De komende weken staan uiteraard in het teken van de gemeenteraadsverkiezingen. Maar dat betekent niet dat de Kamer achteroverleunt. Integendeel. Senior beleidsmedewerker Ton Langenhuyzen licht twee interessante – maar onderbelichte – zaken toe: de treurige zelfmoord van een undercoveragent en burgers en overheid die ondanks goede voornemens nog steeds tegenover elkaar staan bij de rechter.
Puinhoop bij Landelijke Eenheid
Na de komst van Songül Mutluer als nieuw Kamerlid heeft er binnen de fractie een gedeeltelijke reshuffle van portefeuilles plaatsgevonden. Mutluer is de nieuwe woordvoerder Justitie en Veiligheid geworden en de vorige woordvoerder, Barbara Kathmann, gaat zich bezighouden met Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Economische Zaken.
Kathmann was kort voor haar overstap nog woordvoerder bij een debat met de minister van Justitie en Veiligheid. De directe aanleiding voor dit debat was de zelfdoding van een undercoveragent van het team Werken Onder Dekmantel. Dat team is een onderdeel van de Landelijke Eenheid van de politie.
Uit onderzoek bleek dat er een verband was tussen de zelfdoding van de agent en zijn werk. Dat het zo ver heeft kunnen komen heeft volgens de onderzoekscommissie te maken met een tekortschietende professionaliteit van het team en te weinig aandacht van leidinggevenden voor de risico’s voor het mentale welzijn van de agent. Signalen dat er problemen waren werden niet opgepikt en bovendien werd er te weinig en te laat ingegrepen.
Het zijn harde en ontluisterende conclusies, die helaas passen bij de uitkomsten van andere onderzoeken naar de staat van de Landelijke Eenheid van de politie. Al vanaf 2019 komen er signalen binnen over ongewenst gedrag, een verkeerde stijl van leiderschap, machtsmisbruik en onprofessioneel handelen. Onderzoeken van de Inspectie Justitie en Veiligheid bevestigen dit beeld.
Kathmann benadrukte in het debat, dat undercoverpolitiemensen cruciaal zijn bij het oprollen van georganiseerde misdaad en ondermijnende criminaliteit. Die politiemensen moeten goed en veilig hun werk kunnen doen: binnen een cultuur waarin zij zich veilig kunnen voelen en gesteund worden door hun betrokken leiding. Daarvan is nu geen sprake. Net zoals vrijwel de hele Kamer vroeg de PvdA zich af, wat de minister daaraan zou gaan doen. Die erkende de gemaakte fouten en benadrukte het belang van de al in gang gezette verbeterplannen.
De Kamer neemt geen genoegen met goede voornemens alleen en wil die kunnen controleren. De motie, waarin de minister wordt gevraagd om de voortgang van de hervormingen bij de Landelijke Eenheid “structureel te laten monitoren door onafhankelijke experts” en daarover steeds de Kamer op de hoogte te stellen, is daarom ook aangenomen.
Overheid en burgers bij de rechter
Overheden en burgers die tegen elkaar procederen. Dat is niet iets wat je zou moeten willen. Idealiter probeert een overheid, bijvoorbeeld een gemeente, er in goed overleg uit te komen met een inwoner, die het ergens niet mee eens is. Alle goede voornemens ten spijt is dat in de praktijk toch niet altijd gemakkelijk. Zo blijkt ook uit antwoorden van de ministers van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en voor Rechtsbescherming op vragen van Khadija Arib.
Het streven om bij juridische conflicten tussen burgers en de overheid het vinden van oplossingen voor problemen centraal te stellen, wordt weliswaar door veel overheidsorganisaties omarmd maar ‘de invoering hiervan is onderschat’. ‘Er moet binnen een organisatie op een andere manier worden gedacht en vervolgens moeten werkprocessen daarop worden aangepast. Daarbij zijn de organisatie-inrichting en -cultuur en de bewustwording en ontwikkeling van de beroepshouding van de bezwaar- en beroepsbehandelaren cruciaal’. En: ‘Met uitvoeringsorganisaties en gemeenten wordt gewerkt aan versterking van het burgerperspectief in dienstverlening en wet- en regelgeving.’
Dat is mooi, maar aangezien dit al jarenlang beloofd wordt, is enige scepsis wel op zijn plaats. Als de menselijke maat op korte termijn wellicht meer terug komt, is dat te danken aan een – ook nog maar aangekondigde – wijziging van de Algemene Wet Bestuursrecht. Daarin wordt de mogelijkheid gecreëerd dat burgers die te laat zijn met het indienen van bezwaar minder snel niet-ontvankelijk worden verklaard. Zo kunnen ze toch nog hun zegje kunnen doen.
Contactgegevens:
T: 070-3182792
E: t.langenhuyzen@tweedekamer.nl