Met nog een week te gaan, is het nu zaak om de twijfelende kiezers van je eigen verhaal te overtuigen. Natuurlijk heb je daar goede plannen voor, maar wat tips zijn nooit verkeerd. Wie anders kunnen die geven dan de positieve uitschieters van de vorige keer? Wat was hun geheim? 


We zijn niet gaan canvassen 

Portret Christa OosterbaanChrista Oosterbaan

Lijsttrekker van 2018 op Terschelling


De PvdA haalde op Terschelling in 2018 maar liefst 32,5 procent van de stemmen, het hoogste percentage van heel Nederland. Hoe verklaar je dat?

‘Ik denk dat er meerdere verklaringen zijn. We zijn sowieso de enige linkse partij hier. Er is geen D66, geen GroenLinks en de lokale partijen zijn afsplitsingen van de VVD. Daarnaast trekken we altijd erg ons eigen plan met campagnes. Campagnes gaan doorgaans over dorpen en steden, maar dat trekt eilanders niet aan. Wij zijn Nederland in het klein: alles wat aan de wal speelt, speelt hier ook, maar dan in het klein.’

Terschelling heeft ook eilandspecifieke problematiek neem ik aan.

‘Zeker. Zoiets als de landelijke woningnood is hier elke vier jaar een belangrijk thema. Misschien nog wel meer, want als je hier werkt kun je niet zomaar van het eiland af om elders te gaan wonen.

Zaken rond de ruimtelijke ordening zijn hier sowieso belangrijk. 80% van de grond is van Staatsbosbeheer, dus er is weinig grond voor wat dan ook. Als er een nieuw hotel wordt gepland, dan is iedereen daar mee bezig.’

Wat is er nog meer bijzonder aan campagnes op Terschelling?

‘Omdat iedereen elkaar kent, draait het hier heel erg om personen. Er wonen hier maar 4800 mensen. Als mensen onvoldoende vertrouwen hebben in een bepaald persoon, dan verliest de partij van die persoon hun stem.’

Hoe speel je daarop in?

‘Doordat het zo om personen draait, is het belangrijk dat mensen aan ons zien dat we een team zijn. We hebben vaak dezelfde mensen die mee werken in campagnes. Het is een hele stabiele club, met al jarenlang dezelfde vertrouwde gezichten. Veel lokale partijen hebben telkens wisselende gezichten, dat helpt hier niet.’

Wat doen jullie dan anders qua campagne voeren dan elders?

‘We gaan hier niet canvassen. Daar houden mensen hier niet van. Omdat je elkaar toch al kent, voelt dat wat ongemakkelijk. Wel stoppen we folders in de brievenbus. Maar uiteindelijk maken hier de personen echt het verschil.’

Hoe kun je werken aan het positief profileren van personen?

‘Het is een combinatie. Als ik naar mezelf kijk dan ben ik erg recht voor zijn raap. Als iets niet goed gaat, zeg ik dat. Maar ook wanneer iets niet weet, meld ik dat. Ik voer altijd veel één op één gesprekken: bij school, bij de sportclub. Gewoon je betrokkenheid laten zien dus.’

Profileren jullie je op Terschelling als linkse partij, of als lokale partij?

‘Als lokale partij denk ik. Met als thema’s bijvoorbeeld sociaal, eerlijk delen, groen, opkomen voor de minima en duurzaamheid. Klassieke thema’s dus, maar er is vooral ook veel aandacht voor volkshuisvesting. De balans tussen leefbaarheid tussen natuur, toerisme, economie en wonen staat hier continu onder druk. Daarom is het motto hier ook om oppositie te voeren vanuit de coalitie: blijf scherp en kritisch op je eigen wethouder.’


We hebben echt een lokale campagne gevoerd 

Portret Hein KuikenHein Kuiken

Lijsttrekker van 2018 in Harlingen


Hoe deed de PvdA het in Harlingen in 2018?

‘Ik denk wel redelijk. We hadden iets van 27% van de stemmen. We gingen van drie naar vijf zetels, op een totaal van zeventien zetels in de raad. We waren al de grootste partij en dat bleven we ook.’

Hoe verklaar je die relatief goede uitslag?

‘Daar is geen eenduidige verklaring voor. Ik denk dat het een combinatie van factoren is. Het voornaamste is denk dat ons succes niet afhing van een goede campagne alleen. Dat zou ook niet moeten: als het daar van afhangt, ben je te laat. We zijn tussen 2014 en 2018 goed zichtbaar geweest in college en raad. We hebben onze stempel kunnen drukken op het beleid en we waren echt fysiek aanwezig in de dorpen en wijken.’

Welke beleidspunten sloegen goed aan?

‘We hebben ons bij de decentralisaties de sociale portefeuilles toegeëigend. Daar hebben we erg veel in geïnvesteerd. We zijn in allerlei zalen en verzorgingstehuizen geweest om met mensen in gesprek te gaan over hoe de uitvoering er uit moest komen te zien. Als je op die manier politiek bedrijft en dicht op de mensen zit, dan maakt dat denk ik wel een verschil. Daar komt bij dat Harlingen met 17.000 inwoners ook een gemeente is waarbij dat nog mogelijk is.’

Terschelling heeft ook weinig inwoners en kent een vergelijkbaar succesverhaal. Pleit dat ook voor toch meer kleinere gemeenten in plaats van al die opschaling van de laatste jaren, of is dat te kort door de bocht?

‘Dat is te kort door de bocht, denk ik. Ik geloof wel dat opschaling nooit een doel op zich zou moeten zijn. Maar we hebben ook wel gezien dat kleine gemeenten door het ijs zakken. Er zijn meer taken naar gemeenten gegaan en de kwetsbaarheid van kleine is ontegenzeggelijk groter dan grotere gemeenten.’

Waarom ging dat bij jullie dan wel goed?

‘In 2012 was er ook een herindelingsgolf in Friesland. Van bovenaf werd aangedrongen op schaalvergroting. Wij zeiden toen: “Waarom we dit zouden moeten doen?” Financieel was de boel op orde en we kregen zaken voor elkaar. De cultuur bij ons was ook echt anders dan in buurgemeenten. En niet onbelangrijk: er was ook geen draagvlak voor onder de bewoners. Daarom is het niet doorgegaan.’

Terug naar de verkiezingen van 2018: veel met mensen in gesprek gaan was dus een belangrijk middel. Wat nog meer?

‘We hebben altijd geprobeerd om ook los van ons PvdA-profiel de beste lokale partij te zijn. Dat verwerf je niet alleen door actief te zijn in de raadszaal, maar ook daarbuiten. Het hielp ook wel dat we een aantal mensen op de lijst hadden die herkenbaar waren, met een eigen achterban, die soms ook het echte ombudswerk verzorgden. De oude kracht van de PvdA hebben we daarmee weten uit te buiten. Ze konden het papierwerk doen, bestemmingsplannen wijzigen én ze waren aanspreekbaar. Zo konden mensen met vragen over een scootmobiel of lantaarnpaal bij ons terecht.’

Een combinatie van factoren dus?

Ja, die maakte het tot een succes. Onze campagne was meer gestoeld op de personen en minder op de PvdA zelf. We hebben ook geen hulp gevraagd aan de landelijke partij, maar echt een lokale campagne gevoerd. Het zijn niet voor niets lokale verkiezingen.’


Al onze kandidaten waren geworteld in de dorpen 

Portret Dirk Jasper KeegstraDirk Jasper Keegstra

Lijsttrekker van 2018 in Midden-Drenthe


Wat was de uitslag bij jullie?

‘We haalden vier van de 23 zetels in de raad. We kwamen van zes, dus percentueel gezien was het een verlies. Maar we bleven wel de grootste. Dat zijn we overigens al jaren.’

Waar komt dat door?

‘Ik denk dat het te maken heeft met een traditie van al meer dan twintig jaar PvdA-wethouders, waarvan Dennis Bouwman nu de meest recente is. Dat waren altijd mensen die met hun voeten in de klei stonden, aandacht hadden voor sociaal beleid én letten op het geld. Ze pasten goed op de zaak dus.’

De klassieke en betrouwbare bestuurderspartij dus.

‘Nou niet helemaal. Het hielp ook om goede kandidaten te hebben, die mensen kennen, geworteld zijn in de gemeenschappen en die het vertrouwen van kiezers genieten. De Zeker Zijn-slogan sloeg hier aan. Alles was immers in verandering, met bijvoorbeeld de transities in het sociaal domein en de onzekerheid die dat opleverde.’

Midden-Drenthe is een enorme grote gemeente met redelijk wat inwoners. Is het dan niet lastig om elkaar allemaal te kennen?

‘Dat los je op door bijvoorbeeld te werken met kandidaten – ook lijstduwers – uit de verschillende dorpen. Die hebben ook weer elk hun eigen netwerken en zijn vaak erg actief in het maatschappelijke leven. Naoberschap speelt een grote rol: mensen staan elkaar hier altijd bij. Er zijn 23 kleinere dorpen waar mensen elkaar nog kennen.’

Hoe speel je daar als politiek op in?

‘Het is belangrijk dat je als politicus investeert in de sociale kant, in het samen oppakken van zaken. Onze wethouders hebben daar hard aan gewerkt en zijn hierbij echt herkenbaar geweest als PvdA-wethouder. Vaak ook met wonen, leefbaarheid en sociaal beleid in het pakket.’

Het valt op dat die focus op leefbaarheid, samen werken en elkaar kennen ook in de andere interviews terug komt.

‘Leefbaarheid, relaties en samenwerken. Dat zijn denk ik de belangrijkste punten. Laten zien dat je er bent voor mensen en daar actief op inzetten. Dus dat klopt wel ja.’

Hebben jullie de landelijke PvdA ook geprobeerd te betrekken?

‘We deden erg ons best om landelijke kopstukken hierheen te halen. Dat bleek erg moeilijk. Dat vonden we jammer, want de successen van het landelijke gebied komen vaak al moeilijk over het voetlicht, terwijl hier mooie dingen gebeuren. Lodewijk Asscher is uiteindelijk nog een uurtje geweest, om een rondje mee te fietsen met onze postbode Jan. Dat soort inzet hadden we liefst nog meer gezien vanuit de landelijke partij.’

Heeft dat dan daadwerkelijk positief effect op het stemgedrag van kiezers?

‘Publicitair kun je er wat mee en het helpt met het enthousiasmeren van de vrijwilligers. Of je er ook extra stemmen mee haalt, weet ik niet. Maar zichtbaarheid is belangrijk. Uiteindelijk is de inhoud natuurlijk het allerbelangrijkste: in je beleid laten zien wat je voor elkaar krijgt en waar je voor staat.’

Wat waren de belangrijkste zaken die voorafgaand aan de verkiezingen in 2018 zijn bereikt?

‘De veranderingen op het sociaal domein gaven onzekerheid. Mensen die hulp of zorg nodig hebben houden dat, beloofden we. Dat konden we ook waarmaken, omdat we voldoende geld in kas hadden en vinden dat “mensen voor stenen gaan”. Aandacht voor woningbouw was een tweede belangrijke. En de samenwerking met dorpen en inwoners en daar op een serieuze manier mee omgaan als gemeente was een derde speerpunt. Kennelijk voldoende om weer voldoende vertrouwen van kiezers te krijgen.’

Wat is je belangrijkste tip richting de komende verkiezingen?

‘Profileer je op PvdA-thema’s, maar positioneer je ook als lokale partij, die er is voor alle inwoners.’


Bijschrift afbeelding: Lodewijk Asscher en Foppe de Haan op campagnebezoek bij Christa Oosterbaan (rechts)

Afbeelding: Evert-Jan Daniels | ANP