Het is nu al het woord van het jaar. Crisis. We hebben er heel van: de corona-, klimaat-, inflatie- en opvangcrisis. Alles is crisis. Zo noemen we het althans, want vervolgens gebeurt er iets vreemds. We benoemen het, schudden ernstig met het hoofd, zeggen dat het ingewikkeld is, benadrukken dat het morgen niet opgelost is en gaan over tot de orde van de dag. Ernaar handelen en daadwerkelijk proberen de crisis te beteugelen is er niet bij.
Daarmee is het woord betekenisloos geworden. Waar bij eerdere crisissen nog alles uit de kast werd gehaald om de ramp te bestrijden, de tijdelijkheid te benadrukken en oplossingen uit te voeren, wordt elke crisis van nu getekend door handelingsverlegenheid op alle fronten. Wouter Bos redde de banken door de ABN te nationaliseren, Balkenende – wat je verder ook van de man vindt – kwam nog maar twaalf jaar geleden met de crisis en herstelwet. En onder aanvoering van Dijsselbloem zijn de overheidsfinanciën weer op orde gebracht.
En nu? Aan keutels geen gebrek. Maar even snel als ze zijn gelegd, worden ze weer ingetrokken. Met alle gevolgen van dien. Oplossingen blijven uit en de crisissen worden permanente problemen. Net als de vorige durft de huidige ploeg niet te gaan staan voor lastige keuzes. En wanneer ze dat bij hoge uitzondering een keer wel doen, dan is het protest vanuit bepaalde groepen meteen een reden om weer om de tafel te gaan zitten en het allemaal nog eens goed tegen het licht te houden.
Daar is iedereen de dupe van. Als je iets maar vaak genoeg zegt, lijkt het vanzelf wat. € 16 miljard voor de koopkrachtreparatie klinkt als heel wat. En als dat dan gepaard gaat met de belofte dat er ‘iets is voor alle groepen en de rekening wordt gelegd bij bedrijven en vermogen’ is dat veelbelovend.
Maar de waarheid is anders. De koopkrachtreparatie voldoet niet als de inflatie hoger is dan de reparatie. De hogere belastingen op vermogen (box 3 van 31 naar 34%) wordt gespreid over drie jaar: die rekening valt dan echt wel mee. En ook de verhoging van de belasting op winst tot 2 ton is voorzichtig. Mensen die hun belasting laag hielden met een bv-constructie worden hierdoor getroffen, dus daar hoef je echt geen medelijden mee te hebben.
Op zichzelf niet verkeerd, maar het blijft bij kruimels. Opgeteld leveren ze misschien best wat op, maar als je de rekening echt wil neerleggen bij bedrijven, moet je denken aan andere dingen. Het is toch van de zotte dat elke crisis leidt tot recordwinsten en nieuwe winnaars. Corona was voor de supermarkten goud waard. De gestegen prijzen van grondstoffen van nu zijn voor diezelfde supermarkten een reden om er nog een extra kwartje er bovenop te gooien. Zij maken topjaren mee en dat geldt voor de meeste multinationals. Energiebedrijven, en dit is echt schrijnend, verdienen ook meer geld dan ooit, terwijl de rekening voor gewone mensen niet meer te betalen zijn en de armoede rap toeneemt.
Echt iets doen aan een crisis betekent ingrijpen, niet pappen en nathouden. Zoals Bos met de ABN deed, zo zou Jetten de energiebedrijven kunnen nationaliseren. Gewoon doen. Kan de rekening omlaag en is een belangrijke nutsvoorziening weer thuis waar die hoort. Bij de overheid en niet op de markt. Dat is nou crisismanagement.
Afbeelding: Bart Maat | ANP
Bijschrift afbeelding: minister Kaag van financiën staat de pers te woord na een extra ministerraad waarin de laatste details over de begroting besproken werden.