Wie dacht dat de campagne hectisch was, is nog nooit beginnend raadslid geweest. Je agenda loopt over en iedereen wil wat van je of biedt juist hulp aan. Hoe bepaal je je prioriteiten? Wat wil je de komende vier jaar bereiken? En vooral hoe ben je daarbij herkenbaar als PvdA’er? CLB-trainer en oud-raadslid Arjen Overbeek helpt je op weg.
Als raadslid heb je eerder te veel dan te weinig keuzeaanbod in trainingen en begeleiding. Met de griffie, VNG, raadsledenvereniging en wat al niet. Wat voegt het aanbod van de partij dan nog toe?
‘Het ligt al een beetje in de vraag besloten. Als nieuw raadslid word je vanuit de griffie en het college overstelpt met informatie en hoe je als raadslid je instrumentarium kan gebruiken. Op zich is dat belangrijk en is het goed dat ze dat doen, maar het heeft weinig met partijpolitieke profilering te maken. En daarin kunnen wij weer ondersteunend in zijn.’
Waarom niet?
‘Partijpolitieke profilering is het omgekeerde van wat de griffier of het college wil. Ze zijn niet gericht op het politieke verschil, maar om de besluitvorming zo soepel mogelijk te laten verlopen. Zeker het eerste jaar is het eenrichtingsverkeer vanuit het gemeentehuis, gericht op het bestaande beleid, rust in de tent en zorgen dat het goed functioneert. Als je niet uitkijkt trekken ze je als raadslid in hun traject, zowel inhoudelijk als instrumenteel.’
Hoezo is dat erg?
‘Je wordt dan een grijze muis en bent inwisselbaar met andere partijen. Iedereen kan het over de balans op de begroting hebben, maar interessant is het pas als jij als sociaal-democraat een verbetering voor minima op de agenda weet te zetten. Kortom, kies zelf de onderwerpen waarop jij als PvdA’er je stempel wil drukken.’
Dat klinkt best logisch. Is daar echt een training voor nodig?
‘Ik denk inderdaad niet dat je het gemiddelde PvdA-raadslid hoeft te vertellen waartoe we op aarde zijn. Maar tussen de idealen en de praktijk staan best wat obstakels. Of je nu nieuw bent, net uit de coalitie bent gedonderd, juist een wethouder mag leveren, doorgaat met dezelfde wethouder of je wonden likt na een verkiezingsnederlaag: het is altijd goed om met frisse buitenstaanders de bakens te verzetten.’
Hoe verzet je die bakens?
‘Dat hangt wel van het type vraag af natuurlijk. Elke training is maatwerk. Iedereen die aanklopt wil ergens het verschil op maken. Daarom wilde je ook in de raad. Wat precies nodig is, moet uit de fractie zelf komen. Soms is dat een debattraining, soms maken we samen een werkplan. Maar altijd staat het politieke centraal. Wat wil je als PvdA-fractie? Hoe ben je onderscheidend en herkenbaar? En niet onbelangrijk: hoe kom je in een positie waarin je zaken voor elkaar kan krijgen?’
Vertel.
‘We bepalen eerst welk onderwerp je op de agenda wil zetten. Je vertrekt echt vanuit de inhoud. Daarbij heb je je eigen verkiezingsprogramma en het coalitieakkoord, waar je al dan niet aan meedoet. Welke onderwerpen staan er de komende tijd op de agenda en wanneer moet je wat inbrengen? Geslaagde politiek is voor een belangrijk gedeelte goed plannen.’
Maar het helpt ook om in het college te zitten toch?
‘Ja, je uitgangspositie bepaalt voor een groot gedeelte je manoeuvreerruimte. Wanneer je een wethouder hebt, kan je met hem of haar een een-tweetje doen om een bepaald onderwerp te claimen en zichtbaar te zijn.’
Daar heb je in de oppositie weinig aan.
‘Misschien moet je iets meer aan de slag of iets anders doen, maar ook vanuit de oppositie is veel mogelijk.’
Wat is er dan mogelijk?
‘Je zal het buiten het gemeentehuis moeten zoeken. Wie zijn daar je partners en hoe kan je daar een bondje mee sluiten? Wanneer je betaalbare woningen wil realiseren, zoek je de woningcorporaties en huurders op. Bij het vergroten van de leefbaarheid klop je aan bij de wijk- of dorpsraad. En voor de zorg moet je bij een welzijnsorganisatie en patiënten zijn. Door samen met hen op te trekken, vergroot je je herkenbaarheid en versterk je je geluid in de raad. Je praat immers niet alleen meer namens je fractie, maar ook namens hun.’
Veel coalities hebben een zorgvuldig dichtgetimmerd akkoord. Hoe ga je daarmee om?
‘Niet alles is altijd zo dichtgetimmerd als het lijkt. Met sommige wethouders valt best wel wat te ritselen. Kan je aanhaken bij bepaalde punten uit het coalitieakkoord of is er juist over een onderwerp niets te vinden? Met een beetje handigheid biedt dat laatste heel veel mogelijkheden.’
Echt?
‘Je kan natuurlijk zeggen: ze vinden bepaalde onderwerp blijkbaar niet belangrijk genoeg. Dus schrijven ze het niet op. Maar je kan het ook omdraaien. Jij vindt het wel belangrijk en er is door coalitiefracties niks over afgesproken. Daar ligt een kans. Zeker als je in de oppositie zit, moet je die kans met beide handen aangrijpen en liefst in samenwerking met maatschappelijke organisaties met een plan komen waar het college van B&W en de coalitiepartijen niet omheen kunnen.’
Dat klinkt allemaal behoorlijk constructief. Is het voor je herkenbaarheid niet beter om de wethouder met de grond gelijk te maken?
‘Als constructieve oppositie alleen betekent braaf meestemmen met de coalitie, dan geef ik je gelijk. Maar constructief is ook dat je met plannen en ideeën komt. Als PvdA’er handel je altijd vanuit je sociaal-democratische waarden, en wil je wat bereiken. Je komt met haalbare alternatieven, waar je steun voor zoekt. In de politiek heb je geen vrienden, maar partners nodig om je doelen te bereiken. Die partners zitten voor een deel bij andere partijen en in het college. Met hen iets proberen te regelen is niet verkeerd, dat hoort bij het politieke handwerk.’
Wat zou je tot slot mee willen geven aan al die nieuwe raadsleden?
‘Heb je even? Nou drie dingen dan. Het gemeentehuis is er om dingen voor elkaar te krijgen, maar zichtbaarheid creëren doe je er buiten. Dus besteed je tijd nuttig en zoek de samenleving op. Voor je het weet, word je in de cyclus van de griffie en ambtenarij meegezogen en ben je het verhaal aan het vertellen van die ene beleidsmedewerker die je onlangs sprak.’
En de tweede?
‘Een open deur, maar daarom niet minder belangrijk. Investeer in je fractie. Ga eens in het jaar in een hutje op de hei zitten en leer elkaar echt kennen. Politiek is mensenwerk. Dus niet alleen de politieke strategie voor de komende vier jaar bespreken, maar bij een hapje en drankje ook persoonlijke zaken bespreken.’
Waarom is dat belangrijk?
‘Wanneer je elkaar kent, is het ook makkelijker om elkaar aan te spreken als iets je niet zint. Doe het wel op tijd, want anders slijten de verkeerde gewoonten er onopgemerkt in en is het lastig bijsturen. Gelukkig hoef je niet zelf het wiel uit te vinden. Vraag met je fractie een training aan en ik of een van mijn collega-trainers helpen je op weg.’
Kan jouw fractie ook wel wat hulp gebruiken? Stuur een mailtje naar clb@pvda.nl en we koppelen je fractie aan een van onze trainers.
Afbeelding: Novum | ANP