Uit onderzoek van Binnenlands Bestuur blijkt dat maar liefst twee van de drie Nederlanders meer wil horen over de waterschappen. En dat niet alleen: bijna de helft zeggen te weten wat de waterschappen precies doen. Met een campagne die nog moet losbarsten, lijken er dus zeker kansen te liggen om het dit keer echt over de inhoud te hebben.
Aandacht voor waterschappen wel toegenomen
Fabian Tijhof
Fabian TijhofLijsttrekker in de Dommel
Van oudsher kennen weinig mensen de waterschappen. Herken je dat?
‘Ja, dat herken ik. Sterker nog: veel mensen denken vooral aan drinkwater. Dat is wel aan het kantelen. Je leest steeds meer over water en watermanagement in de media, dankzij de toenemende extremen. Hier in Brabant hebben we zomers veel last van droogte en is het nu erg nat. Daarom kijken we nu naar hoe we die neerslag kunnen vasthouden.’
Lijkt me heel goed. Maar wat is daar bijzonder aan?
‘Nou, dat er op Nu.nl een filmpje stond over dit onderwerp. Dat was vijf jaar geleden echt ondenkbaar.’
Waren de extremen met het weer toen wellicht ook minder erg?
‘Nee. Er wordt altijd makkelijk gezegd dat het vroeger niet zo droog was, maar vijf jaar geleden hadden we vergelijkbaar weer en kregen de waterschappen minder aandacht.’
Slechts drie op de tien mensen die bij de Waterschapsverkiezingen gaat stemmen, doet dat omdat ze de thematiek belangrijk vinden. De rest stemt vooral uit plichtsbesef. Wat vind je daar van?
‘Ik vind dat mensen moeten stemmen vanwege de fundamentele keuzes die gemaakt moeten worden. Daarbij is democratische legitimatie enorm belangrijk. Dat zoveel mogelijk mensen stemmen, maar andersom ook. Als er een bestuur is, moet dat 100% democratisch gelegitimeerd zijn. Wat mij betreft schaffen we dan ook zo snel mogelijk de geborgden af.’
Toch even over die fundamentele keuzes die gemaakt moeten worden. Met welke boodschap gaan jullie de verkiezingen in?
‘We hebben drie kernthema’s. Allereerst dus dat water vasthouden in natte periodes om droogte te bestrijden. Daarnaast moet de balans tussen water in steden en dorpen, en de landbouw goed verdeeld zijn. En als PvdA vinden we het belangrijk dat er een eerlijke prijs wordt betaald. Dat wil zeggen naar draagkracht. Bij ons is de kwijtscheldingsregeling onvoldoende geregeld. Daardoor moeten mensen die onder het bestaansminimum leven alsnog waterschapsbelasting betalen. Dat willen we echt veranderen.’
Weten mensen dat de waterschapsverkiezingen op 15 maart zijn?
‘Goede vraag. Ik denk eerlijk gezegd dat veel mensen niet eens weten dat er dan verkiezingen zijn. Hopelijk komt daar de komende twee maanden verandering in. De aandacht zal toch vooral naar de Provinciale Staten en de Eerste Kamer gaan, ben ik bang.’
Dat klinkt wat somber.
‘Eerder realistisch. Aan ons zal het niet liggen. We strijden er hard voor om de waterschapsverkiezingen belangrijker te maken.’
Hoe zie je dat terug in jullie campagne?
‘In het verleden hingen de waterschappen er wat bij. Zo heb ik acht jaar geleden campagne gevoerd met de folder: “Meer banen in Brabant, stem op de PvdA bij de waterschapsverkiezingen.” Dat is dit keer wel anders. Nu is het echt een onderdeel van de campagne. Niet alleen qua inhoudelijke inbreng: we hebben ook eigen materiaal en budget.’
Wat verwacht je voor uitslag?
‘We hebben nu drie zetels in het waterschap, waarbij we nét een restzetels mis zijn gelopen. We gaan nu voor vijf.’
Niet iedereen wil het waterschap kennen
Annemiek Jetten
Annemiek JettenLijsttrekker in Brabantse Delta
Zijn jullie al bezig met de campagne?
‘Zeker. We hebben onder inspirerende leiding van onze campagneleider een team gevormd en hebben al campagnemateriaal. We trekken daarbij veel op met de provincie. De aandacht voor de waterschappen verwaterd daardoor natuurlijk een beetje.’
Was dat de vorige keer anders?
‘Ik was er de vorige keer niet bij, maar ik merk wel dat je je best moet doen voor publiciteit. Tegelijkertijd: het is bepaald geen rustige tijd voor de waterschappen, dus dat er meer aandacht is, lijkt me niet geheel onlogisch.’
Wat is de sociaal-democratische boodschap die jullie uitdragen?
‘Onze slogan is “eerlijk water voor nu en later”. Eerlijk gaat over de kostendragers: de kosten voor een goed en gezond watersysteem zijn nu nog niet altijd even eerlijk verdeeld. Burgers betalen bijvoorbeeld mee aan maatregelen voor de industrie en landbouw, waar ze zelf geen baat bij hebben. Wij vinden dat niet eerlijk.
De slogan gaat ook over een eerlijke verdeling van de opgave. Waterschappen steken veel tijd en energie in de landbouw bijvoorbeeld, terwijl de natuur daar soms onder te lijden heeft. Wat ons betreft kan je die tijd en middelen beter verdelen.’
Merk je dat mensen meer interesse hebben in het waterschap door de zichtbare gevolgen van klimaatverandering?
‘Nou, de vraag is wel of onze achterban veel last heeft van wateroverlast of droogte. Ze wonen vaak in een meer stedelijke omgeving. Los daarvan zetten we ons natuurlijk wel in voor een veilige en leefbare woonomgeving. Dus de maatregelen tegen droogte en wateroverlast horen daar zeker bij. Maar voor onze achterban denk ik dat het minstens even belangrijk is dat we ons bewust hard maken voor een eerlijke verdeling van de kosten die daarmee gemoeid zijn.’
Wat denk je dat mensen wíllen horen over de waterschappen?
‘Ik heb meer dan tien jaar bij een waterschap gewerkt. Ik denk dat de meeste mensen denken: “Laat ze hun werk doen, zolang het goed gaat, is alles oké.” Zo moet het ook zijn. Je kunt wel meer bekendheid willen geven aan inwoners over de waterschappen, maar het is goed om te realiseren dat burgers daar mogelijk niet op zitten te wachten.’
Hoe bereik je de mensen die mogelijk wel geïnteresseerd zijn?
‘Sluit in ieder geval goed aan bij hun belevingswereld. Er zijn natuurlijk wel ontwikkelingen die burgers rechtstreeks treffen, zoals het droog komen te staan van funderingen van woningen of het inrichten van het fysieke domein. Het is goed om duidelijk te maken welke rol het waterschap daarin heeft.’
Moet je dan niet in ieder geval inzetten op duidelijk maken waar de waterschappen dan wél over gaan en welke politieke dilemma’s daar nu voor liggen?
‘Zeker, we willen het gesprek over onze boodschap “eerlijk water voor nu en later” aan gaan. Dat vinden we heel belangrijk. Maar daar moeten mensen wel open voor staan. Daarom willen we inwoners meer betrekken bij belangrijke besluiten van het waterschap. De toenemende droogte en natheid zijn daarbij bruikbare aanknopingspunten. Maar het begint dus bij heldere en stevige communicatie.’
Het waterschap wordt steeds politieker
Nanda van Zoelen
Nanda van ZoelenLijsttrekker in de Stichtse Rijnlanden
Nog een kleine twee maanden tot de verkiezingen. Hoe ver zijn jullie met de campagne?
‘We zijn bezig met het opnemen van filmpjes en het maken van flyers. Samen met de provincie hebben we een campagneteam dat al maanden bezig is. Sommige dingen gaan centraal en andere zaken bedenken we zelf met onze waterschapsploeg. Zo hebben we een praatplaat gemaakt over de doelstellingen van ons waterschap. In één A4 duidelijk wordt wat het waterschap doet en wat we willen bereiken.’
Wat is jullie slogan?
‘“Veilig wonen en werken in een sociaal en groen waterschap”. Vanuit het landelijke zou ook nog een slogan komen, maar ik weet nog niet of we daar wat aan hebben voor het waterschap zelf. We kiezen wat het meest bij ons past.’
Welke doelstellingen hebben jullie?
‘We willen zo snel mogelijk energieneutraal zijn, het hergebruiken van grondstoffen stimuleren, meer afstemmen op klimaatverandering en bodemdaling voorkomen. De lijst is lang.’
Merk je dat er meer aandacht is voor waterschappen in de aanloop naar deze verkiezingen?
‘Ik zit zelf een beetje in een bubbel. Je leest natuurlijk zelf veel berichten die over het waterschap gaan, dus ik vind het lastig in te schatten of het meer of minder is dan in het verleden. Maar ik heb de indruk dat er méér aandacht is doordat het zoveel regent, of juist heel droog is geweest in de zomer. Maar of dat werkelijk zo is, is lastig in te schatten.’
Twee op de drie Nederlanders wil meer weten over de waterschappen. Wat zou je hen mee willen geven?
‘Dat het waterschap een vrij onzichtbaar orgaan is, omdat het zich bezighoudt met zaken die vanzelfsprekend zijn: je omgeving droog houden en waterbeheer goed organiseren. Maar doordat het klimaat steeds meer verandert, moet het waterschap daar ook op reageren. En dus worden de politieke verschillen groter. De PvdA wil bijvoorbeeld zo ver mogelijk vooruit kijken en investeren in duurzaamheid.’
Zijn er dan ook partijen die dat niet willen?
‘De rechtse partijen erkennen klimaatverandering soms wat minder en zijn dan ook terughoudender in investeringen daarvoor.’
Verwacht je een hogere opkomst bij de verkiezingen dan de vorige keer?
‘Ik denk het wel, vooral vanwege de vraagstukken rondom de transitie in het landelijk gebied. Klimaatverandering is natuurlijk ook steeds urgenter. Tegelijkertijd: nu overstromen veel gebieden weer door de vele regen, maar op 15 maart is het misschien lekker weer en denkt niemand daar nog aan. Het zou bij wijze van spreken helpen als het rond de verkiezingen extreem weer is.’
Maar het zal toch vooral gaan om de landelijke politiek?
‘Ja, ik denk dat stemgedrag toch wel sterk bepaald wordt door wat er over de landelijke fracties in het nieuws is. Ik hoop dus dat onze landelijke kopstukken een goede bijdrage kunnen leveren aan de campagne. Maar we zijn altijd bereid tot een voorbereidend gesprek of deelname daaraan!’
Wat verwacht je in Stichtse Rijnlanden?
‘De vorige keer zakten we net terug van drie naar twee. Ik hoop dat we nu naar vier kunnen gaan. Het aantal vaste zetels verdwijnt, dus er zijn ook meer zetels die verdeeld kunnen worden over de politieke partijen. Samen met mijn team gaan we ons er 100% voor inzetten om die extra zetels krijgen.’
Afbeelding: William Hoogteyling | ANP