Energie, duurzaamheid, wonen: overal domineren zorgen over de bestaanszekerheid. Als coalitiepartij is het al lastig om daarin het sociaal-democratische verschil te maken, maar lukte het PvdA’ers in de oppositie om de begroting te beïnvloeden en de bestaanszekerheid van kwetsbare inwoners op de agenda te krijgen?
In de Krimpenerwaard observeerde fractievoorzitter van PvdA-GroenLinks Sandro Kovačić vooral dat de coalitie elkaar erg goed vasthield tijdens de beschouwingen op 8 november. ‘Op de SGP na hielden de andere drie coalitiefracties (Gemeente Belang Krimpenerwaard, VVD en CDA) een inbreng over hoe goed het college van B en W bezig is. Over het algemeen blokkeerden de coalitiefracties dan ook voorstellen die niet van henzelf of het college vandaan kwamen. De oppositiefracties openden tijdens de begrotingsbehandeling het vuur vanuit hun eigen perspectief.’
In het geval van PvdA-GroenLinks Krimpenerwaard ging dat over bestaanszekerheid: ‘Wij wilden onze zorgen en ideeën rondom bestaanszekerheid uiteenzetten. Bestaanszekerheid is het recht op een fatsoenlijk bestaan. Een plek waar je kunt thuiskomen, een inkomen waar je op kunt rekenen en kansen voor je kinderen. En niet te vergeten passende ondersteuning wanneer het tegenzit.’
Kovačić: Bestaanszekerheid staat overal onder druk
Dat onderwerp was natuurlijk niet zo maar gekozen, beaamt Kovačić. ‘De bestaanszekerheid van onze inwoners wordt nu acuut bedreigd door de energiecrisis, in de komende jaren door de wooncrisis en op de lange termijn door de klimaatcrisis. De discussies in onze gemeenteraad zijn te vaak van pragmatische aard, terwijl politiek ook over waarden gaat. Daarom wilden wij onze punten brengen met een ideologisch verhaal.’
De introductie voor dat ideologische verhaal had Kovačić opgeschreven tijdens een workshop van het Centrum voor Lokaal Bestuur: ‘Samen met enkele andere fractievoorzitters kwamen we op een regenachtige zaterdag bijeen in Utrecht. Onder leiding van Peter van Heemst gingen we brainstormen over onze inbreng en daarna gingen we zelf schrijven. Aan het eind van de sessie had ik mijn inleiding grotendeels af. Het was daarom heel leerzaam en inspirerend!’
Eén amendement
Fractievoorzitter Yassin Dagdag van PvdA Culemborg vertelt dat er in zijn gemeente slechts één amendement werd ingediend op de begroting tijdens de behandeling op 10 november: dat van de PvdA om de energietoeslag beschikbaar te stellen voor inkomens tot 130% van het minimumloon, in plaats van de 120% die het Rijk vergoedt. Dat amendement werd wel gesteund door CDA, VVD en ChristenUnie, maar niet door de coalitie waar onder andere ook GroenLinks deel van uitmaakt.
Om hen toch nog achter het amendement te scharen ging Dagdag het debat aan met GroenLinks. ‘Het water staat veel mensen tot aan de lippen, omdat ze door alle stijgende prijzen in armoedecrisis terecht zijn gekomen. Er zijn mensen die gewoon niet meer op de thermostaat durven te kijken.’
Dagdag: De kans om nu echt iets aan armoede te doen liet het college helaas liggen
De begrotingsbehandeling was volgens Dagdag de uitgelezen kans om concreet wat te doen aan armoede. ‘Op basis van het advies van de Adviesraad Sociaal Domein hebben we voorgesteld de groep inwoners die recht heeft op een energietloeslag te verruimen. Helaas is het dualisme nog niet tot Culemborg doorgedrongen en stemden de collegepartijen unaniem tegen het amendement.’
Tweedeling
De Culemborgse fractievoorzitter ging daarbij in zijn betoog ook nog in op de tweedeling in de stad: ‘Culemborg is een stad met twee gezichten. Als ik in de trein zit terug van mijn werk, rijd je over de Lekbrug Culemborg in. Dan zie je een prachtige groene stad, waar iedereen wil wonen. Niet voor niks staan we in de top drie van gemeentes waar personen uit de Randstad naartoe willen verhuizen.’
Maar als je een wandeling maakt en in gesprek gaat met inwoners in kwetsbare wijken, blijft van dat beeld weinig over. ‘Wij zijn ook een stad waar de kloof in de samenleving groeit, waar armoede groeit, waar kansenongelijkheid groeit, criminaliteit en ook het wantrouwen tegen de overheid groot is. Kortom, de overheid staat te ver van de inwoner af. Daarom wilde ik heel graag dat we nu in actie zouden komen als politiek.’
Dagdag: Met pijn in het hart tegen begroting gestemd
Volgens Dagdag is de Culemborgse begroting te rechts. ‘En daarom hebben we met pijn in het hart, als constructieve partij, tegen deze begroting gestemd. Het college heeft hoog van de toren geblazen dat armoedebestrijding in deze tijden een van de hoogste prioriteiten is. In de gepresenteerde begroting was er echter geen geld voor gereserveerd. Wel werd door de coalitie ingestemd met het reserveren van € 50.000 voor een of twee grote feesten. Natuurlijk zijn we daar ook voor, maar als relatief rijke gemeente hadden we graag gezien dat het college ook oog had voor de inwoners die het financieel moeilijk hebben.’
Toeristenbelasting verlaagd
Ook Kovačić zag dat er in Krimpenerwaard geld ging naar zaken die hij momenteel minder noodzakelijk acht: ‘De eindstand na de stemmingen was dat de toeristenbelasting en de tarieven voor de marktgelden verlaagd werden. De coalitie vond het schijnbaar belangrijker om € 10.000 minder belasting te heffen, dan € 10.000 meer te besteden aan biodiversiteit.’
PvdA-GroenLinks had namelijk een voorstel gedaan samen met ChristenUnie om incidenteel € 37.500 vrij te maken voor drie tiny forests. ‘Daarnaast wilden we het budget voor biodiversiteit verdubbelen ten koste van het budget voor economische promotie. Ten derde deden we het voorstel om de resterende€ 8 miljoen uit het potje van de verkoop van Eneco-aandelen (de zogeheten Enecogelden) formeel te reserveren voor ‘duurzaamheidsuitgaven’.’ Alleen dat laatste voorstel behaalde een meerderheid, dankzij de SGP (coalitiefractie). ‘Al onze andere voorstellen én die van andere oppositiefracties werden door de coalitie weggestemd.’
Kovačić: Aan geldgebrek ligt het dit keer niet
Anders dan voorgaande jaren gebeurde dat wegstemmen van initiatieven niet direct vanwege geldgebrek: ‘Het coalitieakkoord was zodanig geformuleerd dat niemand er echt tegen kon zijn. Drie van de vier komende begrotingsjaren houden we structureel geld over. Financieel is het daarom ook niet dichtgetimmerd.’
In zijn spreektekst haalt Kovačić dan ook de Bijbelse zeven magere en vette jaren aan: ‘Er liggen drie vette jaren voor ons waarna er één mager jaar al concreet aan de horizon opdoemt. De tijd daarna is ongewis. Waarom gebruiken we die drie vette jaren niet om ervoor te zorgen dat alle huishoudens van de Krimpenerwaard isolatie krijgen?’
Hij riep het college en de overige raadsleden op om mee te dromen over nu, de nabije toekomst en de Krimpenerwaard over tachtig jaar. ‘En wij dromen over een toekomst met bestaanszekerheid. Waarin onze inwoners zich thuis kunnen voelen in hun duurzaam huis, in hun eigen buurt, en in een groene en gezonde omgeving daaromheen.’
Bofkonten
Hoewel er een beleidsarme begroting was in Westerkwartier, omdat het collegeuitvoeringsplan binnenkort wordt besproken, werden de beschouwingen wel gehouden in de raad. Fractievoorzitter Sandra de Wit heeft voor een positieve aanpak gekozen: ‘Mijn insteek was onder andere de aandacht trekken door gericht een bijzonder woord te gebruiken, namelijk bofkonten. Ik vind namelijk dat wij bofkonten zijn op de plek waar wij wonen. Dat woord werkte goed, want het werd door alle fracties opgepikt.
Als coalitiepartij heeft de PvdA een gezamenlijke wethouder met GroenLinks: ‘Die samenwerking verloopt prima, en trouwens ook het contact met de overige wethouders. Voor ons is het coalitieakkoord goed herkenbaar. Het is niet dichtgetimmerd, maar wel ambitieus’, zegt De Wit.
De Wit: actie ondernemen richting Den Haag met de motie Ravijn 2027
Samen met GroenLinks heeft de fractie evengoed vier moties ingediend, die allemaal zijn aangenomen. ‘Drie unaniem, een met 28 stemmen voor en twee tegen. We hebben het college opgeroepen om actie te ondernemen richting Den Haag met de motie Ravijn 2027, zodat we als gemeente niet in een financieel ravijn terechtkomen in 2027, de motie circulaire gemeente waarin onder andere bouwmiddelen worden hergebruikt, een motie over menstruatiearmoede en over onderwijshuisvesting.’
Afbeelding: Tobias Kleuver | ANP