Na ruim een jaar lijkt het einde van de coronacrisis in zicht, maar de laatste loodjes wegen net als bij een marathon toch weer het zwaarste: het draagvlak voor de coronamaatregelen neemt af en de irritatie over de trage vaccinatie neemt toe. We spraken er over met twee burgemeesters.
Voor de zomer iedereen een prik, dat moet lukken
Tom Horn
Tom HornBurgemeester van Epe
De crisis is ruim een jaar onderweg. Hoe is de sfeer in Epe?
‘Er zijn wat meer mensen, die het niet altijd even nauw nemen met de maatregelen, maar bij ons zijn dat er wel minder dan in andere plaatsen. Epe is toch een gemeente waarin mensen redelijk gezagsgetrouw zijn. Ik zie wel dat de politie vaker mensen, die de avondklok overtreden, en jongeren, die samenkomen om te gaan drinken, beboet.’
Wordt daarbij strikter gehandhaafd dan voorheen?
‘De handhavers die overdag actief zijn, de boa’s, hebben meer de functie om mensen op de maatregelen te wijzen. Bij de politie gaat het anders: er ligt een landelijk afgesproken richtlijn om bijvoorbeeld bij overtreding van de avondklok echt streng te zijn, die voeren zij gewoon uit.’
Staat Epe relatief veel of weinig toe?
‘We zitten met 22 gemeenten in een hele grote veiligheidsregio: van Harderwijk tot Duitsland. Het is anderhalf uur rijden van de ene naar de andere kant. We proberen zo goed als mogelijk met alle burgemeesters gezamenlijke richtlijnen af te spreken over bijvoorbeeld markten of paasvuren.
Maar er ontstaan altijd kleine verschillen. We zitten hier bijvoorbeeld dicht tegen een andere veiligheidsregio aan. Marktkooplui staan de ene dag ergens in IJsselland en de andere dag komen ze in Epe. Daar mochten ze in het begin wel met bloemen op de markt blijven staan en hier weer niet. Daar krijg je dan gedoe over.’
Maar zijn jullie nu relatief streng?
‘Ik denk het wel. In bet begin kwam bijvoorbeeld de vraag wat nou food of non-food is en of je wel of niet een kraampje voor je winkel buiten mag hebben. Dat zijn vraagstukken waarvan ik het idee heb dat we daar in Noordoost Gelderland iets strakker in hebben gezeten dan elders. Daar ben ik ook voorstander van geweest: je kunt maar beter strak en helder zijn dan allerlei randgevallen laten bestaan zonder te handhaven of duidelijk te maken dat het niet mag.’
Waarom is die duidelijkheid zo belangrijk?
‘Juist daardoor verwatert de strakke lijn van lieverlee steeds verder. Je moet ergens een streep trekken. Maar dat is best lastig, want er komen soms regels uit Den Haag die ik ook niet goed kan uitleggen. Wat nu bijvoorbeeld heel erg speelt is de vraag waarom je niet gereguleerd op een terras mag zitten, maar wel ongereguleerd in een park. Soms zeg ik dus ook tegen mensen dat ik het ook niet precies uit kan leggen, maar dat we ons in het belang van de bestrijding van het virus opstellen als uitvoerders van wat er in Den Haag op basis van wetenschappelijke inzichten wordt besloten. Dat accepteren mensen vaak ook wel weer.’
De laatste tijd is er veel gedoe in de media over kerkbezoeken, waarbij in een aantal plaatsen steeds meer bezoekers toegestaan worden terwijl de besmettingscijfers stijgen. Hoe zit dat in Epe?
‘Dat is bij ons niet aan de orde. Epe heeft wel strengere kerken, maar die vinden niet dat ze boven de overheid staan. We hebben goede gesprekken gehad met diverse kerkgenootschappen en iedereen houdt zich aan de regels. Er is zelfs een kerk geweest die zei dat er nu meer mensen bereikt worden via de digitale weg dan dat er normaliter naar het kerkgebouw kwamen.’
Wat moet er gebeuren om draagvlak te houden?
‘Mensen worden ongeduldig. De lontjes worden korter, mensen vinden dat er een einde aan moet komen. Maar het licht aan het einde van de tunnel lijkt steeds verder weg, alsof het een onbereikbaar doel aan het worden is. Dat moet natuurlijk niet, we moeten er doorheen.’
Hoe komt dat, denk je?
‘Van het gedoe rond de vaccinaties word je niet vrolijk. Vanuit de GGD worden we steeds bijgepraat, ook over de verschillende vaccinatiestrategieën. We merken dat ze echt zoekende zijn. Als je Kuipers hoort zeggen dat ziekenhuizen goed kunnen helpen met prikken, waarom moet het dan per se via de GGD? Ik heb grote bewondering voor de GGD, maar ze waren natuurlijk niet voorbereid op dit soort dingen. We hadden op een slimmere manier van de bestaande infrastructuur gebruik kunnen maken. Sommige mensen worden er wat gelaten onder, anderen steeds bozer. Het voelt niet goed dat de strategie elke keer wordt gewijzigd.’
Hoe gaan we die laatste maanden doorkomen?
‘Iedereen moet zich zoveel mogelijk aan de maatregelen blijven houden. Dat is moeilijk. Landelijk gezien moet er vooral snel worden opgeschaald met vaccineren. Voor de zomer móet iedereen die eerste prik hebben gehad. We hebben ontzettend veel logistieke kennis in Nederland. Het moet kunnen!’
'We kunnen de conclusie trekken dat ze in Den Haag niet echt open staan voor argumenten'
Victor Molkenboer
Victor MolkenboerBurgemeester van Woerden
Hoe gaat het in Woerden?
‘Het gaat niet slecht, maar ik constateer wel een zekere gelatenheid. Iedereen is het natuurlijk zat en je ziet dat steeds meer mensen zich niet aan de anderhalve meter-regel houden. Mensen willen naar buiten, maar je kunt nergens naartoe. In de natuur krijg je dan te drukke wandelpaden en het wordt lastiger om te handhaven. We hebben dan ook besloten om alleen nog maar te handhaven op excessen.’
Zijn er in Woerden voorbeelden van kerken of supermarkten waar mensen geen mondkapjes meer willen dragen?
‘Nee, ik moet zeggen dat mensen zich hier over het algemeen goed aan de regels houden. Maar ik vind het wel druk in de supermarkten. En als je dan ziet wat er allemaal niet mag, maar wat er dan in supermarkten kennelijk wél kan... Tja, daar komen wel veel vragen over.’
Hebben jullie daar dan geen afspraken over gemaakt?
‘Jawel. We hebben regelmatig contact met supermarkten om bijvoorbeeld aan de hand van een maximum aantal karretjes het aantal bezoekers te beperken. Over het algemeen lukt dat goed. Maar na verloop van tijd verslapt het en dan intensiveren we weer en dan gaat het weer een tijdje goed.
Het vereist dus continue inzet en aandacht. Dat geldt ook voor de kerken: één kerk heeft het aantal bezoekers wat vergroot, maar die testen een ventilatiesysteem uit. De coronaregels worden daar verder wel gehanteerd.’
Merk je zoals in Epe iets van regionale verschillen in de veiligheidsregio?
‘We willen voorkomen dat er verschillen optreden in de dorpen en steden, maar we kijken ook naar maatwerk. Een stad als Utrecht heeft immers veel meer toezichthouders en boa’s dan wij in Woerden. We hebben minder capaciteit en moeten dus keuzes maken.’
Zijn mensen blij met die relatief beperkte handhaving?
‘Ik denk dat de bevolking het wel als prettig ervaart hoe we optreden. Dat gold ook voor de avondklok, toen die werd ingesteld. We hebben toen met de politie besproken dat er enige mate van redelijkheid zou moeten zijn in de handhaving, dus niet één over negen meteen bekeuren. De menselijke maat hanteren dus.’
Welke beleidsmatige veranderingen vanuit Den Haag zou je willen zien?
‘Dat spelen we via de veiligheidsregio. Het is gelukt om de avondklok een uur te verschuiven. Ook hebben we geprobeerd om terrassen opengesteld te krijgen. Ons voorstel was om tussen 12:00 uur en 18:00 uur terrassen open te doen bij mooi weer, omdat iedereen anders in parken en op straat gaat zitten.
Dat haalde het helaas niet. Dat soort voorstellen worden altijd afgedaan met “dat is wel zo, maar we willen bewegingen voorkomen.” Maar ja, nu zijn al die bewegingen de natuur in, waar het dan veel te druk is, terwijl de horeca groepen mensen goed kan reguleren.’
De lobby bij Den Haag schiet dus niet zo op?
‘We kunnen de conclusie trekken dat ze in Den Haag niet echt open staan voor argumenten. Alles wordt sterk medisch gedicteerd door het OMT en overgenomen door het kabinet. Zeker in deze fase. In de eerste fase wisten we allemaal niet zoveel, maar nu heb ik zeker kritiek op de gang van zaken. De druk vanuit de veiligheidsregio’s op het kabinet wordt steeds groter.’
Wat vind je zelf dat er beter zou moeten?
‘Ik vind het buitengewoon frustrerend, dat we compleet ingerichte priklocaties hebben staan, die niet gebruikt worden, omdat we geen vaccins hebben. Wanneer we mogen beginnen met prikken? Dat verschuift telkens, nu kregen we weer bericht dat het half april wordt.
Huisartsen krijgen vaccins voor het plukje 63- tot 65-jarigen. Een volgende groep is dan pas in juni weer aan de beurt, want dat wordt dan over provincie gerouleerd. Dat zijn echt ondoorgrondelijke vaccinatiestrategieën. Er is geen touw aan vast te knopen, ook niet door de GGD trouwens. De GGD hier is zeer voortvarend, maar is ook afhankelijk van de levering van vaccins. En van VWS over wie wanneer aan de beurt is, dat bepaalt de GGD niet.’
Hoe houd je het draagvlak nog overeind?
‘Dat lukt alleen met het bieden van perspectief. Ik ben van mening dat je je perspectief moet afstemmen op het aantal vaccinaties dat je zet. Ze zouden eigenlijk moeten zeggen dat als er een bepaalde groep gevaccineerd is, er meer ruimte voor X komt en bij de volgende groep voor Y. Dat is objectief vast te stellen.
Maar perspectief wordt momenteel nergens objectief aan opgehangen, terwijl dat nu juist een toetsbaar en controleerbaar criterium is. Ik heb er nog steeds een hard hoofd in dat er op korte termijn iets verandert. We horen ook niet wáárom er nog niets gedaan wordt op dat gebied. Maar dat is dus echt nodig: houvast bieden, perspectief bieden.’
Bijschrift afbeelding: Ludieke actie van Nijmeegse horeca-ondernemers
Afbeelding: Manon Bruininga | ANP