Op de kop af is het nu twee maanden sinds we mochten stemmen. Voor iedereen waren het hectische weken, maar als nieuweling natuurlijk helemaal. Hoe hebben zij het beleefd? Welke verrassingen zijn ze tegengekomen? En vooral: hoe gaan ze de komende periode hun idealen waarmaken?
Het is haar deels overkomen, zo vertelt Mujde Palavan. ‘Dat klinkt misschien raar, maar ik ben heel onervaren; ik heb geen enkele politieke ervaring. Eigenlijk is het een voorrecht. Ik kan zonder oordelen ergens heel onbevangen en neutraal instappen. Mijn onervarenheid biedt nieuwe perspectieven en uitgangspunten.’
Ook voor Daan Olivier, Statenlid in Fryslân, is de politiek iets geheel nieuws. Sinds een jaar loopt hij en kijkt hij vanaf de zijlijn mee. ‘Vier jaar geleden zat ik nog op de racefiets als profwielrenner. Toen ik daarmee stopte, wist ik dat ik iets in de politiek of op bestuurlijk gebied wilde gaan doen.’ De keuze voor de PvdA was geen lastige. ‘De idealen passen bij me. En niet onbelangrijk: ik heb me ook altijd welkom gevoeld.’
Olivier: Altijd welkom gevoeld
Olivier stond op plek 5. ‘Echt op de wip om er wel of niet in te komen. Al met al was het een bijzondere uitslagenavond: de uitslag is met een zetel verlies (5 in totaal, red.) negatiever uitgevallen dan we dachten. We hadden op zijn minst gehoopt op zetelbehoud. Aan de andere kant zijn we wel de tweede partij geworden.’
Klimaatadaptatie centraal
In tegenstelling tot Oliver en Palavan is Hilke Janssen geen groentje in de politiek. Met acht jaar raadslidmaatschap in de gemeente Veendam en werk in de waterbouw kent zowel het politieke ambacht als de inhoud weinig geheimen voor het kersverse AB-lid in Hunze en Aa’s. ‘Ik ga er relaxed in en weet zo ongeveer wel wat er op me afkomt. Het stramien van nota’s en begrotingen in de gemeente is vergelijkbaar met die van het waterschap.’
In Hunze en Aa’s stapt de PvdA samen met BBB, Water Natuurlijk en Geborgd Ongebouwd in het 'coalitiebootje'. Janssen heeft zelf niet mee geformeerd, maar had wel korte lijntjes met de onderhandelaars van zijn fractie. ‘Wanneer er mogelijke breekpunten of compromissen gesloten moesten worden, stemden de onderhandelaars dat met ons af.’
Janssen: Goed op de hoogte gehouden
En dat is te merken: Janssen is tevreden over de ambitie die het akkoord uitstraalt. ‘Als waterschap moet je niet alleen je wettelijke taken uitvoeren. Op het gebied van klimaatadaptatie zetten we echt stappen. Daar ben ik trots op. De belangen van de burgers zijn niet ondergesneeuwd. Natuurlijk is er rekening gehouden met de boeren, maar dat hoeft elkaar niet te raken. Met de lokale berging van regenwater zijn ook zij geholpen als er weer drogere tijden aankomen.’
Contouren zichtbaar
Bijna twee maanden na de verkiezingen zijn de onderhandelingen in de provincies nog in volle gang, maar de contouren van de nieuwe coalities worden al langzaam zichtbaar. In Gelderland valt de PvdA waarschijnlijk buiten de boot. BBB, VVD, CDA, CU en de SGP praten inmiddels over een coalitie. ‘Wij hielden vast aan GroenLinks en de onderhandelende partijen wilden GroenLinks niet, dus daar hield het op. Als enige linkse partij in een rechtse coalitie sta je niet sterk genoeg in je schoenen.’
Palavan: Terecht gekomen in sterk oppositieblok
Palavan zit er niet bij de pakken neer. ‘We komen terecht in een sterk progressief oppositieblok. De komende vier jaar wacht ons een belangrijke taak. We moeten de mens weer centraal stellen in de provinciale besluitvorming.’ Natuurlijk gaat de provincie vooral over fysieke taken, maar juist op thema’s als sport en cultuur liggen er kansen. ‘We kunnen musea bijvoorbeeld gratis maken voor jongeren onder de 25. Zo maak je cultuur toegankelijk voor een belangrijke groep mensen en kunnen ook de kinderen van ouders die onder de armoedegrens leven, een uitje maken.’
Verbinding heilig
In Fryslân sluit de PvdA wel aan in de coalitie, samen met BBB, CDA en CU. Tot nu toe ziet Olivier weinig reden tot zorg. ‘De coalitie schrijft nu een hoofdlijnenakkoord, zo kunnen de oppositiepartijen nog veel inhoudelijke zaken invullen. We willen daarmee de verbinding zoeken.’
Voor Olivier is het klimaat daarbij een belangrijk thema. ‘De komende periode wil ik me inzetten voor een rechtvaardige energietransitie. Hoe kan je ervoor zorgen dat het sociaal en rechtvaardigd ingevuld wordt? Het zou bijvoorbeeld mooi zijn als we als provincie duurzame energie gaan opwekken. Met de opbrengst kunnen we slecht geïsoleerde huizen verduurzamen, zodat de energierekening omlaag gaat.’
‘Dat er daarbij compromissen gesloten moeten worden, is iets waar ik erg naar uitkijk,’ zegt Olivier. ‘Het lijkt me gaaf om er juist met partijen die sceptisch zijn over de energietransitie uit te komen. Alleen als we het samen doen, kan de energietransitie rechtvaardig zijn. En dat is voor de inwoners van Fryslân uiteindelijk wel het belangrijkst.’
Olivier: Belangrijk om naar het compromis op zoek te gaan
Dat je het niet zonder verbinding kan, is Olivier na een paar weken dus al wel duidelijk. ‘We zijn met alle Statenleden naar Ameland geweest. Om elkaar beter te leren kennen en ook om “het politieke spel” beter onder de knie te krijgen. Samen met het introductieprogramma was dat allemaal heel waardevol.’
Palavan gelooft net als Olivier heilig in verbinding. ‘Van huis uit ben ik een procesbegeleider. Daar is het belangrijk om goed te luisteren en te kijken waar de belangen liggen. Door de dialoog en verbinding aan te gaan neem je onzekerheden weg en kan je samen oppositie voeren.’
Binnen de fractie wordt op eenzelfde manier gewerkt, vertelt Palavan. ‘Onze werkwijze past bij de manier waarop ik het gesprek graag voer. We hebben de portefeuilles verdeeld in clusters. Onder een cluster vallen drie of vier onderwerpen. Doordat drie fractieleden per cluster meekijken, krijg je verschillende inzichten en hopelijk een sterker inhoudelijk standpunt. En door samen te werken, bespaar je tijd. Niet onhandig met het drukke schema.’
Persoonlijke ontwikkeling
De drie hopen zich ook persoonlijk te ontwikkelen. Hoewel Janssen politiek best wat ervaring heeft, denkt hij dat er de komen vier jaar genoeg op hem af komt. ‘Hoe kan ik als AB-lid invloed uitoefenen op de keuzes? Welke oplossingen gaan we als PvdA vinden? En met welke toon weet je andere partijen te overtuigen? Daar valt voor mij heel wat te ontdekken. Gelukkig hebben we een ervaren DB-lid en zit de fractievoorzitter er al langer. Met onze verschillende inhoudelijke expertises moet dat wel goed komen.’
Palavan: Moet nog leren om dingen los te laten
Palavan is meer een generalist. ‘Ik leg verbanden, pak het vast en maak de materie me dan eigen. Het is dan natuurlijk mooi als je verandering bewerkstelligt. Maar dat lukt in de politiek niet altijd. Op dat soort momenten moet je kunnen loslaten. Dat vind ik nog wel wat lastig, dus dat hoop ik de komende tijd te leren.’
Voor Olivier benadrukt nog een keer dat hij in het inhoudelijke debat dingen voor elkaar wil krijgen. ‘Op de inhoud wel te verstaan. Ik zou het heel naar vinden als het debat op de persoon gevoerd wordt en dat je elkaar gaat afrekenen op “fouten”. Fouten maken mag in de politiek. We zijn ook maar mensen.’
Bijschrift afbeelding: Daan Olivier (tweede van rechts) wordt geïnstalleerd als Statenlid
Afbeelding: Facebook Daan Olivier