Koen Schuiling, voorzitter van de veiligheidsregio Groningen heeft gesproken: de opvang in Ter Apel is ‘ons eigen Lampedusa’ van Nederland. Wij moeten ons volgens de Groningse burgemeester diep schamen voor de erbarmelijke omstandigheden waarin we deze asielzoekers opvangen. Waar de rioollucht je tegemoet komt, infectieziekten op de loer liggen, het brandgevaarlijk is en waar mensen geen enkele vorm van privacy kennen.
En dat dus in Nederland. Toch vindt staatssecretaris en partijgenoot van Schuiling, Eric Van der Burg, het niet nodig om gemeenten te verplichten om asielzoekers te huisvesten. Althans nog niet. Eerst moet er onderzocht worden – tegenwoordig heet dat ‘goed uitzoeken’ – hoe de opvang van deze mensen het beste georganiseerd kan worden en of de wet moet worden aangepast. Let wel, het gaat hier niet om een paar plekken, maar om duizenden. Bovendien is het niet een probleem dat gisteren is ontstaan, maar dat er al jaren is. Daar bovenop heb je een groot tekort aan woningen in alle delen van het land. En ook dat tekort is niet gisteren ontstaan.
Maar goed, Van der Burg komt er dus pas op zijn vroegst voor de zomer op terug. Dat betekent dat Schuiling nog een paar maanden lang zijn collega-burgemeesters kan rondleiden in het Lampedusa van de Lage Landen. Hemelschreiend. Vooral ook niet meer uit te leggen, nu we zien wat voor hartverwarmende ontvangst de Oekraïense vluchtelingen terecht krijgen.
Misschien is het niet eerlijk om deze kwesties met elkaar te vergelijken. De oorlog in Oekraïne overviel ons allemaal en mensen in nood help je. Alleen is de vraag of de mensen in Ter Apel dit ook zo zien en of de regering wel de tijd kan nemen om te onderzoeken wat al tig keer onderzocht is. De uitstroom uit Ter Apel loopt nu al een hele tijd vast, omdat er geen huisvesting is. Ook voor asielzoekers is de nood dus hoog.
We hebben noodmaatregelen nodig. Broekers-Knol zocht het in een ‘aanwijzing’. Het Rijk zou gemeenten verplichten om asielzoekers op te vangen. Dat viel vooral – ook omdat ze niet helemaal eerlijk bleek te zijn geweest – niet in goede aarde. Maar ondertussen is de nood alleen maar groter geworden en raakt een oplossing voor ons eigen Lampedusa verder uit beeld, terwijl de grondrechten in Ter Apel toch echt worden geschonden.
Geen veilige leefomgeving, nauwelijks privacy en door het ontbreken van goede sanitaire voorzieningen en fatsoenlijke riolering ook belabberde hygiëne. Eigenlijk vraagt deze situatie, waarin asielzoekers het slachtoffer zijn van een patstelling tussen Rijk, gemeenten en het COA, om een regeringscommissaris 2.0 of een stadsmarinier uit de Rotterdamse traditie. Iemand die met veel doorzettingsmacht en met tijdelijke maatregelen, zoals kleinschalige opvangmogelijkheden, flexbouwen, leegstaande gebouwen, hotels en vakantieparken, de huisvesting van asielzoekers regelt. Zodat ook asielzoekers kunnen rekenen op goede hygiëne en riolering, brandveiligheid en een beetje respect voor ieders privacy. Kortom, iemand die vanuit de menselijke maat toeziet op opvang, zoals het hoort in Nederland.
We kennen wel iemand die dat zou kunnen. Beter dan Van der Burg. Iemand, die zelfreflectie toont en zichzelf dienstbaar wil opstellen, maar ook iemand die als het nodig is zelfs de Amerikaanse president van repliek durft te dienen. Die lof heeft geoogst op de wijze waarop ze afscheid heeft genomen. Oud-minister van ontwikkelingssamenwerking. Sinds deze week ambteloos burger.
Afbeelding: Reyer Boxem | ANP