Gemeenten worstelen met de illegale bewoners van vakantieparken. Het kabinet werkt aan een nationaal actieplan om verpaupering, overlast en permanente bewoning tegen te gaan. Duizenden mensen dreigen straks op zoek te moeten naar een andere woning. Maar waar laat je hen?
‘Mensen die gaan scheiden, moeten toch ergens wonen.’ Wietze de Wind uit Norg begrijpt best dat mensen die om wat voor reden dan ook tijdelijk ergens onderdak zoeken op een vakantiepark uitkomen. Alleen, dat moet dan echt tijdelijk zijn, vindt het PvdA-gemeenteraadslid in de gemeente Noordenveld, waar Norg onder valt. ‘Want ja, permanente bewoning zorgt wel voor problemen, omdat die parken zo uit het zicht liggen. Er gebeuren daar vaker dingen die het daglicht niet kunnen verdragen dan elders. En je ziet de verkrotting ontstaan.’
De gemeente Noordenveld kent al jaren een gedoogbeleid. Mensen die voor november 1995 permanent verbleven op een vakantiepark mogen blijven. Voor mensen die later dan 1995 op het park kwamen wonen geldt het recht niet. Op een van de parken in Norg worden ruim de helft van de 430 huisjes permanent bewoond. De gemeente wil er nu ervan af. Mensen die na 1995 zijn komen wonen kregen een dwangsom opgelegd van € 15.000. Drie van hen hebben inmiddels een zaak bij de Raad van State lopen.
De Wind: ‘De discussie over gedogen duurt nu enkele tientallen jaren’
Wat de uitkomst later deze maand ook is van deze individuele gevallen, volgens raadslid De Wind moeten recreatieparken weer bedoeld zijn om te recreëren. ‘Ze liggen bij ons in het bos. We zien nu rondom huisjes grasvelden ontstaan doordat bomen worden gekapt. Dat is niet de bedoeling. Bovendien, het wordt weer winter. Als een alleenstaande vrouw met twee kinderen dan door de sneeuw over een onverlicht pad naar huis moet…’
Maar, en dat is volgens hem ‘het punt’, waar moeten de mensen dan heen? Hij pleit voor de bouw van meer sociale huurwoningen in zijn gemeente, zodat starters en mensen die bijvoorbeeld gaan scheiden sneller een woning vinden en ‘we af kunnen van het gedogen’. De Wind ziet dat dit niet snel zal gaan. ‘Plannen voor een nieuwe wijk liggen nu al twintig jaar klaar, maar tegenstanders zien steeds weer manieren om de bouw te vertragen.’
160.000
Noordenveld is slechts een van de vele gemeenten die worstelt met de status van de parken en de huisvesting van bewoners. Het Rijk werkt inmiddels aan een actieplan voor de parken. De campings puilen vaak uit met bewoners, niet alleen mensen die gescheiden zijn, maar ook arbeidsmigranten uit Oost-Europa, of starters en ouderen die elders geen betaalbare woning kunnen vinden. Zij zullen straks mogelijk toch een ander onderkomen moeten zoeken. Eerder kopte Het Financieele Dagblad dat het gaat om 160.000 mensen. Volgens de Recron, de brancheorganisatie van de recreatiebedrijven, zou dat aantal nog hoger liggen.
De Brabantse gedeputeerde Erik van Merriënboer betwist die cijfers. ‘Ze hebben berekend dat 60% van de parken niet alleen aan recreatie doet. Die parken hebben in totaal 160.000 bedden, die deels voor andere doeleinden worden verhuurd. In dat getal zitten ook die huisjes die in de zomer aan recreanten verhuurd worden en in de winter aan andere doelgroepen zoals de arbeidsmigranten, mensen die tussen twee huizen zitten of net zijn gescheiden.’
Dat campingeigenaren buiten het zomerseizoen om andere geldbronnen proberen aan te boren door aan niet-toeristen te verhuren, begrijpt Van Merriënboer best. ‘Anders houden ze het hoofd niet boven water. We hebben jaren verblijfsrecreatie aangemoedigd, waardoor er nu een te groot aanbod van campings is. Eigenaren proberen ook met andere middelen hun geld te verdienen, maar dat mag nooit zoveel maatschappelijk leed en kosten opleveren.’ Volgens cijfers zou tot een derde van de campings in Nederland niet ‘vitaal’ zijn, zoals dat overal in bestuurdersjargon klinkt. Over heel Nederland kom je dan uit op 1500 campings.
Van Merriënboer: ‘We moeten constateren en ook accepteren dat parken een rol hebben bij de actuele vraag naar woningen’
Zelf houdt Van Merriënboer het op 20% van de campings in zijn provincie die hij ‘tobbers’ noemt. Fort Oranje in de gemeente Zundert is sinds de documentaireserie op nationale televisie daar het voorbeeld van. De provincie zit nu met gemeenten aan tafel over de aanpak van de campings. Van Merriënboer verwacht dat een aantal gaat sluiten, een ander deel krijgt een andere functie zoals logies voor de 100.000 arbeidsmigranten die de provincie telt.
Maar zover is het nog niet. Intussen fungeert een aantal parken als ‘buffer’ op de woningmarkt, ziet de PvdA-gedeputeerde. ‘We moeten constateren en ook accepteren dat parken een rol hebben bij de actuele vraag naar woningen. Zonder hen kunnen we niet iedereen een huis gunnen. Maar dat mag niet permanent zijn. Als sociaal-democraat vind ik dat je mensen in de stad of dorp een woning moet aanbieden. Daarmee hou je voorzieningen in een dorp overeind, zorg je voor diversiteit in de wijken en voorkom je verstedelijking in de buitengebieden.’
Van halve naar volwaardige woonwijk
In tegenstelling tot Brabant koos het Gelderse Harderwijk er wel voor om permanente bewoning in een aantal vakantieparken buiten de kernen toe te staan. Daarvoor sloegen de gemeenteraadsleden de handen ineen, vertelt Wilco Bos, fractievoorzitter van de PvdA Harderwijk. ‘We stelden de vraag: wilden we meer toerisme of de bestaande situatie normaliseren? Met bewoners en omwonenden hielden we gesprekken over de toekomst van het gebied.’ Het resultaat: een deel van de parken dichtbij de kernen werd bestemd als woonwijk. ‘De bewoners dragen bij aan de investeringen in infrastructuur zoals lantaarnpalen of vuilcontainers, zodat ze niet zomaar de extra waarde van hun woning in de schoot geworpen krijgen.’
Bos: ‘Het waren al halve woonwijken, nu is er duidelijkheid’
Van de provincie Gelderland kreeg Harderwijk toestemming om de extra woningen te realiseren, zonder dat andere huisvestingsplannen in de knel kwamen. Harderwijk krijgt er zo honderden legale permanente bewoners bij. En ja, zegt Bos, ‘er zijn mensen bij die vast hebben geprofiteerd van een toegenomen waarde van hun woning. Maar dat weegt niet op tegen het feit dat we na jaren voor ons uit schuiven nu een oplossing hebben gevonden voor het bestaan van halve woonwijken die we dan maar gedoogden. Voor deze bewoners is nu duidelijkheid ontstaan.’
Het park is vernieuwd en dan?
Ook in het Westland worstelen ze met tijdelijke bewoners, maar die wonen niet langer op een camping, zegt Nico de Gier, fractievoorzitter voor de PvdA. ‘We hebben 12.000 seizoenarbeiders in onze gemeente. En maar één vakantiepark. Deze wordt sinds 2 jaar vernieuwd. De permanente huisjes worden vervangen voor nieuwe recreatiewoningen, waarbij de oude huisjes wel tijdelijk bewoond werden door arbeidsmigranten. Zo wordt de verloedering tegengegaan. Maar daarmee zijn de problemen rond de tijdelijke huisvesting niet voorbij. We hebben nu 2000 Polen die zich permanent in sociale huurwoningen hebben gevestigd, 800 worden tijdelijk gehuisvest in 2 speciale hotels aan de rand van industrieterreinen. Nog eens 1200 worden door uitzendbureaus illegaal in huizen in onze dorpen gehuisvest. De rest van onze 12.000 arbeidsmigranten vind je in omringende gemeenten als Den Haag en Hoek van Holland. Die worstelen met dezelfde problemen.’
De Gier: De problemen met de tijdelijke huisvesting zijn nu al enorm
‘Westland heeft geen noodopvang voor bijvoorbeeld gescheiden vrouwen met kinderen. De gemeente doet daar niks aan. Ja, ze heeft het wel steeds over mooie plannen voor nieuwe sociale huurwoningen, maar die sneuvelen als eerste weer op de tekentafel. En uitbreiden buiten de bestaande wijken kan niet. Die gronden zijn blijvend toegekend aan de glastuinbouw. ‘Als die alleenstaande vrouw met twee kinderen dan buiten het seizoen toevallig een plek op dat ene vakantiepark heeft gevonden, moet ze er in de zomer weer vanaf voor de toeristen. Maar waar moet ze dan naar toe? Een huurwoning is er niet, ook niet via de vrije markt.’
Afbeelding: Joyce van Belkom | Hollandse Hoogte