Terwijl in de meeste provincies de kandidaatsstellingsprocedure nog loopt, zijn anderen al wat verder. Lijsttrekkers Edou Hamstra, Yvonne Turenhout en Jasper Kuntzelaers kunnen niet wachten tot de campagne echt losbarst.
Niet bij neerleggen dat het minder wordt
Edou Hamstra
Edou HamstraLijsttrekker in Friesland
Hoe gaan jullie de verkiezingen in?
‘Het moet eerlijker en socialer, in onze provincie en in de rest van de wereld. Ik geloof dat dat kan. De wereld verandert om ons heen: we gaan van crisis naar crisis en de ongelijkheid neemt helaas alleen maar toe. Ik vind dat we ons er nooit bij neer mogen leggen dat het alleen maar minder wordt.
Maar het wordt wel anders. Hoe dat eruitziet, daar kunnen wij keuzes in maken. Aan ons de taak om dat “anders” sociaal te laten zijn, eerlijk en klaar voor de toekomst. Ik ben ervan overtuigd dat dat kan. Daarmee ga ik strijdvaardig aan de slag.’
Hoe krijgt de samenwerking met GroenLinks vorm in jullie provincie?
‘Juist in deze tijd is het belangrijk dat we ons verbinden. Dat we samen sterk staan en onze verantwoordelijkheid nemen in het tegengaan van klimaatverandering, armoede en ongelijkheid. Doordat we kijken naar wat ons verbindt en door samen te werken aan deze doelstellingen, kunnen we meer bereiken. Samen werken in de politiek, met GroenLinks, en andere partijen met dezelfde idealen. Niet alleen in de politiek, ook met onze Friese gemeenschap. Er zijn hier zoveel lokale en provinciale initiatieven waar mensen elkaar helpen! Met hen werk ik graag aan onze idealen voor Fryslân.’
De toekomst van de landbouw belooft een belangrijk campagnethema te worden. Wat is je antwoord op protesterende boeren?
‘De vraag is op welke manier we ervoor gaan zorgen dat we kunnen blijven leven in een provincie, waarin we onze natuur in stand houden, met schone lucht en schoon water, herstel van biodiversiteit en meer weidevogels. Een groene provincie die klaar is voor de toekomst. In onze provincie werken we al in gebiedsprocessen samen om de landbouw te verduurzamen. Het is belangrijk dat die processen kans van slagen hebben.’
Waarom is dat zo belangrijk?
‘Onze dorpen kunnen niet zonder een gezonde agrarische bedrijfstak. Voor de balans tussen natuur en landbouw moeten we toe naar minder koeien, maar niet per definitie naar minder boeren. We moeten zorgen dat boeren een eerlijke boterham kunnen verdienen, met lagere productie.’
Klinkt als een lastig verdienmodel. Hoe kan je met een lagere productie voor voldoende inkomsten zorgen?
‘Om dat op te vangen is het belangrijk dat we hen goed betalen voor bijvoorbeeld weidevogel- en natuurbeheer.’
Hoe zie je de rol van de provincies in het bestrijden van de stikstofcrisis?
‘Provincies moeten meer ruimte hebben om met eigen plannen te komen, om uiteindelijk de stikstofuitstoot op een eerlijke manier te reduceren. Het is wel belangrijk dat we nú stappen gaan ondernemen, om het probleem niet nog groter maken. Er had al veel eerder actie ondernomen moeten worden, met meer visie en perspectief.
Dat een deel van de boeren boos is, is daarom begrijpelijk. Maar demonstraties met wetsovertredingen zijn dat natuurlijk niet. Het is belangrijk om daar onderscheid in te blijven maken. We moeten luisteren naar de problemen in de sector en samen werken aan een gezonde toekomst voor volgende generaties. Er zijn genoeg boeren die de veranderingen best zien zitten als hen perspectief wordt geboden.’
Boeren of niet: waarschijnlijk worden de Statenverkiezingen ook een lakmoesproef voor het kabinet. Hoe voorkom je dat het tijdens de PS-verkiezingen dat het over landelijke thema’s gaat?
‘Ik denk dat je dat niet kan voorkomen. Het is vooral belangrijk dat wij het provinciale verhaal zoveel mogelijk vertellen. Over wat de provincie kan bereiken, op het gebied van bijvoorbeeld cultuur, de energietransitie, natuurherstel en het busvervoer. En welke sociale keuzes we daarin kunnen maken.
Maar de verkiezingen gaan ook over landelijke thema’s. Ik denk dat het belangrijk is dat de kiezer het PvdA-geluid kan herkennen. Dat je weet waarvoor de PvdA staat, wat onze idealen zijn en waarom we welke keuzes maken. Dat we niet enkel standpunten opnoemen maar de kiezer mee nemen in ons verhaal. En dat alle PvdA-fracties, van lokaal tot Europees, nog meer gaan samenwerken. Bij de PvdA moet je altijd kunnen aankloppen, als je bijvoorbeeld te maken krijgt met armoede of kansenongelijkheid. Want wanneer het over onze idealen gaat, dan gaan we er allemaal over!’
Het is moeilijk om groen te doen als je rood staat
Yvonne Turenhout
Yvonne TurenhoutLijsttrekker in Drenthe
Heb je vertrouwen in de verkiezingen?
‘Ja, ons sociaal-democratische geluid is meer dan ooit nodig. In alles wat we doen moeten we ervoor zorgen dat iedereen mee kan doen en bestaanszekerheid heeft. Mensen moeten zich weer gehoord voelen en kunnen vertrouwen op de overheid. Dat vraagt om heldere keuzes en eerlijker delen van de lusten en de lasten.’
Waarom moeten Drenten op de PvdA stemmen?
‘We gaan voor een sociaal en eerlijk Drenthe. Met betaalbare woningen, juist ook voor starters. We benutten alle creativiteit en experimenteerruimte om te komen tot passende (flexibele) woningen voor jonge Drenten. Denk aan tiny houses, herbestemming (boeren)bedrijven of scholen.
En… Groen doen loont, maar het is moeilijk om groen te doen als je rood staat. Wij zetten daarom vol in op een isolatieoffensief om Drenten met een laag inkomen te ondersteunen bij de verduurzaming van hun woning.’
Hoe kijk je aan tegen de samenwerking met GL?
‘Ik concentreer me vooral op ons eigen verhaal en sta open voor elke partij die ons helpt om onze doelen te realiseren. In Drenthe verschillen de meningen over de samenwerking met GroenLinks sterk: van heel positief tot sterk afwijzend.’
Wat zeg je tegen de boeren die protesteren?
‘In Drenthe zagen wij de afgelopen weken veel onrust, boosheid, radeloosheid bij veel boeren en hun gezinnen. Dat raakt mij. Ook ik heb zorgen over het ontbrekende toekomstperspectief voor de agrarische sector en de gevolgen voor het platteland. Geweld en intimidatie zijn echter nooit een oplossing.’
Maar wat dan wel?
‘Het kabinet moet een duidelijk toekomstperspectief geven. De problematiek ligt glashelder op tafel: we stoten te veel stikstof uit en de natuur en waterkwaliteit staan ernstig onder druk. Reden te meer voor een versnelling van de omslag naar duurzame kringlooplandbouw. Ik zie bij uitstek een rol voor boeren bij duurzaam landschaps-, natuur en waterbeheer.’
Vertel.
‘Bijvoorbeeld met initiatieven die landbouw combineren met natuurbeheer, het opwekken van groene energie, kleinschalige recreatie, zorgvoorzieningen of nieuwe woonvormen. Daar kan een boer van rondkomen als banken en afnemers hun steentje bijdragen. Naast de agrarische sector moeten trouwens ook de industrie en mobiliteit hun bijdrage leveren.’
Worden de verkiezingen niet gekaapt door landelijke thema’s?
‘Ik zou het willen omkeren. De belangrijke thema’s zijn provinciaal de komende jaren. Zo krijgt de provincie een belangrijke regierol bij de grote transitieopgaven rondom wonen, stikstof, klimaat & energie. We hebben in Drenthe onze specifieke kernkwaliteiten en thema’s als “naoberschap”, goede (huisartsen)zorg en leefbaarheid op het platteland hoog op onze agenda.’
Oldschool PvdA-thema’s voeren de boventoon
Jasper Kuntzelaers
Jasper KuntzelaersLijsttrekker in Limburg
Wat wordt het thema bij de campagne volgend jaar?
‘Deze zomer ging het politieke debat heel erg over de stikstofcrisis, maar ik denk dat we richting het najaar steeds meer discussies krijgen over de betaalbaarheid van energie, de hoge inflatie, en over mensen die niet meer kunnen rondkomen.
Dat zijn oldschool PvdA-thema’s, waar wij een antwoord op hebben. Dat voelt voor mij comfortabel; we hoeven op deze thema’s niet tot bezinning te komen, dit raakt aan de kern van onze partij. We kunnen het serieuze linkse alternatief zijn, met socialere keuzes. Daarom gaan we ook actie voeren rondom de hoge gasrekening en inflatie.’
Hoe gaat dat hele stikstofverhaal eigenlijk in Limburg?
‘Je ziet dat het er in het hele land heftig aan toe gaat, maar ik denk dat er in Limburg wel veel meer een gesprek plaatsvindt. Die methode willen we graag doorzetten.’
Kan je daar een voorbeeld van geven?
‘In Zuid-Limburg zou volgens het kaartje van Van der Wal 90% reductie plaats moeten vinden, maar als we daar al die boeren weghalen, hebben we meteen een watercrisis. Dus zo nu en dan moeten we het natuurbelang goed afwegen tegen andere belangen. Dat doen onze gedeputeerden – een PvdA’er en GroenLinkser – ook.’
Welke thema’s spelen nog meer?
‘Ja, het openbaar vervoer is een knelpunt. Onze vervoerder Arriva heeft bijvoorbeeld geen personeel, daardoor raakt de bereikbaarheid van de dorpen onder druk en is het OV een steeds minder concurrerend middel. Die bereikbaarheid is ook van belang voor het internationale verkeer.’
En de wooncrisis?
‘Ja, ook daar hebben we plannen. Waar in het noorden en midden van de provincie vooral de landelijke woonkrapte speelt, hebben we in Zuid-Limburg andere uitdagingen. Daar moeten we nieuwe woningen bouwen, maar ook oude wijken herstructureren. Daar heb je een ander soort steun voor nodig van het Rijk dan “ga bouwen en snel”.’
En de samenwerking met GroenLinks, hoe gaat dat bij jullie?
‘Wij zitten daar vooral pragmatisch in en kijken bijvoorbeeld of we onze verkiezingsprogramma’s op elkaar kunnen afstemmen. Geen identieke programma’s, maar we praten wel over thema’s waar we het niet altijd over eens zijn geweest: denk bijvoorbeeld aan een discussie over Maastricht-Aken Airport. GroenLinks is van oudsher principieel en ideologisch erop tegen, terwijl wij zeggen: “ja, het biedt overlast, maar ook werkgelegenheid.” Het vergt afstemming, maar ik zie het met het volste vertrouwen tegemoet. En hoe het na de verkiezingen verloopt, moeten we nog bespreken.’
Afbeelding: Twitter PvdA Fryslân