hebben wel de voorwaarden uit het bestemmingsplan herbevestigd en wat extra voorwaarden uitonderhandeld.

Door bijvoorbeeld te zeggen dat er pas een schop in de grond mag, als het besluit onherroepelijk is genomen. En door op te nemen dat we pas aan fase twee van de ontwikkeling beginnen als we eerst serieus werk hebben gemaakt van de revitalisatie van bestaande bedrijventerreinen.’

Bijschrift afbeelding: De kersverse Bossche wethouder Pieter Paul Slikker

Afbeelding: Rob Engelaar | ANP