De een kwam er zelf achter door alle voorkeursstemmen op te tellen; de ander kreeg een telefoontje vanuit het bestuur. En waar de een geen enkel moment twijfelde om in de raad te stappen, had de ander nog wat bedenktijd nodig. Maar inmiddels hebben de raadsleden die in maart met voorkeursstemmen zijn gekozen er allemaal evenveel zin in, en is het misschien wel het leukste dat ze ooit hebben gedaan.
Al wandelend bekeek Suzanne Kok donderdag 17 maart de stemuitslagen van Leidschendam-Voorburg. Ze stond op nummer vier, en de PvdA had drie zetels gekregen. Het viel op dat ze bij het eerste stembureau meer stemmen kreeg dan verwacht. Ook bij de tweede, en derde. Met stijgende verbazing liep ze alle processen-verbaal door van de stembureaus. Om tot de conclusie te komen dat ze een raadszetel had behaald: ‘340 stemmen. In volledige verbijstering heb ik m’n ouders gebeld, dat het toch was gelukt. En dat terwijl ik van tevoren nog dacht: als ik er honderd haal, dan ben ik al superblij.’
Kok: Had het totaal niet verwacht
Ook Loes Dockheer vernam het nieuws tijdens een wandeling. Zij stond evenals Kok op plek vier en in Lisse behaalde de combinatielijst PvdA-GroenLinks ook drie zetels. ‘Ik werd gebeld en gefeliciteerd. Ik zei nog: “Ja leuk hè, drie zetels.”’ Maar toen bleek dus dat Dockheer met voorkeursstemmen was gekozen.
Dockheer twijfelde eerst wel. ‘Eigenlijk heb ik altijd gezegd dat ik niet in de raad wilde. Dat zei ik zelfs die ochtend nog tegen een vriendin. Ik ben met pensioen; het is tijd voor de jongere garde. De nummers twee en drie op de lijst waren ook jongeren. Maar ja, mijn vriendin vroeg me al of ik het geen kiezersbedrog vond als ik de raad niet zou ingaan, en een andere vriendin had niet op me gestemd vanwege die uitspraak.’
Dockheer: Voelde de morele verantwoordelijkheid
Dat zette Dockheer wel aan het denken. ‘Ik had 432 stemmen, dat was bijna genoeg voor een hele zetel. Na overleg met de voorzitter en penningmeester, en mijn partner die juist na jaren uit de raad was gestapt, ben ik het gaan doen. Ik voelde de morele verantwoordelijkheid.’
Dockheer is in principe geen ‘bekend figuur’ in Lisse zegt ze zelf. ‘Ik heb ook geen campagne gevoerd voor mezelf, ik ben niet zo’n getuiger.’ Maar het raadslid heeft wel een sterk vermoeden waarom ze zoveel stemmen heeft ontvangen: ze heeft zich hard gemaakt voor de komst van een Knarrenhof – een woonvorm voor ouderen – in de gemeente. Uit een gesprek met een van de toekomstige bewoners bleek dat die campagne voor haar had gevoerd: ‘Als mensen tegen haar zeiden dat ze niet wisten op wie ze moesten stemmen, gaf zij het advies om op mij te stemmen.’
“Onze Lutz”
Afrah Abdullah, raadslid in Leeuwarden, is met haar 711 stemmen door partijgenoten liefkozend “onze Lutz” genoemd. ‘Ik stond negen op de lijst en kwam als derde in de raad. Toen de uitslag binnenkwam, moest ik huilen en was ik stil. Kon het niet geloven. Maakte me ook wel een beetje zorgen, want ik voelde me niet echt een politicus.’
Abdullah heeft veel campagne gevoerd, online maar ook offline: ‘Ik heb een groot feest georganiseerd, met als thema hoe ik als bruggenbouwer de gemeente graag zou willen zien. Dus we serveerden bijvoorbeeld haring met roggebrood, naast loempia’s.’
Abdullah: Kon het niet geloven
Nu ze raadslid is, wil Abdullah niet alleen bruggen bouwen tussen verschillende culturen en geloven, maar ook tussen verschillende bevolkingslagen. ‘Heel veel leed is verborgen en de taart is niet eerlijk verdeeld. We moeten meer naar elkaar luisteren, ook in het maken van beleid. Ik wil er zijn voor mensen in armoede, alleenstaande moeders met kinderen maar ook de middenklassers die het steeds moeilijker krijgen. Het vertrouwen is weg in de politiek en de ambtenaren, dat wil ik proberen te herstellen.’
Een van dingen die ze wil doen, is laaggeletterden en nieuwkomers uitnodigen om hen meer uit te leggen over de werking van de raad: ‘Er zijn namelijk nu al mensen die naar me toe komen en vragen wat ik voor hen heb gedaan. Zij snappen niet dat het in de politiek niet altijd snel gaat.’
Dorpsbelang
Ook Mathijs de Boer werd onverwachts raadslid in de gemeente Alkmaar. Als nummer vier behaalde hij ruim twee keer zoveel stemmen als er nodig waren voor een voorkeurszetel. ‘In mijn campagne heb ik gekozen voor een persoonlijke benadering met daarin een belangrijke rol voor de dorpen in mijn gemeente. De gemeente Alkmaar bestaat sinds 2015 naast de stad Alkmaar, ook uit de dorpen uit de voormalige gemeenten Schermer en Graft-De Rijp. Als inwoner van één van die dorpen hecht ik er waarde aan op onderdelen een onderscheidend geluid te laten horen ten opzichte van de stadse besognes. Zonder daarbij de belangen van de stad en de gemeente als geheel uit het oog te verliezen.’
De Boer: Eer om te doen
Voor De Boer is het eerste halfjaar goed bevallen: ‘Het bevalt uitstekend. Als politieke junkie ben ik van jongs af aan al geïnteresseerd in politiek en om daar nu als raadslid onderdeel van uit te mogen maken is een wens die in vervulling gaat.’ Door de lange formatie in Alkmaar en het zomerreces was het eerste half jaar relatief rustig, zegt De Boer. ‘Dit was dan ook een ideale inwerkperiode en een mooie kans om kennis te maken met collega-raadsleden en de lopende dossiers.’ En dat zijn er nogal wat. ‘Of het nu gaat om de energie-, woon- of asielcrisis: wat wij doen als gemeenteraad speelt een allesbeslissende rol in de levens van mensen.’
‘Oma’
Sinds haar verkiezing pakt Dockheer alles aan: ‘Het geeft me zoveel energie, ik sta als “oma” weer helemaal midden in de maatschappij. Ik was totaal niet ingewerkt, wist van niets en ben overal naartoe gegaan om mezelf in te werken. Heb ambtenaren gesproken, ben naar organisaties gegaan, heb een masterclass gemeentefinanciën gevolgd en een coach ingeschakeld. Er gaat een wereld voor me open.’
Kok is ook volop aan de slag gegaan, mede dankzij het inwerkprogramma van de griffie. ‘Ik ben wel in het diepe gesprongen, en was direct zelfstandig woordvoerder in onze commissie Samenleving. Ik wil me echt inzetten tegen kansenongelijkheid, wij hebben wijken waar een op de drie kinderen opgroeit in armoede. Daar wil ik me hard voor maken. Het leuke is dat ik in theorie wel wist hoe direct je impact is als raadslid, maar ik het nu zie in de praktijk. Je kunt gewoon letterlijk je leefomgeving verbeteren. Het is heel bijzonder om dit te doen.’
Dockheer: Als oma weer helemaal midden in de maatschappij
Met 750 stemmen voelt Abdullah net als de andere raadsleden die een voorkeurszetel hebben een verantwoordelijkheid: ‘Dat hoort ook, je zit daar niet voor jezelf.’ Tegelijkertijd voelt ze ook de noodzaak om te prioriteren: ‘Je moet filteren en durven nee te zeggen. Ik krijg bijvoorbeeld zoveel vragen om langs te komen, om met mensen te praten. Maar het is ook zo druk met de raad, dat ik dat soort gesprekken beter kan voeren als het wat rustiger is.’
Ze komt momenteel namelijk om in de mailtjes en ook vanuit de griffie wordt een zogeheten ‘Raadsacademy’ gehouden, waar ze van alles leert over de gemeenteraad. ‘En ik begin het alleen maar leuker en leuker te vinden. Ik was laatst met een vriendin een weekend weg en ik kreeg dat weekend heel berichtjes. Mijn vriendin zei: "Wat een rotbaan." Maar dat vind ik zelf helemaal niet. Het enige is dat ik vind dat het niet genoeg beloond wordt. Er gaat zoveel tijd in zitten. Dat zou beter moeten.’
Afbeelding: Instagram PvdA Leidschendam Voorburg